15269 repetytorium (10)

Metody prezentacji zjawisk na mapa

Niwelacja - określanie (mierzenie) wysokości w terenie. Do tego celu potrzebne są: teodolit (przyrząd do mierzenia różnicy wysokości i tata miernicza (listwa z podział-kq).

Sposób niwelacji:

1 Odnajdujemy reper niwelacyjny - trwały znak w terenie, którego wysokość nad poziomem morza jest znana, gdyż wcześniej została zmierzona (pkt A).

2.    Ustawiamy łatę mierniczą

i teodolit, tworząc ciąg niwelacyjny, i określamy jego kierunek geograficzny.

3.    Za pomocą teodolitu odczytujemy odległość i różnicę wysokości między A i B

(od stałej wysokości teodolitu S odejmujemy odczyt na łacie

- k).

4.    Do znanej wysokości nad poziomem morza

w punkcie A należy dodać różnicę wysokości, skąd otrzymujemy wysokość

Niwelacja

nad poziomem morza w punkcie 8, którą nanosimy na mapę.

5. Przestawiamy teodolit w punkcie 8 oraz łatę w punkcie C i powtarzamy czynności.

Na obszarach trudno dostępnych, zamiast tworzenia ciągów niwelacyjnych, wykorzystuje się niwelację barometryczną (pomiar wysokości za pomocą barometru) lub trygonometryczną (pomiar wysokości wzniesienia przez zmierzenie kąta nachylenia zbocza, odległości topograficznej i obliczenie wysokości z funkcji trygonometrycznych). Jest to kartowanie tere

--ii

nu. W jego wyni ku otrzymujemy na mapie zbiór punktów z podanymi wysokościami - na ich podstawie dokonujemy interpolacji.

Teodolit

Wzór na obliczenie wysokości wzniesienia terenu: h=l • tga+S-d h- wysokość względna, l - pozioma odległość między przyrządem pomiarowym a wierzchołkiem wzniesienia, a- kąt między punktem położenia a punktem nawiązania, S - wysokość przyrządu pomiarowego, d- wysokość łaty

'-'z

ii

Niwelacja trygonometryczna

Triangulacja

AD

AB

ED

BC

Triangulacja - metoda mierzenia dużych odległości i powierzch ni polegająca na pokryciu całego terenu siecią trójkątów. Wierzchołki trójkątów wyznaczają wieże triangulacyjne ustawiane na wzniesieniach w odległości 20-50 km, tak aby z każdego wierzchołka sieci można było widzieć wierzchołki sąsiednie. Przenosząc się z jednej wieży na drugą, mierzymy w trójkątach kąty i długości boków. Podstawą pomiaru jest baza triangulacyjna, czyli jeden z boków w sieci trójkątów zmierzony bezpośrednio w terenie z dużą dokładnością. Mierząc długość krótkich odcinków AD i ED, bazę AB oraz stosując twierdzenie Talesa, oblicza my długości boków trójkąta, np. BC.