24044 IMGP6662

U. 9. Fragment karty z albumu ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu. Zbliżenie sposobu montażu kart w albumie za pomocą jedwabnych taśm (fot B. Denderz-Lange)

Aksamitna powierzchnia papieru łatwo chłonie kurz i wszelkie zabrudzenia, które przenikając w strukturę tsu-so, stają się bardzo trudne, a często niemożliwe do usunięcia. Wtarty kurz lub przebarwienia spowodowane wzrostem drobnoustrojów są praktycznie nieusuwalne. Podobne efekty dają plamy foksingowe.

Materiał ten ma jednak jedną niezwykłą w porównaniu z papierem właściwość - jest bardzo odporny na działanie światła. Pod jego wpływem nie wykazuje zmian kolorystycznych w przeciwieństwie, np. do pożółkłych, od przechodzącego przez tsu-so światła, podkładek tekturowych osłaniających odwrocia obrazków (ił. 13).

Warstwa malarska badanych przez nas obrazków była niezwykle dobrze zachowana (oprócz zniszczeń wynikających z pokruszenia podłoża)⁹. Nie uległa odspojeniu, łuszczeniu czy przetarciu. Przyczepność farb do podłoża była bardzo dobra. Była także stabilna kolorystycznie - kolory zachowały swą intensywność, jaskrawość i świeżość. Podobnie zachowały się warstwy malarskie obrazków oglądanych w muzeach (toruńskim, zakopiańskim czy krakowskim Muzeum Narodowym).

Celem prac konserwatorskich podejmowanych przy tego typu obiektach jest do-*■

*

II. 10. Stan przed konserwacją. Scena wschodnia II z cyklu Obrazki chińskie przedstawiające sceny teatralne, autor nieznany, akwarela na „papierze ryżowym”, Muzeum w Przemyślu (SN 13465-8/86 MPD-40) (fot. B. Denderz-Lange)

prowadzenie ich do stanu pozwalającego na bezpieczny i właściwy odbiór wartości artystycznych. Prace konserwatorskie obiektów wykonanych na podłożu z tsu-so powinny iść w dwu kierunkach: konserwacji zapobiegawczej oraz konserwacji i restauracji poszczególnych zabytków¹⁰.

Konserwacja zabezpieczająca powinna polegać na poprawieniu warunków przechowywania obrazków, które zachowały się w nienajgorszym stanie. Należy przede wszystkim dążyć do utrzymania ich we właściwych warunkach wilgotności i temperatury, a także zadbać o właściwe przechowywanie lub oprawienie jeżeli przeznaczono je do ekspozycji w postaci obrazków na ścianę¹¹.

¹⁰    Praca B. Denderz-Lange jest przykładem tzw. pełnej konserwacji — restauracji zabytku, por. Dokumentacja konserwatorska czterech chińskich obrazków akwarelowych malowanych na „papierze ryżowym¹, UMK, Toruń 1993.

¹¹    Sposób oprawy przypomina zasady stosowane do oprawiania papirusów. Obrazki zostają umieszczone między szybą (nie pleksi) a tekturą bezkwasową i są

1

B. Denderz-Lange. op.cit.. s. 18.