25249 skanuj0019 (123)

40 II I Ml NIY Ml.lAhlYKI

mki skutecznego działania. W schemacie toinisiycznym mogłaby, co najwyżej. zająć miejsce jako jedna z części filozofii praktycznej, nie zaś jako odpowiednik etyki.

2.    Etyka a nauki szczegółowe

W grę wchodzą przede wszystkim psychologia, socjologia, etnologia oraz nauka o moralności.

Etyka ma wspólny z nimi przedmiot materialny i formalno-treściowy, różni się zaś od nich przedmiotem formalno-metodologicznym. Nauki szczegółowe ograniczają się do badania moralności w obrębie danych zjawiskowych. fenomenalnych, o charakterze czasowo-przcstrzcnnym, i przedstawiają wyjaśnienia ważne w tych tylko granicach, etyka natomiast szuka wyjaśnień ©statecznościowych, światopoglądowo ważnych.

Z punktu widzenia filozofii chrześcijańskiej nauki szczegółowe w stosunku do etyki pełnią rolę nauk pomocniczych. Ich doniosłość przejawia się w pierwszym rzędzie w' tym, że dostarczają one etyce naukow o opracowanych danych doświadczenia. Filozofia tomistyczna docenia je wszystkie i uznaje ich niezbędność dla badań etycznych, byle utrzymały się one we właściwych sobie granicach. Przeciwstawia się zatem tylko zawartym w nich często implikacjom filozoficznym, zaczerpniętym najczęściej z filozofii natural i stycznej i scjcntystycznej, oraz. opartym na nich wnioskom. Nic może się rów nież zgodzić z tw ierdzeniem Durkhcima czy neopozyty-wistów, że tylko wymienione uprzednio dyscypliny reprezentują naukową postawę badawczą w zakresie moralności, etyka zaś normatywna nic ma racji bytu jako odrębna nauka filozoficzna. Poprzednie wywody dostarczyły racji motywujących to przekonanie.

3.    Etyka a teologia moralna

Zasadnicza różnica, jak je dzieli, polega na tym, że obie te nauki sięgają w swych badaniach do różnych źródeł. Etyka jako nauka filozoficzna opiera się na rozumie i doświadczeniu jako przyrodzonych źródłach poznania, jjodczas gdy teologia moralna czerpie swe dane ze źródeł objawionych (Pismo święte i Tradycja), a więc zakłada autorytet Boga i Kościoła jako interpretatora nauki objawionej. Teologia moralna w swoich rozważaniach często korzysta z odpow iednich elementów myślenia filozoficznego i dlatego w dziełach moralistów jest bardzo dużo materiału filozoficznego, którego etyk nie może ignorować, ponadto - znając teologię - może z tych źródeł czerpać subiektywne motywacje do rozważenia odpowiednich za-lnu n iu/ w kategoriach filozoficznego myślenia. Natomiast etyka jako •w .■ filozoficzna świadomie abstrahuje od źródeł teologicznych ograni-i K wyłącznic do cmpiryczno-rozumowcj strony badania zjawisk.

.......zumienie tego stanu rzeczy prowadzi nieraz do sądów jednostron-

. h i niezgodnych z obiektywną prawdą, co w konsekwencji powoduje 'iii" pomieszanie pojąć.

i. «liio pytanie wymaga dodatkowego wyjaśnienia. Chodzi o to, czy « doktrynie etyki chrześcijańskiej mc tkwią elementy, które z natury swej |mim< iu*i treści wykraczają poza zakres myślenia filozoficznego i mogą fi . .uzcipnięte jedynie ze źródeł teologicznych i religijnych. Za takie . i. mm nty uznać należy przede wszystkim tezy zapożyczone przez etyką t ii odycci, a mianowicie twierdzenie o istnieniu Boga i świata transcen-.1. innego lIznając je za organiczne składniki swego systemu etyka tomi-ii, im. przynajmniej w niektórych zagadnieniach, zajmuje teologiczny (.Mid i widzenia, czyli w ograniczonym choćby zakresie przekształca sią « !• ologią moralną.

Mota wysuniątej trudności sprowadza sią do tego, czy faktycznie teza m . mieniu Boga (i duszy nieśmiertelnej) możliwa jest do przyjęcia wyłącz-m i diodzc wiary i teologii, czy leż leży ona w zasiągu myślenia wyłącznie mi uli. zncgo.empityczno-racjonalncgo. Filozofia chrześcijańska kieruje się ,.. .(. •! amem, że zaprzeczenie możliwości filozoficznego uzasadnienia ist-i,, mu *.w ula transcendentnego inspirowane jest przez kantowsko-agnostyczną \. m < p. ję teorii poznania i razem z nią musi być uznane za teorią fałszyw ą, i ... iinym przyjęcie przez etykę chrześcijańską założeń teistycznych nie |i.Mi<awiu jej wcale filozoficznego charakteru. Etyka tomistyczna pozostaje . m . u.idal nauką filozoficzną, kiedy głosi np., że Bóg jest celem ostatccz-n _v m /łowicka czy też twórcą prawa naturalnego. Moment ten zasługuje na hU i lenie z tego wzglądu, że kantowsko-pozytyw istycznc rozumienie fi-

......... wciąż pokutuje w szerokich kręgach współczesnego świata intclcktu-

.i.m | . i wywiera silny wpływ na jego mentalność'*.

I >,l: uli etyki

W przyjętym na wstępie określeniu etyki wyszczególnione zostały dwa l. nc zadania teoretyczne, jakie ma ona do spełnienia jako praktyczna

. ii/c omówienie statusu etyki jako nauki i jej stosunku do teologii stanowi przed-a.mmii w Etyce szczegółowej, t I Etyka osobowa, rozdz. IV ..Prawo człowieka do i nauki i słowa"*.