Komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych są powoływane do przeprowadzania egzaminów w poszczególnych rzemiosłach, a niejednokrotnie są jedynymi potwierdzającymi kwalifikacje w określonym zawodzie, zwłaszcza w rzemiosłach zanikających czy unikalnych, np. płatnerstwo, brązownictwo, witrażownictwo i wiele innych.
Stałą siedzibą komisji egzaminacyjnych jest izba rzemieślnicza. Komisje działają też na sesjach wyjazdowych organizowanych w ośrodkach skupiających wielu kandydatów bądź w miejscowościach mających dogodne połączenia komunikacyjne.
W skład komisji egzaminacyjnych wchodzą rzemieślnicy oraz osoby spoza rzemiosła: nauczyciele zawodu w szkołach zawodowych, inżynierowie, technicy i mistrzowie. Kandydaci na członków komisji egzaminacyjnych muszą odpowiadać określonym warunkom, np. mistrzowie powinni udowodnić odbycie przynajmniej ośmioletniej praktyki po uzyskaniu tego tytułu, a inżynierowie i technicy mogą zasiadać w komisjach egzaminacyjnych po nabyciu uprawnień do szkolenia uczniów rzemieślniczych.
Szczegółowe informacje na temat warunków przystąpienia do egzaminu sprawdzającego, czeladniczego czy mistrzowskiego oraz trybu ich zdawania otrzyma kandydat w izbie rzemieślniczej (wykaz w załączeniu, patrz s. 47), gdyż na ich omówienie nie pozwala rozmiar ani charakter niniejszego opracowania. Celowe jednak jest wyjaśnienie, że w wyjątkowych sytuacjach kandydat do egzaminu czeladniczego, który nie dysponuje wymaganymi dokumentami stwierdzającymi odbycie praktyki zawodowej, może uprawdopodobnić posiadanie umiejętności do wykonywania danego rzemiosła, co najczęściej następuje przez złożenie stosownego oświadczenia. O rzeczywistej wiedzy zawodowej kandydata decyduje egzamin.
Kandydat na rzemieślnika nie zawsze zdaje sobie sprawę z różnorodności zadań i obowiązków przed nim stojących, a na zagadnienie wykonywania rzemiosła patrzy częstokroć wyłącznie przez pryzmat umiejętności zawodowych. Należy pamiętać, że rzemieślnik pełni jednocześnie funkcję organizatora produkcji, ekonomisty, zaopatrzeniowca, handlowca, księgowego, pracodawcy, a często i nauczyciela zawodu. Dlatego tak ważnym elementem jest właściwa organizacja zakładu i właściwa organizacja pracy w tym zakładzie, a także umiejętność prowadzenia właściwych rachunków kosztów i zysków. Uświadomienie sobie tych problemów i poznanie ich tajników pomoże rzemieślnikowi w uniknięciu nieoczekiwanych kosztów i ponoszeniu — przy niewiedzy — nieuniknionych strat.
Przykładem omawianych problemów może być zagadnienie lokalizacji zakładu w zależności od jego charakteru i rodzaju rzemiosła. Warsztat usługowy powinien znajdować się w miejscu ogólnie dostępnym, a więc najlepiej w centrum miasta czy dzielnicy, przy głównych ciągach pieszych, skrzyżowaniach większych ulic, miejscach skupisk ludzkich — place, okolice bazarów i targowisk, czyli w warunkach umożliwiających potencjalnym klientom powzięcie, nawet w sposób przypadkowy, wiadomości o jego istnieniu. Dlatego bardzo ważnym elementem jest umieszczenie na zakładzie szyldu spełniającego zarazem funkcję informacyjną i reklamową. Funkcję tę pełnią także skupiska zakładów jednej lub wielu branż, zwane w naszym kraju potocznie pawilonami. Inne warunki ma spełniać lokalizacja warsztatu produkcyjnego, dla którego mniejsze
19
2*