26999 skanuj0001 (514)

TEMAT: MODEL ORGANIZACJI

2. ORGANIZACJE — UJĘCIE TEORETYCZNE

2.1, CECHY WSPÓLNE ORGANIZACJI

Słowo organizacja wywodzi się z greckiego „organizo”, co oznacza tworzenie uporządkowanych, harmonijnych całości. Są nimi opisane wyżej instytucje, jako wyodrębnione z otoczenia, wewnętrznie uporządkowane i powiązane między sobą zbiory elementów. Sposqb tego uporządkowania i powiązania przesądza o strukturze organizacji, dzięki której ten układ elementów może funkcjonować jako spójna całość, jako system. Organizacje tworzą i rozwijają ludzie. Czynią to dla zapewnienia realizacji założonych celów, zadań i funkcji.

Ludzie nie tylko tworzą organizacje, ale sami są ich tworzywem. Powiązane ze sobą jednostki i grupy wspólnie realizujące określone cele i zadania są społecznym podsystemem organizacji. Zajmujący różne pozycje w strukturze formalnej uczestnicy posługują się zwykle różnymi urządzeniami technicznymi i technikami (technologiami, procedurami) działania. Struktura formalna, maszyny, urządzenia i techniki działania składają się na techniczny podsystem organizacji. Niemal wszystkie współczesne organizacje (produkujące, uczące, leczące, obronne, administracyjne itp.) są zatem złożonymi systemami społeczno-tech-nicznymi.

Cele, struktura, ludzie i technika to główne składniki każdej organizacji; wszystkie są ze sobą powiązane i wzajemnie na siebie wpływają. Ludzie formułując cele organizacji sami muszą się im podporządkować. By je osiągnąć tworzą podsystem techniczny, który z kolei w znacznym stopniu określa ich organizacyjne zachowania i cele.

Każdy z tych składników sam jest zbiorem mniej lub bardziej uporządkowanych elementów. Cele organizacji to z reguły „wiązki” wartości (produk-cyjnych, ekonomicznych, społecznych) przez nią realizowanych i odnoszących

się do jej trwania i rozwoju w kontekście wzajemnych związków z otoczeniem. Przybierają one postać zamierzeń o różnym horyzoncie czasowym i różnej konkretności. Cele te są współzależne i tworzą specyficzny podukład systemu organizacyjnego. Podobnie rzecz się ma z pozostałymi czynnikami. Z racji specyfiki i powiązań elementów wyróżniane bywają jako odrębne podsystemy organizacji. Taki czteroelementowy model strukturalny organizacji ukazuje rysunek 1.2.

•    misja

•    wiązka ceidw

•    drzewo celów

•    zadania

Otoczenie

•    postawy

•    Kwalifikacje

•    umiejęźrwścł

•    predyspozycje

•    motywacje

Rysunek 1.2. Organizacja jako system społeczno-techniczny

Źtódia. opracowanie wta$ne.

Każda organizacja jest ściśle powiązana z otoczeniem. Tylko dzięki temu może trwać i rozwijać się. Z otoczenia bowiem czerpie zasoby (ludzi, surowce, urządzenia, informacje, energię, pieniądze), dostarczając mu w zamian swoje produkty niezbędne innym organizacjom lub poszczególnym ludziom. Organizacja jest więc systemem otwartym; otoczenie wywiera zawsze wpływ. na jej funkcjonowanie i odwrotnie.

Zmiany w otoczeniu (otoczeniach) są dla organizacji szansami lub zagrożeniami, mogą ułatwić jej rozwój lub zagrozić trwaniu. Organizacje muszą więc nieustannie obserwować je i adekwatnie na nie odpowiadać. Muszą być systemami adaptującymi się.

Adaptacja do otoczenia dokonuje się zawsze w warunkach mniejszej lub większej niepewności. Im bardziej otoczenie organizacji jest złożone i skomplikowane, tym trudniej obserwować zachodzące w nim zmiany; im bardziej jest dynamiczne, tym trudniej te zmiany przewidywać oraz trafnie i odpowiednio szybko na nie reagować. Podstawową rolę w tych procesach pełni informacja.