27642 skanuj0005 (380)

12

ANDRZEJ KOWALCZYK

Wspomniany S Medlik (1995, 81-82) definiuje turystykę kulturową, jako formę podróżowania „... o motywacji kulturalnej, taka jak wycieczki do miejsc wartości artystycznej i historycznej, wizyty w muzeach i galeriach, podróże, których celem jest uczestniczenie w spektaklach artystycznych i innych wydarzeniach kulturalnych”. Podobnie rozumie turystykę kulturową (którą nazywa turystyką kulturalną) M. Marczak (2000,47), według którego „Turystyka kulturalna to przede wszystkim odwiedzanie miejsc o dużych wartościach artystycznych i historycznych składających się na dziedzictwo kulturowe człowieka. Jest to więc zwiedzanie zabytków architektury, wykopalisk archeologicznych, miejsc związanych ze sławnymi ludźmi, wystaw artystycznych, galerii sztuki itp.”. Jednak, jak już wcześniej wspomniano, niektórzy autorzy podkreślają, że najważniejszą cechą różniącą turystykę kulturową od wielu innych form turystyki jest jej rola edukacyjna (De-war 2000, 125-126), aczkolwiek podobny charakter ma również szeroko rozumiana ekoturystyka, niektóre formy turystyki kwalifikowanej itp. Inni badacze z kolei zwracają uwagę na fakt, iż elementem wspólnym dla turystyki krajoznawczej i turystyki kulturalnej są walory dziedzictwa kulturowego (<cultural heritage) (Medlik 1995,124).

Na wstępie wspomniano również, że turystyka kulturowa może być bliska rozrywce. Jeżeli rozrywka, rozumiana jako spędzanieczasu wolnego, jest traktowana jako element szeroko rozumianej kultury, jej związki z turystyką kulturową są oczywiste. Zjawisko to wystąpiło zapewne już w czasach starożytnych, a zostało w pełni udokumentowane w zapiskach z okresu średniowiecza. W tym okresie bardzo częstą formą spędzania czasu wolnego przez władców, ich dwory, rycerzy itd. było uczestniczenie (bierne i czynne) w licznych turniejach i polowaniach, co często związane było z podróżowaniem, nierzadko do dosyć odległych miejsc.

Przyjmując, niejako a priori, że na turystykę kulturową składa się wiele różnych zachowań przestrzennych człowieka związanych z bogatą treścią pojęcia kultura, można uznać, iż do najstarszych form turystyki kulturowej należy z całą pewnością turystyka religijna, czy też inaczej pielgrzymowanie (Mą-czak 2001, 120). Chociaż pojawiła się ona zapewne na wiele dziesięcioleci przed pierwszymi wzmiankami na ten temat w formie pisemnej (co miało miejsce jeszcze w I wieku p. n. e.), to z racji jej ciągle dużego znaczenia w czasach nam współczesnych, można ją uznać za „oś” turystyki kulturowej. Traktując jednak pielgrzymowanie jako immanetną część tradycyjnie rozumianej turystyki religijnej, należy zwrócić uwagę na fakt, iż w obecnych czasach (a może już wcześniej?) występuje również „pielgrzymowanie” do miejsc nie związanych ze sferą sacrum, a często mieszczących się zdecydowanie w kategorii profanum.