28020 Obraz
3 (10)

88 MARIA GUMIŃSKA — ZARYS BIOCHEMII OGÓLNEJ...

5.12.2. mRNA — informacyjny RN A (messenger RN A)

Powstaje na matrycy DNA w jądrze w procesie transkrypcji jako hnRNA (heterogenny jądrowy). Przy przejściu do cytoplazmy część sekwencji tworzących podwójne pętle w kształcie spinek do włosów (hair pints) zostaje wycięta (introny), a pozostała nić posiadająca 400-4000 nukleotydów, jest komplementarna w stosunku do jednej tylko tzw. sensownej nici DNA i zawiera kod genetyczny, który jest potem odczytywany w centrach syntetyzujących białka jakimi są rybosomy. W procesie translacji kod genetyczny jest odczytywany przez cząsteczki tRNA, które zawierają trójki nukleotydowe (antykodon) komplementarne do trójek w mRNA. W ten sposób odczytywane trójki determinują sekwencje amino-kwasowe w polipeptydach i białkach. Sekwencją wiodącą od końca 5' nukleo-tydowego stanowi tzw. „czapka” (cap). Na drugim końcu są sekwencje poli A. Przy syntezie kilku kopii tego samego białka, odszczepiane za każdym razem na końcu nukleotydy adenylowe stanowią zegar biologiczny determinujący liczbę tworzonych białek. Czas życia mRNA waha się od kilku minut do 24 godzin. Po spełnieniu swej roli ulega on hydrolizie.

5.1.23. tRNA — kwas rybonukleinowy przenośnikowy, (transportujący) o m.cz. ok. 25 kDa zbudowany jest z ok. 75 nukleotydów tworzących pojedynczą nić, która układa się w kształt liścia koniczyny (Rys. 5.18). Występują w nim odcinki

Rys. 5.18. Struktura tRNA. Obok odcinków podwójnych, z wiązaniami komplementarnymi, występują trzy bańkowate rozdęcia — pętla dihy-drourydynowa DHU, pętla zawierająca antykodon (trójkę nukleotydów komplementarnych do trójki kodującej na mRNA) i pętla pseudourydy-nowa \|/. Aminokwas doczepia się wiązaniem estrowym do grupy OH przy C3’ nukleotydu adenylowego na końcu cząsteczki.

związane podwójnie zgodnie z regułą komplementarności oraz banieczkowate rozdęcia utworzone z 7 nukleotydów. Wśród tych nukleotydów są nukleotydy nietypowe i dlatego nie ulegają one komplementarnemu parowaniu. Idąc od końca 5', pierwsza pętla zawiera nukleotyd — dihydrourydynowy (DHU). Środkowa pętla zawiera antykodon, a więc trójkę nukleotydów komplementarnych do trójki kodonu w mRNA. Dalej jest guzek. Trzecia pętla zawiera pseudourydynę

(T. *

nukJe-: od:x-tRNA_ cząsz=r-Je akr^= pod.

U

5edy_

wv;z-

__U- —

str_ir:

Rys. i ¹