28242 skanowanie0005 (179)

czucie obowiązku” i połączenie obiektywizmu obowiązku z su-fopktyYnym oddaniem sie pracy stanowi właściwe „powołanie** człowieka. Praca wykonana z „powołania wewnętrznego” i wykończona do takiego stopnia, na jaki tylko pracujący może się zdobyć, jest śmdki^m wychowań i a ii Zyskanie wykończenia obiektywnego wymaga opanowania swego egocentryzmu i dlatego może Kerschen-_Łsteiner charakteryzował prace jako „ascezę”. Asceza pracy bo-zwala przezwyciężyć i przewyższyć samego siebie i w tym przewyższeniu leży jej kształcąca funkcja. Zajęcia, które są pozbawione tej ascezy, mogą prowadzić jedynie do dyletantyzmu, który nie jest wykształceniem. .

Zależnie od typu czynności: zabawy, zajęć, sportu, pracy, zależy typ powołania. Rozwija się ono od powołania w zabawie do powołania w pracy wraz z rozwojem od egocentryzmu do obiektywizmu. Rozwój ten jednak nie likwiduje indywidualizmu jednostki, jest on jedynie przekształcany. W tym procesie przekształcania następuje też rozwój wewnętrznych zadatków psychicznych człowieka. Zadatki te są dwojakiego rodzaju: z jednej strony są one indywidualistyczne właściwe tylko jednostce, z drugiej ogólnoludzkie, właściwe gatunkowi ludzkiemu. Te ostatnie umożliwiają kierowanie indywidualnymi własnościami człowieka na rzecz jego życia społecznego.' Umożliwiają one występowanie humanitaryzmu, który wysuwa obowiązek przeciw egoistycznym i indywidualistycżnym motywom, Asceza pracy nabiera¹ więc charakteru społecznego i moralnego.

Dlatego też praca w szkole pracy manualnej staje się środkiem zarówno kształcenia umysłowego, jak wychowania moralnego i społecznego. Funkcje te spełnia ona, gdy jest traktowana jako praca zawodowa. Dopiero jej zawodowy charakter łączy indywidualną stronę pracującego z obiektywnym charakterem wytworu, z celem pracy, wartości indywidualne z wartościami obiektywnymi, moralno-społecznymi. Dlatego też wszelkie kształcenie jest kształceniem zawodowym, a odróżnianie kształcenia ogólnego od zawodowego uważa Kerschensteiner za błędne.

Taicie pojmowanie wykształcenia jest faktycznie rozwojem osobowości jednostki. Osobowość jjuż ukształtowaną charakteryzują trzy główne właściwości:

1. Wewnętrzna, harmonijna zwartość duchowej strony człowieka, nadająca jej rysy estetyczne.

2.    Jej niezależność od wpływów zewnętrznych otaczającego świata i od naturalistycznych sił tkwiących w samym człowieku, okazująca się w samowychowawczym kształtowaniu samego siebie; niezależność ta stanowi o wolności osobowości i jej autonomii.

3.    Jest ona strukturą wartości tak wysokich, jak to tylko jest dostępne jednostce i jej epoce.

Taki stan osobowości jest zarazem „wykształceniem ogólnym” człowieka. Warunkiem prowadzącym do niego jest praca człowieka, zwłaszcza praca zawodowa. W ten sposób kształcenie ogólne nie jest podstawą dla wykształcenia zawodowego, ale odwrotnie; kształcenie zawodowe jest środkiem uzyskania wykształcenia ogólnego, jako możliwie pełnego rozwoju własnej osobowości.

Rozwinięta osobowość jest warunkiem moralno-spo-łecznegou^życja człowieka. Organizację tego życia stanowi paąstwajjest więc ono organizacją mającą za zadanie organizowanie moralno-społecznego życia zbiorowości ludzkiej. Dlatego wychowanie mające za cel pełną osobowość ludzi jest zarazem wychowaniem dla celów państwa, jest wychowaniem państwowym. Kerschensteiner nie uznaje więc wykształcenia, które byłoby apolityczne, neutralne. Wszelkie dążenie do wykształcenia neutralnego jest tylko dążeniem do jego niepełności, gdyż nie obejmuje całej, pełnej osobowości. Wtenczas element etyczny tej osobowości nie dochodzi do należytego głosu, do dostatecznego stopnia dla rozwoju moralno-spo-iecznego państwa.

Osobowość, -stanowiąca główny cel wychowania, rozwija się zarówno od zewnątrz, pod wpływem środowiska, jak też od wewnątrz pod wpływem psychicznych zadatków jednostki. Zadatki te nie są tylko indywidualne i osobnicze, ale ogólnoludzkie i humanitarne. Ostatecznie więc moralno-społeczne kształtowanie się jednostki zależy od środowiska, jakim jest państwo. Państwo jest czynnikiem zewnętrznym, które pozwala się rozwinąć wewnętrznym zadatkom humanitarnym. Takie pojmowanie istoty człowieka i rozwoju jego osobowości prowadzi do sformułowania zasadniczego „aksjomatu wychowania”.

Określa on istotę wychowania: odbywa się ono pod wpływem struktur wartości, jakimi są dobra kultury. Odnosi się to zarówno do dóbr kultury materialnej jak duchowej. Pierwsze są to dobra gospodarcze i techniczne, drugie dobra estetyczne, naukowe,

109