34418 r7 (2)

Slrts s/kolii y

W takiej instytucji juk sokola istnieje lu ml/.o wiele sytuacji, które w stopniu różnym dla poszczególnych uc/niów mogą wywołać stres Wielu rodziców jeszcze przed postaniem dzieci do szkoły opowiada im

0    dużych wymaganiach, jakim będą musiały sprostać w szkole, ile wysiłku będzie je kosztowała nauka ijakie są konsekwencje tego, że nie poradził so hic z lekcjami. Nie można im zupełnie odmówić racji. Usiana sukcesami kuriera szkolna (cóż za okropne słowo) decyduje we współczesnym społe czelistwie o dalszym awansie. Z tego powodu zwłaszcza słabsi uczniowie mają mniejsze szanse na odniesienie sukcesu, istnieje więc duże prawdopodobieństwo wystąpienia u nich typowych symptomów stresowych już na poziomie szkoły. Są to:

-    reakcje fizjologiczne (bicie serca, dolegliwości żołądkowe, oblewanie potem);

-    reakcje motoryczne (napięcie, drżenie, gwałtowne ruchy itp.);

-    reakcje psychiczne (słaba zdolność koncentracji, strach przed niepowodzeniem, negatywne myśli: „Nigdy się tego nie nauczę!” „Nic nie pamiętam!” ¹

Rozsądni i pełni zrozumienia nauczyciele będą wprawdzie próbowali nieco osłabić rytuały szkolne, zwłaszcza w czasie egzaminów. Jednakże stałe wzajemne porównywanie uczniów stanowi źródło niepewności: Czy dam sobie radę? Czy dobrze wypadnę? Czy utrzymam swoją pozycję w klasie, czy też spadnę niżej? Wymóg pozostawania w stałej gotowości do nauki

1    utrzymywania się na tym samym poziomie wydajności, dodatkowo usankcjonowane sformułowaniem jednego z zadań szkolnictwa: ciągłej obserwacji współuczniów, ignoruje konieczność wprowadzania na przemian momentów uwagi i relaksu w procesie nauczania i nic pozostawia prawie wcale czasu na naturalną regenerację. W. Schónig wskazuje, jak problematyczne jest ogólnie akceptowane dydaktyczne wymaganie prowadzenia interesujących zajęć: „Chęć coraz silniejszego napinania cięciwy w łuku atrakcyjności z godziny na godzinę prowadzi do reakcji obronnych w systemie hormonalnym uczniów. Nauka staje się więc bardzo zbliżona do stresu”².

Nie tylko sytuacje, w których chodzi o wynik, mogą wywołać stres u uczniów; jego powodem mogą być także z pozoru niewinne, codzienne wydarzenia w klasie: stałe i ciągłe znajdowanie się w polu widzenia nauczyciela, to, że nie wolno ruszyć się z miejsca, siedzenie z dość dużą grupą osób w jednym pomieszczeniu, brak akceptacji przez innych uczniów itp. Do tego dochodzi strach przed wywołaniem do tablicy i udzieleniem błędnej odpowiedzi. Uczniowie mogą być rozczarowani, że nie zostali od-

flytMIl!, i k'li mii|ii<,*( ir, wi<li«vile w siaiyni pomins/cnm tęsi no piny, mumii Jlllę sit i|miłi\yu w li akr le i Im a sr kolnęło Tak ze sam malin lal leki |i mo/r wy WulnćMi ailn o|ił»i.a owa tym iil/ic slrcs. zwłaszcza IV inloimai |c

zupełni c i mi w i iiU* inogMhyi przyswojone w /najomym konlekśeie

JrŃli jesAC/r uwzględnimy Inki, i/ obecnie nic ma naturalnej pi/eciw W»gl (lin szkoły liczba ginl/in zajęć wzrosła, w domu nic* ma mo/liwost i łlpriiwiania .s|it>ilu, oglądalność telewizji wzrasta, a do lego wszystkiego fótlzlce wykazują brak /.ainlcre.sirwania dziećmi me dziwi nas, ze i 01 az Wlfccj uczniów cierpi na stres szkolny, wzrasta liczba dzieci niap|i yi li trudności w nauce,źle się/zachowujących,coraz więcej uczniów skaizy się Ul dolegliwości psychosomatyczne.

Hozłudowanie stresu

Biologiczna reakcja na stres - rozładowanie w drodze ataku lub m lei / kl jest możliwa w nielicznych przypadkach. Nie zawsze możemy po/wo lic Nohiena takie reakcje. Kiedy zgromadzona energia zostaje /ablokowii nil. wzrastaj;) napięcie i skurcz mięśni. Bodziec ruchowy, kierowany piel Wolnie na zewnątrz, jest tłumiony i skierowany do wewnątrz W oigiml limie dochodzi do zaburzeń zachodzących procesów wegetatywny! li I lak kręcimy się w kółko: napięcia warunkujące stres, zewnętrzny pi/ymm lip Wywołują strach i bezradność, a zatem kolejny stres. Jakie mamy więi wyjście z. takiej sytuacji? Specjaliści zalecają przede wszystkim im li I te Ittks jako środki rozładowujące stres organizmu. Jeśli dostaie/ymy mgn ttl/inowi odpowiednią dawkę ruchu, np. biegając, zgromadzone zasoby •nergii zostaną zużytkowane. Napięte mięśnie i ścięgna lo/tiąg.iią się oddech i krążenie znormalizują się. Oprócz regularnego upiawiama Nportu powinniśmy wykorzystywać każdą okazję do aktywności lizyi z nej. która rozładuje stres: wchodzić po schodach zamiast jeżil/u winili) Jeździć po zakupy na rowerze, a nie samochodem.

Metody relaksacyjne, takie jak joga, trening autogenic/.ny lub meilylm )e przyczyniają się do redukowania reakcji uwarunkowanych przez slies Ak lywizując parasympatyczną część autonomicznego systemu nerwowego, uprawiamy, że puls unormuje się, zmniejszy się napięcie mięśniowe, mu z\ Ilia rozszerzą się i mózg zacznie pracować harmonijnie. Osoba, która mi Uczyła się regularnie stosować relaks, stabilizuje w sobie przeciwwagę ilu li Zoologicznego podniecenia: odprężenie i stres nie mogą bowiem występu wać jednocześnie. Im głębszy reTaks, tym lepsze duchowe uspokojenie, .sw< > buda i dobre samopoczucie. Troski i problemy usuwają się na dalszy plan, wzrasta uczucie spokoju i zaufania do siebie. Wewnętrznie spokojni, pewni siebie, żyjąc w harmonii, łatwiej uporamy się z sytuacjami stresującymi³

1

   Por. Biermann, 1977; Weinert 1982; Harnisch, 1985; Rosemann, 1976.

2

   Schónig, 1984,500.

3

Haiti ziej szczegółowo na len leniał: por. Vc\ster, 1978: Schlotke/Wahl, 1983; Tccecn. 1987