37401 P1120733 resize

R« JO    2 Gn* nr 17.Amfor* oaumcniowMa

AM>. IO Gą—m. Wo— B> ^wirt. Tu ■< irtlr 2 Onb Nr. 17. Ycracwc Amphora

.-znajdowały się: igła bryzowa. 11 naczyń oraz kadzielnica. W grobie

tym pochowano cztery osoby: młodego osobnika w wieku 10-16 lal. średnto-•YtfM lok. 160 cm) kobietę w wieku między 20 a 30 rokiem życia, młodego mężczyznę w wieku między 18 a 22 rokiem życia z widocznymi zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa oraz młodą dziewczynę w wieku 14-18 lal (Pyżuk-Lenarczyk 1995. s. 8-9). Groby zbiorowe, zwane czasami grobami ..rodzinnymi", znane byty już w starszej epoce kamienia. Dość często odkrywano takie groby na cmentarzyskach kultury Jużyckicj”. Zjawisko lo należy więc uznać za —>muInę w obrządku pogrzebowym ludności tej kultury (Malinowski 1962. s 106). Rówmeż na omawianym cmentarzysku groby zbiorowe nie są wyjątkowe, gdyż około 1/3 odkrytych obiektów stanowiły groby wiclopochów-kowe (Pyżuk-Lenarczyk 1995. s. 36). Godnym odnotowania jest lu foki włożenia do zbiorowego grobu naczynia z. symbolicznym przedstawieniem wielu postaci, co zapewne mogło mieć swój sens magiczny. Jest lo możliwe przy założeniu, ze wszelkie przejawy ówczesnego życia społecznego zdominowane byty przez rozmaicie praktykowane formy myślenia magicznego. W takich przypadkach można twierdzić, że rezultaty działań, które obserwujemy min. w postaci ornamentu na naczyniach pełniły w różnych czasach i w różnych kulturach wiele, me tylko estetycznych, funkcji (Ostoja-Zagórski 1996. s. 419).

Cmentarzysko w Gąsawie od innych stanowisk tego typu różni się stosunkowo dużą ilością grobów symbolicznych (21 na 115 odkrytych grobów). Przytoczone tu przykłady przedstawień różnych symboli i interpretacja zawartych w nich treści mają na celu rekonstrukcję niektórych prawdopodobnych przejawów świata wierzeń grupy ludzkiej je użytkującej. Wiadomo, że społeczeństwa pradziejowe wyrażały się przede wszystkim przez rytuały dyscyplinujące cale zbiorowości ludzkie w każdym momencie ich życia Z pewnością najsilniej rytuały te zaznaczały się i są dla nas najbardziej czytelne w momentach okazjonalnych, takich jak np. obrzędy pogrzebowe. Odczytując ślady aktów symbolicznej natury możemy jedynie domniemywać się ich treści W tym kontekście wydaje się. że na cmentarzysku w Gąsawie do wyjątkowych należy zaliczyć naczynie związane prawdopodobnie z obrzędem sprowadzania deszczu. Specyficzną formą ceramiczną wiążącą się z obrzędami pogrzebowymi są dość liczne kadzielnice znajdowane wyłącznie w grobach. Rzadkimi znaleziskami na cmentarzyskach są pucharki na nóżce. Być może użycie takiego naczynia, jak egzemplarz znaleziony w Gąsawie, miało przez jego szczególną formę wyróżnić dar umieszczony w nim. co sugeruje specjalną, ofiarną funkcję pucharka. Wyjątkowym wydaje się również włożenie do zbiorowego grobu naczynia z przedstawieniami kilku postaci ludzkich. Może to wskazywać na silny związek ornamentyki naczyń z ich funkcją magiczną.

Zaprezentowane naczynia, ich formy czy ornamentyka prawdopodobnie przedstawiające opisane symbole, mogą być odzwierciedleniem współistnienia w jednej grupie społecznej rytuałów obrzędowych związanych z wieloma elementami symboliki magiczno-religijnej: solamcj. lunamej. symboliki wody życia, płodności, kultu zmarłych, czy śmierci i odradzania się. Prawdopodobnie nic są to elementy wszystkie z możliwych, ówcześnie kultywowanych. Być może całościowe opracowanie cmentarzyska w Gąsawie uzupełni zaprezentowane przykłady symboliki, lecz wydaje się. że pełne poznanie świata wierzeń ówczesnych grup ludzkich żyjących w najbliższej okolicy Biskupinu jest raczej niemożliwe.

Bibliografia

Bąbel J. 1979 1992

Busko C.

1987

Cooper J.C. 1986

W pohukiwaniu obrazu kosmosu. Z otchłani    . l.45(l).» 28-33.

Symbolika banoa w wirrwaach hd6* kotary polata lejkowatych. Próbo interpretacji. Wnukmtatri Archeologiczne. i 51-2 0966-1990). %. 135-176.

Rekonstrukcja niektórych elementów obrządku pogrzebowego ludności kultury łużyckie). Silesia Anlii/ua. t 29. i. 59-93.

Lextcxm aller Symbole. leip/ig

223