39027 Transport
6

A~-

V    -&1&1 % i

Tc momenty można wyliczyć z naciągów liny zwiększonych w chwilach przyspieszeń i hamowań o opór bezwładności samego koła pędnego albo też z mocy silnika według- znanego-wzoru____

M. = 71 620

N

kGcm

(154)

Obciążenia skręcające wał są również obustronnie zmienne, ale o dłuższych okresach niż obciążenia zginające, bo występujących tylko przy

Rys. ; 297.) Kliny_styczne do

umoco-wahia kola pędnego, na wale

zmianie kierunku ruchu klatek. ^Obciążenia nadzwyczajne, jakie mogą wystąpić" w czasie wypadków w szybie, liczy się na siłę zry-wającą linę. Wprawdzie związek liny z oio-wodenTkóła pędnego ograniczony jest tylko do samego tarcia, które oblicza się ze wzglę-du na _.poślizg- ze.ytspólczy uniki eni p = 0,2? jednakże tak niskie wartości tego współczynnika zachodzą tylko wyjątkowo. _Z tablic str. 40, wynika, ża. współczynnik.tarcia. może osiągnąć w ruchu wyciągu znacznie wyż-sze wartości, i* = 0,7 i więcej. Dla m- = 0,7 stosunek napięć liny po obu stronach koła wynosi e^|v“ — ~ 9. Znaczy to, że przy normalnym obciążeniu liny po jednej stronie koła napięcie jej po drugiej stronie może bez wywołania poślizgu wzróść aż do wartości granicznej, odpowiadającej sile zrywającej linę.-Niezależnie od tego dla ustalenia obciążenia zginającego wał, miarodajne jest jedynie napięcie liny po obu stronach koła pędnego, a nie fakt czy występuje na nim poślizg liny, czy też nie. Jeśli przyjmiemy, że klatka jadąca w górę z prędkością v uderzyła nagle o sztywną przeszkodę w szybie i zatrzymała się nagle, to naprężenie w linie wywołane tym gwałtownym opóźnieniem klatki jadącej w dół po drugiej stronie koła pędnego wyniesie według wzoru na str. 490

1 +

I

/

1+&Ź)

glQI

co przy dużych wartościach v można uprościć

/~Kf~

i = vo₀ 1/ —J—

V giQ

(155)

gdzie

E

f

l

Q

moduł sprężystości, liny, kG/cm², przekrój liny, cm²,

długość liny od klatki do koła pędnego, cm,

ciężar klatki wraz z ładunkiem i wraz z ciężarem odpowiedniego kawałka liny wyrównawczej, zwiększonym o 1/3 ciężaru zwisającej liny nośnej, kG,

naprężenie w linie nośnej pod wpływem obciążenia statycznego, kG/cm².

Jeśli dla przykładu przyjmie się v — 15 m/sek², E — 1 500 000 kG/em², f “ 17 cm², l ~ 30 000 cm, Q = 25 000 kG, otrzymuje się

o = 9 <>o

a więc wartość odpowiadająca mniej więcej sile zrywającej linę, która w myśl poprzednich wywodów może całkiem nie wywołać poślizgu liny. Tak więc dla sprawdzenia wytrzymałości wału na zginanie konieczne jest przyjęcie całej siły zrywającej linę po obu stronach koła pędnego i ustalenie w tych warunkach momentów-zginaiacych.

Równocześnie _zę zginaniem w tym skrajnym przypadku występuje również i skręcanie wału. Nie można tu przyjąć normalnego momentu skręcającego odpowiedniego do mocy silnika. _vW_następstwie przeciążenia silnika po zaczepieniu klatki działa wyłącznik aufoahaJycżńyrTd dżiała-nie trwa krócej niż wydłużenie liny aż do krańcowej długości, przy.której występują naprężenia zrywające. Piątego słuszniej jest liczyć na_ uderzenie skrętne w wale wynikłe z nagłego zatrzymania obracających się mas silnika' {"przekładni. Jeśli biegunowe momenty bezwładności mas silnika i przekładni zredukowane na wał koła pednego wyniesie

r,.M

4g

to energia kinetyczna tych mas wyniesie

Ej, = -1,0,-2

2 zn

gdzie w = —— sek~¹ jest prędkością kątową wału. 60

Ta energia przemieni się na energię potencjalną skręcenia

1

2

Er

przy czym

G = 840 000 kG/cm² — moduł na skręcanie,

I_u. — 0,1 d⁴ cm'⁴ — biegunowy moment bezwładności przekroju wału,

l — długość wału,

M,L

^? ~ GIu

kat skręcenia.

Po wstawieniu tych wartości i przy założeniu stałej średnicy wału (co nie spowoduje zbytniej niedokładności) otrzymujemy

M. = u» y «« 30 nd|, j/ j kGcm

albo też

M. ^ 0,5 « dl j/kGcm    (156)

Obliczona powyżej wartość momentu uderzenia skrętnego jest wielkością graniczną, osiągalną tylko wtedy, kiedy odcinek liny między kołem pędnym a zatrzymaną klatką jest niedługi (np. przy uderzeniu klatki o belki odbojowe pod maszyną wieżową) i kiedy nie ma poślizgu liny na kole. W rzeczywistości można oczekiwać momentów niższych, a w żadnym razie nie mogą one być wyższe niżby to wynikało z momentu skręcającego przy zrywaniu liny.

249