42562 IMG14

Przy porównywaniu z wzorcem położenia poszczególnych plam określa się niekiedy za pomocą współczynnika Rg:

(4.6)

gdzie .v oznacza odległość środka plamy substancji badanej od linii startu, y — odległość środka plamy wzorca od linii startu.

Oznaczenia ilościowe składników. W celu oznaczenia ilościowego przeprowadza się chromatografowanie równoległe na dwóch paskach bibuły. Na jednym z nich przeprowadza się identyfikację plam jak wyżej, a na drugim zaznacza się ołówkiem miejsca występowania plam, wycina te miejsca i przeprowadza elucję odpowiednim rozpuszczalnikiem. Ilościowe oznaczenie przeprowadza się najczęściej metodami kolorymetrycznymi lub spekirofoto-metrycznymi.

4.7. CHROMATOGRAFIA CIENKOWARSTWOWA

Chromatografia cienkowarstwowa polega na przeprowadzeniu procesu chromatograficznego na nośniku rozprowadzonym na płytce (np. szklanej). Chromatografia ta służy do oznaczania składników w skali mikro i pozwala na szybszy i dokładniejszy rozdział substancji niż chromatografia bibułowa.

4.7.1. TECHNIKA ROZWIJANIA CHROMATOGRAMU CIENKOWARSTWOWEGO

Przygotowanie roztworów. Roztwory do chromatografii cienkowarstwowej przygotowuje się w identyczny sposób jak do chromatografii bibułowej.

Adsorbenty. Produkcją adsorbentów do chromatografii cienkowarstwowej zajmuje się wiele wyspecjalizowanych firm. Preparaty handlowe charakteryzują się wysokim stopniem standaryzacji. Są one produkowane z dodatkiem gipsu jako środka wiążącego z zawartością środków fluoryzujących w ultrafiolecie lub bez żadnych dodatków. Producenci adsorbentów polecają różne sposoby przygotowania powłok. Najczęściej używanymi adsorbentami są: żel krzemionkowy, tlenek glinowy, ziemia okrzemkowa, talk, celuloza, sephadex.

Powlekanie płytek. Płytki szklane formatu 20 x 20 cm, 10x20 cni lub 5 x 20 cm pokrywa się adsorbentem w postaci papki składającej się zwykle z 1 objętości adsorbentu i 2 objętości wody.

Równomierne naniesienie adsorbenta na płytkę stanowi podstawowy warunek otrzymania prawidłowego chromatogramu. Do tego celu służą rozmaite przyrządy do powlekania (ryc. 106 i 107).

Ryc. 106. Urządzenie do powlekania płytek masą adsorbenta; a) powlekacz, b) powlekanie

płytek

Ryc. 107. Sposób powlekania płytek za pomocą bagietki szklanej

Powlekanie płytek za pomocą specjalnego aparatu (ryc. 106) przeprowadza się w ten sposób, że papkę wlewa się do pojemnika w aparacie, a następnie przekręca dźwignię i przesuwa urządzenie wzdłuż płytek umieszczonych na stoliku. Masa, wyciekając przez szczelinę w dolnej części, pokrywa równomiernie płytkę. Grubość warstwy reguluje się przez umieszczenie od spodu cechowanych przesłon.

Innym sposobem powlekania płytek jest sposób przedstawiony na ryc. 107. Masę adsorbenta wylewa się na płytki i rozprowadza ją za pomocą bagietki. Sposób ten nie zapewnia jednak powtarzalnej grubości warstwy, co nie zapewnia powtarzalnych wyników.

Komory chromatograficzne. Najczęściej stosuje się komory szklane z doszlifowaną pokrywą. Na ryc. 108 przedstawiono typową komorę chromatograficzną.

Nanoszenie próbek. Roztwory substancji w postaci plamek lub pasm nanosi się na linię startu w odległości 1 - 2 cm od dolnej krawędzi płytki. Do nanoszenia stosuje się pipety, jak w chromatografii bibułowej. Pożądane jest, aby nakroplona plama była możliwie jak najmniejsza.

Rozpuszczalniki. Ogólne zasady doboru rozpuszczalników podano w pkt 4.4.1.

Rozwijanie chromatogramu. Chromatogram rozwija się techniką wstępującą, przy czym płytki umieszczone mogą być pionowo lub lekko pochylone.

143