43517 P1520575

W ścianach przewodu pokarmowego występuje ogromna liczba neuronów wytwarzających wiele różnych mediatorów (nenrotranamiterów). Mediatory te, często o budowie pepłydowej (np. bombezyna, substancja P i inne), mogą też przenikać do krwi i spełniać swoją funkcję w innym, odległym, docelowym dla siebie miejscu.

Do hormonów tkankowych zalicza się też grupę amin biogennych wytwarzanych na zakończeniach neuronów w całym organizmie. Są to: noradrenalina, adrenalina, dopamina, serotonina i histamina. Noradrenalina i adrenalina są też w znaczących ilościach wytwarzane przez komórki rdzenia nadnerczy. Regulują one ciśnienie krwi i uczestniczą w reakcji alarmowej stresu. Histamina rozszerza lokalnie naczynia krwionośne i obniża ogólnie ciśnienie krwi.

Do hormonów tkankowych należą też prostaglan dyny. Są to związki pochodne kwasu arachidem owego. Do najważniejszych zalicza się prostaglan-dyny F i E (PGF^, PGE₂) — wytwarzane głównie w układzie rozrodczym, prosta cyklinę (PGI) - wytwarzaną przez komórki śródbłonka naczyń krwionośnych i zapobiegającą krzepnięciu krwi oraz tromboksan (TX) — obecny w krwinkach płytkowych i uczestniczący w procesie krzepnięcia krwi. Ponadto prostaglandyny są wytwarzane we wszystkich miejscach, w których toczy się proces zapalny, w ilościach znacznie większych niż w warunkach fizjologicznych. Najbardziej znanym inhibitorem syntezy prostaglandyn jest kwas salicylowy, znany jako aspiryna. Dużą grupę hormonów tkankowych stanowią opioidy, do których należą enkefaliny, endorfiny i inne. Łącząc się ze swoistymi dla nich receptorami, szczególnie w ośrodkowym, ale także w obwodowym układzie nerwowym, znoszą one ból i modulują niektóre odczucia psychiczne. Z ich receptorami łączy się na zasadzie konkurencji roślinny opioid - morfina.

1.6. Systemy regulacji fizjologicznych

Chociaż w organizmie zwierząt występuje obok siebie ogromna liczba zazębiających się i uzupełniających wzajemnie, a jednocześnie bardzo różniących się regulacji fizjologicznych, można zauważyć istnienie pewnych ogólnych zasad ich działania.

Pierwszą zasadą jest funkcjonowanie systemów sprnężeń zwrotnych, dodatnich i ujemnych. Najprostszym sposobem przekazu informacji ze środowiska wewnętrznego jest skierowanie metabolitu lub celowo wytworzonej substancji czynnej biologicznie z jednej komórki, np. komórki „a” do blisko położonej, innej komórki, np. „b”. Jeśli metabolit wytworzony w komórce „a” pobudza czynność komórki „b”, a jej metabolit pobudza następne komórki, i każde następne pobudzenie powoduje narastanie efektu, to tworzy się otwarte sprzężenie regulacyjne dodatnie (rys. 1.19). Jeżeli jednak