45098 KSIĄŻKA (9)

ryknńskicli przedsiębiorstw¹⁶. H. Emerson znany jest w literatur przedmiotu głównie jako autor dwunastu zasad wydajności. Oto one:

1.    Wyraźnie określony cel.

2.    Zdrowy rozsadek.

3.    Rada kompetentna, czyli inaczej fachowe doradztwo.

4.    Dyscyplina.

5.    Sprawiedliwe i uczciwe postępowanie.

6.    Rzetelna, natychmiastowa, dokładna i stała sprawozdawczość. ;

7.    Naukowe planowanie działań.

8.    Wzorce, normy i harmonogramy działania.

9.    Przystosowane warunki.

10.    Wzorcowe sposoby działania (standaryzacja metod i operacji).

11.    Pisemne regulaminy i instrukcje.

12.    Nagradzanie efektywności (wydajności)¹⁹.

Podstawowe znaczenie w koncepcji H. Emersona miałajefektyw-^ noścTkTÓfa zdefiniował jako .pojecie ilościowe, a mianowicie stosunek tego, co jest, do tego, co powinno być (wyrażony w procentach), czyli do pewnego wzorca (standardu) lub odwrotnie, zależnie od tego, czy dążymy w kierunku powiększenia czy też zmniejszenia ilości, z którą mamy do czynienia"²⁰.

Emerson zalecając stosowanie owych zasad wydajności, podkreślał równocześnie konieczność uświadomienia tego, co nazywał celami. Uważał, że zadaniem kierownictwa jest uświadomienie pracownikom celów przedsiębiorstwa, wpojenie im przekonania o konieczności podporządkowania się i włączenia do pracy nastawionej na osiągnięcie celów. .Jeśli kierownik sformułuje swoje cele - pisał H. Emerson - rozgłosi je w swoim zakładzie, wpoi każdemu urzędnikowi i każdemu robotnikowi, to organizacja przemysłowa będzie mogła osiągnąć taki sam wysoki stopień doskonałości indywidualnej i zbiorowej jak drużyna baseballowa.

Kierownik obdarzony zdrowym rozsądkiem ma do wyboru tylko dwie drogi: ustalić swoje własne cele i odrzucić wszystkie zasady wydajności, które się z nimi nie zgadzają, albo uznać potrzebę istnienia ^{1 2 3 4}

sprawnej organizacji i zasad wydajności oraz postawić sobie odpowiednio wysokie cele"⁵.

Jerzy Kumał, wybitny polski znawca rozwoju nauki o zarządzaniu, pisze, że do zasług H. Emersona należy .podkreślenie wpływu wartości duchowych na prace człowieka i wykazanie - chyba po raz pierwszy - tej prostej prawdy, te ludzie pracują lepiej, Jeśli znąją i uznają cele, do których mają dążyć w stworzonych im ramach organizacyjnych"⁶.

W Europie najbardziej znanym popularyzatorem naukowego zarządzania był Henry Le Chatelier (1850-1936). Urodził się w Paryżu. Z wykształcenia był inżynierem. W początkach swojej kariery zawodowej pracował w górnictwie, później zaś zaczął wykładać w wyższych uczelniach i prowadzić badania w dziedzinie fizyki i chemii. W 1884 roku sformułował .zasadę przekory" (zwaną inaczej prawem równowagi), odnoszącą się do układów chemicznych i fizycznych. Mówi ona, że każdy układ pozostający w stanie równowagi na skutek działania czynników zewnętrznych ulega przemianie ograni-cząjącej oddziaływanie tych czynników. H. Le ChAtelier miał ogromne zasługi związane z upowszechnianiem zasad naukowej organizacji pracy. W 1904 roku założył pismo .La Revue de Meiallurgie', w którym ukazywały się tłumaczenia prac Taylora, jak również wyjaśnienia i komentarze popularyzujące taylorowski kierunek racjonalizacji pracy w przemyśle.

Jjt Chatelier jako wybitny uczony - pisze Z. Martyniak - znakomicie wyręczył Taylora i czytelników jego prac w sformułowaniu filozofii systemu, ^znalezieniu nici przewodniej*. Był nią.sformułowany przez Le

Chateliera cykl organizacyjny, który składa się z pięciu nasifi:-

Dujących po sobie etapów:

1.    wyboru celu, jaki chce się osiągnąć,

2.    zbadania środków i warunków, których trzeba użyć (stworzyć), aby osiągnąć zamierzony cel,

3.    przygotowania środków i warunków uznanych za potrzebne,

4.    wykonania zgodnie z powziętym planem,

5.    kontroli otrzymanych wyników"⁷.

1

Zob. 71uórey naukowych podstaw organizacji.., S. 133.

2

¹⁹    Zarządzanie. Teoria i praktyka, pod red. A. Koźmińskiego i W. Piotrowskiego, War

3

szaw* 1995. s. 460-461.

4

²⁰    Tamte. s. 460.

5

   H Emcraon, The TUełi* Pnnctpin of Effićtną/. New York 1912. cyt «a TWtec* ukouych podłam organizacji... s. 1S2.

6

   Tamte. s. 133-134.

7

²² Z. Martyniak, Prekursorzy nauki . ». 80.