45484 IMGA63 (4)

86 Metody uprawy

•    oszczędna gospodarka wodą i nawozami mineralnymi;

•    optymalne wykorzystanie ogrzewanych pomieszczeń produkcyjnych, a tym samym oszczędność energii poprzez ustawianie kontenerów i tac w maksymalnym zagęszczeniu, na jakie pozwalają faza wzrostu roślin, odmiana, długość okresu uprawy, warunki świetlne i inne względy;

e brak materiałów odpadowych, np. folii, wełny mineralnej;

•    stosunkowo proste, trwałe i łatwe w obsłudze urządzenia oraz możliwość ich wieloletniego użytkowania.

5.5. Uprawa

torfowo-wodna

(TW)

Metoda ta. opracowana przez Gosiewskiego i Skąpskiego (1976) dla pomidora, jest hyd-roponiczną metodą uprawy w pojemnikach wypełnionych podłożem organicznym i ustawionych w zagonach-basenach ze stagnują-cym roztworem nawozów mineralnych.

Powszechnie używanymi pojemnikami do uprawy torfowo-wodnej są winidurowe cylindry, które dla jednej rośliny pomidora powinny mieć średnicę 20 cm i wysokość 40—50 cm oraz 4—8 otworów o średnicy 0.5 cm przy dolnej i górnej krawędzi. Wysokość podłoża w cylindrze powyżej poziomu wody lub pożywki musi wynosić 35—40 cm, a zanurzenie cylindrów w pożywce 4—5 cm. Stosuje się również prostokątne pojemniki z tworzywa sztucznego o pojemności 50 dm^s i wymiarach: szerokość 15 cm. długość 100 cm. wysokość 40 cm. Mają one perforowane dno umieszczone 5 cm ponad dolną krawędzią pojemnika, dzięki czemu warstwa pożywki może wynosić około 8 cm. Ta większa objętość pożywki w basenie ułatwia regulowanie odczynu i stężenia roztworu oraz zmniejsza częstotliwość jego uzupełniania. W każdym pojemniku sadzi się cztery pomidory lub dwa ogórki.

Przy zmianie kształtu i wielkości pojemników obowiązuje zawsze zasada, na jedną roślinę pomidora powinno przypadać 12—14 dm^s, a na jedną rośliny ogk 25—30 dm³ podłoża.

Zagony-baseny, w których ustawia w pojemniki, mogą być wykonane z tóirr_n rodzajów folii z tworzyw sztucznych, j względu na większą trwałość zaleca sięu?) cie grubszych, tzw. galanteryjnych folii ^ Metylenowych lub miękkich folii z pokhfo ku winylu. Przed przystąpieniem do wytort nia basenów glebę w szklarni należy dob^ nie wyrównać, tak aby różnica pozionife w basenie nie przekraczała 1 cm. W sz*j» niach wolno stojących zagony-baseny & winny mieć szerokość ok. 80 cm. W izb* niach blokowych typu Venlo (bułgarsłu& o szerokości nawy 3,2 m, ze względu ą oszczędności materiałowe, można wykoty jeden basen szerokości 100—120 cm sto*, jąc 180—200-centymetrowe pasy folii. Oyi ndry lub prostokątne pojemniki ustawiły jeden obok drugiego wzdłuż dłuższych bt ków folii w dwóch rzędach odległych oe siebie o szerokość basenu. Wystające brzsę folii przypina się do cylindrów. Zbędne q inne elementy konstrukcyjne, np. listwy. & uformowania basenu. Rośliny prowadzi y przy sznurkach przywiązywanych na po* mian do dwóch drutów odległych od siefe o 50—60 cm, biegnących nad rzędem rośfa W ten sposób, w miarę wzrostu wierzchot; roślin oddalają się od siebie, dzięki czer* poprawiają się warunki świetlne.

W technologii tej mogą być stosown podłoża z różnych materiałów organicznych takich jak: torf niski, kora, trociny drzew iglastych, węgiel brunatny. Warunkiem id przydatności jest zapewnienie roślinom oę tymalnych stosunków powietrzno-wodnyd przez cały sezon uprawy.

Przez pierwsze 3—4 tygodnie, tj. do ca su przerośnięcia korzeni do 3/4 głębokość pojemnika, podłoże nawadnia się od góo Później stosuje się nawadnianie podsyła we, napełniając wodą baseny do wysokość 4—5 cm, gdy rośliny uprawia się w cytinś rach i 8—10 cm. kiedy rośliny sadzi y w pojemnikach z podniesionym dnem. Oh równomiernego rozprowadzenia i szybkiej uzupełnienia ubytków wody lub pożywi zaleca się rozłożyć wzdłuż każdego basens wąż winidurowy o średnicy 5 cm z otwon* wykonanymi co kilkadziesiąt centymetrów Wodę należy uzupełniać zawsze, kiedy optymalny dla danej kultury poziom pożyw* w basenie obniży się o około 1 cm. Wup*

wach rozpoczynanych nieco później, w korzystniejszych warunkach świetlnych, do basenów zamiast wody można od początku wlewać pożywkę. Do sporządzania pożywek mogą być używane jedno- i dwuskładnikowe nawozy, np. saletra wapniowa, potasowa lub amonowa, fosforan amonowy, siarczan magnezowy i sole zawierające mikroelementy oraz rozpuszczalne wieloskładnikowe nawozy mineralne Vitaflor i Mikroflor, a nawet mieszanki MIS. Najłatwiejsze w zastosowaniu i na ogól najodpowiedniejsze są płynne nawozy wieloskładnikowe Florovit i Nowokom.

Przy każdym uzupełnianiu pożywki wodą powinno się oznaczać pH i ogólne stężenie soli, aby można było ustalić wysokość dawki nawozów mineralnych. Częsta kontrola tych parametrów w każdym basenie jest wadą torfowo-wodnej metody uprawy. Dlatego na większych powierzchniach dąży się do łączenia basenów.

Przy uprawie pomidora w dwóch cyklach rocznie, po zlikwidowaniu wczesnej uprawy, tj. ścięciu roślin tuż przy podłożu, zaleca się odwrócenie cylindrów i sadzenie rozsady w ich dolną część, dotychczas stale zanurzoną w pożywce Górna część jest bowiem w znacznym stopniu zasolona, w wyniku wytrącania się soli z pożywki odparowującej przez powierzchnię podłoża w cylindrze.

5.6. Cienkowarstwowe kultury przepływowe (CKP)

Jest to hydroponiczna metoda uprawy bez podłoża, opracowana przez Coopera (1975. 1979), w języku angielskim zwana — nutriom film techniąue (NFT).

Metoda ta polega na uprawie w rynnach, na zagonach lub stołach, przez które stale przepływa odpowiedni roztwór nawozów mineralnych, niejako obmywając po drodze system korzeniowy uprawianych roślin.

Dobre na ogół wyniki produkcyjne osią

Cienkowarstwowe kultury przepływowe 87

gane tą metodą wynikają z optymalnych warunków zaopatrzenia korzeni w wodę, | składniki mineralne i tlen. Jednakże dobre efekty produkcyjne mogą być osiągane tylko przy niezawodnie działających urządzeniach, utrzymujących ciągły przepływ pożywki,

| oraz sprawnej aparaturze pomiarowo-kontrolnej i dozującej, dzięki której skład pożywki | jest zgodny z wymaganiami uprawianego gatunku, a nawet odmiany i panującymi aktualnie warunkami świetlnymi. 0 efektach produkcyjnych decydują także kwalifikacje zawodowe osób obsługujących uprawę.

Ze względu na wysokie koszty inwestycyjne. związane z wyposażeniem technicznym, metodę CKP stosuje się głównie w pomieszczeniach ogrzewanych, w przedłużonej uprawie wysoko wydajnych gatunków warzyw, takich jak pomidor, ogórek, papryka. W Polsce metoda ta została przystosowana jak na razie do uprawy pomidora (Starek i in. 1985. Sady 1987). Na świecie bada się możliwość uprawy tą metodą sałaty. kalarepy i innych gatunków. Prowadzone są doświadczenia nad zmodyfikowanymi technikami cienkowarstwowych kultur przepływowych, takimi jak: uprawa w ruchomych rynnach, uprawy taśmowe, pion owe lub kaskadowe (Morgan, A i Lian Tan 1983).

Materiały stosowane w urządzeniach, mających bezpośredni kontakt z roztworem nawozów, powinny być odporne na związki chemiczne występujące w pożywce oraz nie wydzielać do niej substancji toksycznych. Układ zamkniętego obiegu pożywki musi być szczelny, aby uniknąć strat.

Podstawowym urządzeniem technicznym są rynny uprawowe umieszczone w szklarni lekko pochyło, aby umożliwić grawitacyjny przepływ pożywki. Jeśli rynny ułożone są na gruncie szklarni, powinien on być wyprofilowany ze spadkiem 1 % — gdy długość rynien nie przekracza 20 m, i 2% — gdy rynny mają 30 m. Rynny należy układać w kierunku północ-południe, tj. najczęściej wzdłuż długiego boku szklarni. Rynny uprawowe bywają montowane na odpowiednich konstrukcjach. Wykonywane są najczęściej z podwójnej folii polietylenowej, wewnątrz czarnej, a na zewnątrz białej. Dla roślin rosnących wysoko (pomidor, ogórek, papryka) odpowiednia szerokość płaskiego dna rynny wynosi 18—20 cm (Sady 1986).

W Wielkiej Brytanii za korzystniejsze uważa się rynny szerokości 30 cm (rys. 5.3). Dla