53470 Merki pomorskie Kaszuby

Merki - Kaszubskie

Znaki Rodów Rybackich

Prezentowane tu kaszubskie znaki rybackie wykazują w istotnej części cechy wyraźnie przedchrześcijańskie, mimo to za sprawą swojej bardzo praktycznej funkcji przetrwały w użyciu, aż do wieku XX. Znaki te służyły identyfikacji właściciela zagubionego sprzętu, co na burzliwym morzu zdarzało się nieraz.

W razie szczęśliwego odnalezienia na przykład zerwanej sieci (z pływakami zawierającymi znak) wracała ona do prawowitego właściciela.

Na uwagę zasługuje także specyficzna stylizacja liter na zapewne "młodszym" niż inne znaku "JB" (Jastarnia Borek).

Pomorskie znaki rybackie wyraźnie nawiązują do wielu polskich herbów, znaków garncarskich i bartnych. Pełnią także podobną rolę - identyfikacji 3 ich właścicieli. Kolejna zbieżność ze znakami polskimi to zastanawiające nawiązanie do znaków runicznych, co jest powodem wielu interesujących spekulacji na temat pisma przedłacińskiego jakie mogło funkcjonować na ziemiach plemion lechickich.

Młot "Czi" ze "Swarzycą"

(Jastarnia, Mierzeja Helska)

Młot "czi" (zapis fonetyczny potwierdzony przez właściciela) służył do wbijania pali w dno Zatoki Puckiej. Miedzy palami rozpościerano sieci na węgorze. Pal należało wbić w dno na trzy długości rozpostartej dłoni. Określenie "czi" przynależy tylko do tego rodzaju młota i (jest inne od ogólnych kaszubskich nazw młota: młotk, merk).

Kaszubi / Pomorzanie

Kaszubi to dawni zachodniosłowiańscy Pomorzanie.

Mówią językiem kaszubskim, należącym, jako jedyny (obecnie) oprócz języka polskiego, do lechickiej grupy językowej. W trakcie germanizacji Pomorza, w tym Zachodniego jako mowę kaszubską identyfikowano słowiańskie dialekty pomorskie. Należy pamiętać, że nazwa "Słowińcy" została obmyślona przez etnografów dopiero w XIX wieku, a określono w ten sposób Kaszubów Nadłebskich.

Pełna chrystianizacja Pomorza Gdańskiego przebiegała stosunkowo późno, stąd dysponujemy obecnie niezwykle bogatym materiał mitologicznym z tego terenu, często niesłusznie ignorowanym. Jastarnia, mimo wybitnie morskiego charakteru, to jedna z najstarszych miejscowości na Pomorzu. Jej nazwa nawiązuje do Jastrowego Święta - kaszubskiej Wielkanocy (dawniej święta równonocy) oraz zachowanego w podaniach ludowych kaszubskiego boga wiosny Jastera/Jastrzeboga*.

*- prof. Jerzy Samp, “Z woli morza. Bałtyckie mitopeje" Gdańsk 1987.

Muzeum "Pod Strzechą"

Wszystkie zamieszczone tu fotografie pochodzą z Muzeum "Pod Strzechą" w Jastarni na Mierzei Helskiej. Jest to muzeum

prywatne Pana Juliusza Strucka, ostatniego w Jastarni szkutnika wytwarzającego łodzie metodą tradycyjną. Uchronił on

przed zniszczeniem wiele unikalnych sprzętów rybackich i domowych. W muzeum można zobaczyć na przykład kołowrotki do

sznurka, sieci i wełny, siekiery do cięcia lodu, uspokajacz fal, latarkę-piecyk i wiele innych.

Godziny otwarcia: latem 10-18, poza sezonem po uzgodnieniu telefonicznym. Adres: Jastarnia, ul. Mickiewicza 115 Telefon: [phone]

Inne przykłady merkow rybackich z terenu Pomorza Gdańskiego:

i ni*fmiii ix

I XlXX t XI □ +1 x    !K KIK TKA AN

t    »    Trt i »    ••    * u

A «. Ja il i2. u. ji,. ł i \

IIXXAX1 $> X| IlAXX4nl IKVK}/A

(za: Merki Rybaków Pomorskich, Przyczynek do heraldyki i folkloru. Bolesław Namysłowski. Kraków 1925) Materiał zdjęciowy i opracowanie: www.BogowiePolscy.net (31.08.2011)