53893 IMG00

kich — gdzieś w ramach chronologicznych odpowiadających okresowi halsztackiemu D oraz wczesnemu i środkowemu okresowi lateńskiemu — występują dość nieliczne, zazwyczaj mocno uproszczone, popielnice twarzowe, popielnice twarzowo-„oczkóWe" z óćz^a~przekhjtym i ha wylot (Ryc. 11), popielnice „oczkowe". oraz mi-

Ryc. 10. Gdynii-Redłowo, m.

Gdynia, woj. Gdańsk. Popiel- wpuszczane do popielnic, nica twarzowa z prostokątnym zaopatrzone w parzyste rytem na brzuicu. Wg w. La otwory. Pojawiają się one Baume’a 1963    przede wszystkim na Pół-

wyspie Sambijskim i w jego najbliższym sąsiedztwie, po obszar Warmii w północno-wschodniej Polsce (np. Ł. Okulicz 1970, tabl.

XI: 1, XIV:8, XVI:6, XVIII 12, XIX:13 i 25). Na jednym ze stanowisk w Lidzbarku Warmińskim w woj. olsztyńskim, w kurhanie pochodzącym z wczesnego i środkowego okresu lateńskiego, na

trafiono na pokrywę wpuszczaną z parą olworć w analogiczne otworki zaopatrzone były ponat dwie misy, dwie czarki (jedna przypuszczalnie

Ryc. 12. Żardeniki, gm. Jeziorany, woj. Olsztyn. Popieli nakryta misą „oczkową". Wg F. E. Peisera 1919

10 cm

Ryc. 11. fik Rausdten, raj. Priraorsk, obi. Kaliningrad (Rocfa)-hydnio twarzowo-„oczkowa”. Wg A. Bezzenbergera za L Okulicz 1970

krywała popielnicę) i być może jedno naczynie b ste (J. Dąbrowski, Ł. Okulicz 1959, s. 90,92,99 i 100] Natomiast na obszarach położonych bardziej ni południowy zachód odkryto na terenie osiedla w Ło I dygowie, gm. Kisielice w woj. elbląskim dwukrotnie | przekłute ucho popielnicy twarzowej (J. Michalski 1990, s. 141, ryc. 5:8), na cmentarzysku w Sura} nach zaś, gm. Milkowo w woj. olsztyńskim -j misę glinianą (Ryc. 13) z plastycznie zaznaczony mi oczami i nosem (inf. mgr. M. J. Hoffmanna! z Olsztyna).

Trzecim wreszcie kierunkiem rozprzestrzeniania się popielnic „Oczkowych” i twarzowych są południowe rejony Półwyspu Skandynawskiego, zarówno Szwecji jak f Norwegii. Jest ich tam jednakie bardzo mało — w Skanii raptem dwa egzemplarzy jedna domniemana popielnica twarzowa oraz jedna] twarzowo-drzwiczkowa, których rysy twarzy ograni czają się do dwóch otworów symbolizujących oczy Być może, iż należałoby do tego rodzaju naczyó zaliczyć jeszcze inne, mające na powierzchni pary guzków. Wszystkie one pochodzą z VI okresu epoki brązu, względnie z wczesnej fazy przedrzymskią epoki żelaza (B. Stjernquist 1960). Natomiast z południowej Norwegii są pewnie poświadczone (Ryc. li 15) trzy popielnice: dwie „oczkowe" i jedna twarzo*

5 cm

Ryc. 13. Surajny, gm. Miłakowo, woj. Olsztyn. Misa gliniana z wyobrażeniem elementów twarzy. Z badań mgr. M. J. Hoffmanna,

Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie

wa(por. E. Skjelsvik 1961, s. 759 i tabl. 85; T. Malinowski 1979a, s. 107 i 113 — 115). Są one datowane na VI okres epoki brązu (0. Johansen 1986, s. 82 i 84). Nie jest wykluczone, że z terenu Norwegii pochodzi jeszcze inna popielnica „oczkowa” (naczynie gliniane nr B.5003 z Bo, par. Ha, Rogaland — inf. dr B. Magnus z Bergen). Bez wątpienia natomiast owe

skandynawskie okazy, wykonane w rejonie ich znalezienia (B. Stjernquist 1960, s. 468; 0. Johansen 1986, s. 84), muszą zawdzięczać swe powstanie impulsom docierającym z Półwyspu Jutlandzkiego.

Na zakończenie przeglądu rozprzestrzeniania się symboliki „Oczkowej” względnie „twarzowej” należy jeszcze dodać, że mniej istotny jest dla nas — choć

Ryc. 14. Bringsvaermocn, par. Fjaere, okr. Aust-Agder (Norwegia). Grób skrzynkowy z popielnicą „oczkową” i popielnicą twarzową

Wg T. Malinowskiego 1979a

25