55864 ODKRYWCY I ICH PODRÓŻE 5

ponosili porażki. Cel osiągnięto dopiero w roku 1911, po dramatycznym wyścigu dwóch załóg.

Norweg Roald Amundsen wyruszył 19 października wraz z czterema towarzyszami i 52 grenlandzkimi psami husky. Bez większych problemów dotarł na nartach do bieguna południowego 15 grudnia. Do bazy powrócił 5 stycznia.

Robert F. Scott wyruszył na biegun wkrótce po Amundsenie, z bazy położonej 650 kilometrów dalej na wschód. Nie przewidując sukcesu Amundsena chciał zdobyć biegun, używając sań motorowych i zaprzęgu konnego. Trudności piętrzyły się: na mrozie zawiodły silniki, a kucyki zginęły. Pokonując ogromne przeszkody stoczył wraz z grupką swoich ludzi prawdziwą walkę o biegun. Jednak znalazł tam już norweską flagę zatkniętą wcześniej przez Amundsena. Osłabieni i rozczarowani badacze nie podołali drodze powrotnej. Osiem miesięcy później grupa ratunkowa odnalazła namiot z ich ciałami i prowadzony do końca dziennik Scotta. 29 marca, oczekując na pewną śmierć, dokonał ostatniego wpisu.

Aneks: Mały leksykon odkrywców

Amundsen, Roald (1872-1928), Norwegia. Jako pierwszy człowiek dotarł po wielu wyprawach arktycznych do bieguna południowego.

Balboa, Casco Nurtes de (1475--1517), Hiszpania; po marszu przez Przesmyk Panamski odkrył Ocean Spokojny.

Barents, Willem (15507-1597), Holandia; poszukiwał Przejścia Północno-Wschodniego na północ od Rosji, zbadał część Arktyki i wykonał mapy (Spitzbergen, Nowa Ziemia).

Barth, Heinrich (1821-1865), Niemcy; zbadał Afrykę Północną od Trypolisu po jezioro Czad i Niger.

Beniowski Maurycy August (ok. 1746-1786), Polska. W latach 1773-1776 organizował w służbie Francji wyprawy na Madagaskar. Ostatnią podróż na tę wyspę odbył w roku 1785, finansowany przez Amerykanów.

Bering, Vitus (1680-1741), Dania; podróżował po Oceanie Lodowatym na północ od Syberii, dowiódł, że Azja i Ameryka są oddzielone (Cieśnina Beringa).

Bougainville, Louis-Antoine de (1729-1811), Francja; jako pierwszy Francuz opłynął ziemię, zbadał kilka archipelagów Pacyfiku, zwierzęta i rośliny.

Burton, Richard Francis (1821--1890), Anglia; wraz ze Spe-ke’em odkrył jezioro Tanganika.

Caboto, Giovanni (14507-14997), Genua; w służbie angielskiej zbadał (jako John Cabot) południową Grenlandię, Nową Fund-landię i wschodnie wybrzeże amerykańskie.

Cabral, Pedro Alvares (1467--1526), Portugalia; w drodze do Indii przypadkowo odkrył Brazylię.

Cartier, Jacques (1491-1557), Francja; odkrył w Kanadzie Rzekę Świętego Wawrzyńca i płynął nią aż do rzeki Ottawy.

Champlain, Samuel de (1567--1635), Francja; penetrował wschodnią Kanadę i ugruntował tam przewagę francuską.

Chang Chien (7), Chiny; między 138 a 100 rokiem p.n.e. badał wnętrze Azji i szlak jedwabny.

Clark, William (1770-1838), USA; razem z Lewisem badał północny zachód dzisiejszych Stanów Zjednoczonych aż po Pacyfik.

Cook, James (1728-1779), Anglia; podczas trzech podróży szczegółowo zbadał Pacyfik od Alaski aż po Antarktydę. Udowodnił przy tym, że legendarny