48015 Lovas
1

HARDZIEJ ZŁOŻONE ZACHOWANIA

Możesz nauczyć dziecko reagować na wiele innych poleceń o podobnym charakterze do wyżej opisanych. Spróbuj nauczyć zachowań, które będą przydatne również dla innych członków rodziny, np. Zamknij drzwi, Wyłącz  telewizor czy Pozbieraj zabawki. Ucząc^nowych rzeczy pamiętaj, auy powtarzać jednoczegnj^^ac^wąnia__ogianowane wcześniej i ćwiczyć od nowa

te......które-.-zostały zapomniane. Pamiętaj również, by wydawać pÓIecenia

przez cały dzień (z przerwami), dzięki czemu dziecko będzie nieustannie zajęte słuchaniem ciebie i stosownym do twoich zaleceń zachowaniem, ■^dusisz nauczyć je zwracać baczna uwagę na_ twoje polecenia, co pomoże stopniowo przełamywać obojętność i autostymuiację. MćcłTSziecko będzie stałe zajęte.

Gdy zakończysz trening przedstawiony w tym rozdziale, dziecko powinno umieć reagować na kilka poleceń, naśladować wiele zachowań, siedzieć spokojnie przez pewien czas (5 minut); powinna również zmniejszyć się autostymulacja. Czas potrzebny do osiągnięcia takich rezultatów jest różny w zależności od dziecka. Niektórym dzieciom wystarczy tydzień, inne wymagać będą kilku miesięcy pracy. Nie można z góry przewidzieć, które dzieci poczynią szybkie postępy, które zaś będą się uczyć powoli. Wiemy natomiast, że jeśli dziecko prędko opanuje program przedstawiony do tej pory, będzie robiło szybkie postępy również w dalszych etapach nauki.

" TerazTeż zaobserwujesz pewne niespodziewane korzyści wynikające z zastosowanej terapii. Dziecko będzie wyglądać doroślej, jego oczy nabiorą żywszego wyrazu. Jednocześnie — zmęczone wytężoną pracą — zacznie lepiej sypiać w nocy. Zauważysz wiele pożądanych zjawisk towarzyszących nauce. Dziecko prawdopodobnie stanie się bardziej z tobą związane emocjonalnie (wszyscy nasi uczniowie potwierdzają tę obserwację), będzie mu też łatwiej radzić sobie z codzienną frustracją. Powinno umieć okazywać bardziej zróżnicowane uczucia, cieszyć się, gdy odnosi sukcesy, i okazywać niepokój lub smutek w przypadku porażki. Krótko mówiąc, zacznie wyglądać jak każde przeciętne dziecko.

TRUDNOŚCI

Szybko przekonasz się, że nawet we wczesnych etapach omawianego programu może wystąpić wiele niepowodzeń. Niektóre dzieci są bardzo leniwe. Na przykład na polecenie Podnieś ręce reagują w sposób ledwie zauważalny, jakby miały ręce z ołowiu. Nie akceptuj takich zachowań. Jeżeli dziecko wykonuje dane polecenie niewłaśćfwi'e,~jego¥aćhówanie"może zacząć przypominać reakcję na zupełnie inne polecenie (np. Dotknij głowy) i ćwiczenie takie zdezorientuje dziecko. Okaż swoje niezadowolenie (jeśli to konieczne, krzyknij na dziecko lub daj mu klapsa), gdy wykonuje polecenie nieprawidłowo.

Prawdą jest również, że w trakcie nauki dziecko może mieć.jjapiidy_ złego S> humoru.,,,Powinieneś spodziewać się wybuchów agresji i złości, kiedy wprowadzasz nowy program, ponieważ do tej pory przez kilka lat w ten właśnie sposób reagowało na nowe wymagania i wszelkie zmiany. Nie można oczekiwać, by natychmiast zarzuciło reakcje tego typu. Nie masz wyboru: próbuj eliminować niepożądane zachowania w chwili ich wystąpienia; w przeciwnym razie zawładną dzieckiem bez reszty.

U źródeł dość słabych postępów w nauce może leżeć twoja aprobata zbyt częstej autostymulacii dziecka, które w tym czasie przestaje zwracać na ciebie uwagę. Powrót do autostymulacji może być spowodowany tym, że ty czujesz się~ż'męczony i przygnębiony koniecznością surowego traktowania dziecka i stosowaniem kar. To bardzo ludzkie. Pamiętaj jednak, że z czasem zapanowanie nad autostymulacją stanie się łatwiejsze i nie będzie wymagało niemal żadnego wysiłku z twojej strony.

Jeżeli dziecko z wielkim trudem uczy się poprawnie reagować na pierwsze polecenia (nie stanowiące trudności dla większości dzieci), upewnij się, czy postępujesz właściwie. Twoje nagrody i kary (twoje Dobrze i Me!) mogą w uszach dziecka brzmieć podobnie. Wspominaliśmy już o tej możliwości. Jest to jeden z najczęściej popełnianych błędów w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi umysłowo. Musisz spróbować grać złość albo udawać słodką łagodność. Przesadzaj. ImP£wmnó’j5y£_pełne c'fepłTl'T[óbrftcLija'.ywołvwać jego uśmigeh—tł. AheLinusi. mzendniać srogi gniew; niech twói głos zabrzmi„.groinie,i,.,wvj>v.ołaJek-ka-o.b.awe.

"Również inne problemy, specyficzne dla danego programu, mogą pojawić się w czasie ćwiczeń. Gdy redukujesz podpowiedź wzrokową coraz mniej unosząc ręce, dziecko może trwać przy naśladowaniu twoich ruchów, zachowywać się identycznie. W takim przypadku podpowiedz mu fizycznie: pokieruj jego ruchami, delikatnie podnosząc jego ręce do góry, aż do wyprostowania w łokciach. Następnie puść je i — jeżeli przez kilka sekund zatrzymało ręce w górze, bez twojej pomocy — udziel mu nagrody. Jeśli opuści ręce zaraz, gdy tylko przestaniesz je podtrzymywać, podciągnij je ponownie i daj nagrodę dopiero wówczas, gdy pozostaną uniesione przez kilka sekund. Stopniowo i systematycznie redukuj podpowiedź, coraz wcześniej je puszczając, np. na poziomie głowy, potem na poziomie ramion. Nadal wynagradzaj tylko prawidłowe zachowanie, tj. podniesienie wyprostowanych rąk nad głowę.

Powinieneś również zwracać baczną uwagę na tendencję dziecka do kierowania wzroku i uwagi na podpowiedzi. W przypadku dzieci z wadami rozwojowymi dodatkowe bodźce, takie jak podpowiedzi, mogą raczej rozpraszać uwagę, niż pomagać znaleźć prawidłową reakcję. Jeżeli mimowolnie @ kierujesz wzrok w stronę przedmio.tu,»o..któ.r.ego..przynięsienie,pxosiszjJzięcko, zaczrne: ońoma(prŁw.dQ.pQdx>bniej.zw«acaćaiwage na ruch twoich oczu (a nie na słowa); w rezultacie będzie reagować najiiewłaściwy sygnał. Upewnij się, że nie udzielasz tego typu ..wskazówek-dodatkowych”.

8*

115