62650 skanuj0026

Pokolenie

odwróco

nych

pleców

wych po roku 1976? jeszcze bowiem do roku 1976 organizacje młodzieżowe wykazywały znaczną żywotność, natomiast w kilka lat po „wielkiej przemianie” roku 1980 żyły już jakby sztucznie, podtrzymywane w swoim istnieniu bezwładem własnej wielkości, posiadanego majątku, przywiązaniem gremiów kierowniczych do względnie lukratywnej pozycji społecznej oraz animacyjnymi wysiłkami partii komunistycznej.

Nie wszystkie zjawiska związane ze stowarzyszeniami młodzieży okresu budowy socjalizmu można wytłumaczyć mechanizmami państwa totalitarnego. Oprócz bowiem masowości, która jest typowa dla systemów totalitarnych cechował je do pewnego czasu niekłamany entuzjazm i indywidualne zaan gażowanie. Np. początki ZMP i słynna „Służba Polsce”. Oprócz tępej indoktrynacji i pokazowej obrzędowości - organizacje te wniosły liczący się wkład w awans oświatowy swojego środowiska, np. Związek Młodzieży Wiejskiej, lub rozwinęły piękne inicjatywy społeczne, np. Związek Harcer stwa Polskiego w pracy z dziećmi i młodzieżą niepełnosprawną.

W wymiarze indywidualnym organizacje te poniosły jednak dotkliwą porażkę wychowawczą. Winą należy obciążać nie tyle same organizacje, jako takie, lecz kierownictwo polityczne państwa i naznaczone przez to kierów nictwo gremia kierownicze związków młodzieży. Można poniekąd zrozumieć terrorystyczne jeszcze mechanizmy rozprawiania się z wszelkimi demokra tycznymi organizmami w latach 1947-1948 i powołanie w ich miejsce Związku Młodzieży Polskiej w 1948 r. Trudno jednak znaleźć racje dla przemianowania wszystkich organizacji młodzieżowych w „Socjalistyczni*" i stworzenie Federacji Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej w ro ku 1973 i w trzy lata później stworzenie ponownie jak w roku 1948, jednią organizacji młodzieżowej Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej. Wów czas to ze Związku Młodzieży Wiejskiej w łonie którego najsilniejsza byl.i opozycja przeciwko tej akcji, według niejasnych szacunków, odeszło dzic siątki tysięcy młodych ludzi i rozwiązało się (czasem demonstracyjnie) kilkaset kół. Podobnie działo się w Związku Harcerstwa Polskiego, w którym przemianowanie ZHP na Harcerską Służbę Polsce Socjalistycznej w szkole średniej - „uśmierciło” praktycznie ten związek w szkolnictwie ponadpodsl.i wowym. Trudno zrozumieć co poza ignorancją i arogancją władzy dyktowało takie samobójcze wychowawczo posunięcia wobec organizacji młodzieżo wych. Był to hołd złożony popularnemu wówczas myśleniu magicznemu wedle którego zmiana nazwy była tożsama ze zmianą cech nazywanej r/e czywistości.

Związki młodzieży zostały pozbawione samodzielności, tak ważnego dl i młodzieży atrybutu istnienia społecznego i podstawowego mechanizmu uspo łecznienia. Narzucono im strukturę organizacyjną, system symboli, ideologię Wszystko to w większości obce i „zewnętrzne”, pochodzące /. owego zm< chęcającego świata dorosłych. To prowokowało do hunlu. do zaognieniu

I onfliktu z tym światem. Ale bunt był karany, był nieopłacalny. Wobec czego powoli wykształcała się mentalność kalkulatora i konformisty. To co młodość cni szczególnie - więzy przyjaźni, uczucia przynależności przenosi się na r.iunt prywatności. Rodzi się patriotyzm małych grup, czyli naturalnych układów rówieśniczych, które zaspokajają potrzebę ekspresji uczuciowej, .ungażowania emocjonalnego, poczucie bezpieczeństwa i bliskości.

Ku patriotyzmowi prywatność

Badania i sondaże lat 80. dowodziły, że system wartości młodego pokolenia przesunął się w kierunku moralności behawioralnej, moralności „rada-mwej”. Tzn. młodzież reagowała pozytywnie na impulsy dla siebie korzystne, I tywając swoje prywatne oblicze i poglądy bądź to za maską cynizmu bądź powierzchownej obrzędowości. Postawy altruistyczne rezerwuje dla kręgu osób najbliższych: rodzin, przyjaciół. Odrzuca jako wartość zachowania piospołeczne i władzę.

Zjawisko uogólnionej nieufności nakierowanej na instytucje i ludzi instytucji, na mechanizmy sterujące życiem społecznym, to dominujące postawy młodzieży, jak dowodzą ówczesne badania. Postawę taką potęgują: ni.-prawidłowości w przekazie informacji, blokowanie dyskusji i krytyki, • .poi instytucji wobec innowacji. Miary dopełnia protekcjonizm, łapownic-i - o, nepotyzm mający swoje źródło i siedlisko w instytucjach. Powoduje to,

•    instytucje podlegają bardzo silnym procesom erozji moralnej i stymulują postawy całkowitego odrzucenia i braku szacunku dla instytucji. A brak

ai miku dla instytucji - to brak szacunku dla mechanizmów sterujących m irm społecznym.

Nic sposób oprzeć się wrażeniu, że ta diagnoza postaw młodzieży i stanu w ląz.ków młodzieżowych odnosząca się do lat 80. - jest niestety aktualna i ii./o dzisiaj. Co bowiem zmieniło się po roku 1990? Wielkie organizacje młodzieżowe rozpadły się lub skarlały. Jedynie Związek Harcerstwa Polskie-■ wracając do swej pierwotnej metodyki i ideałów zachował pewną żywot-ii.»\i choć szarpią go wewnętrznie i zewnętrznie nawoływania do modnych lalach 90. manifestacji pokutnych i konkurencyjne organizacje do symboli! i. metodyki i ideologii. Zresztą nikt nie interesuje się organizacjami młodzieżowymi, jeśli nie stanowią przybudówki partii politycznej, czyli

•    ,-ywistego kapitału wyborczego. Natomiast utrwala się wśród nich uogólni..na nieufność wobec instytucji. Pojęcie prestiżu społecznego najważniej-

\i li instytucji państwowych staje się kategorią bądź historyczną bądź . .n tyczną. O poważnym ruchu młodzieżowym można mówić natomiast odniesieniu do stowarzyszeń i związków młodzieży wyrosłych wokół I .. < mła katolickiego i niektórych innych związków wyznaniowych lub o.. Iiów społecznych. Skupiają one jednak niewielką część młodzieży.

< /Icrdz.iestolecie Polski Ludowej zaowocowało wykształceniem się „po-i "Lina odwróconych pleców”, czyli pokolenia odwróconego tyłem, nasta-loiicjM) niechętnie lub wiogo do panującego systemu. „Wielka Iransforma-

185