66781 skanowanie0066 (5)

| Odleżyny

Definicja

Odleżyna jesl ln uszkodzenie tkanek, do którego powstania dochodzi w wyniltu zaburzeń ukrwienia na poziomie wlośniczkowytn, spowodowanych długotrwałym uciskiem na skór®, i tkanką podskórna. Powoduje to zwolnienie metabolizmu komórkowego, niedotlenienie i niedożywienie komórek, a w konsekwencji miejscową martwic®.

Na powstanie owrzodzeń odieżynowydi narażeni są przede wszystkim chorzy przewlekle i unieruchomieni niezależnie od wieku.

'typy

Wyróżnia się trzy typy odleżyn: y Odleżyny zwylde — bez zaburzeń ukrwienia;

leczenie trwa ttlc. 6 tygodni, h Odleżyny miażdżycowe — występują zaburzenia uło wienia; leczenie trwa ok. 16 tygodni, h Odleżyny terminalne — u ludzi umierających; wdraża się leczenie objawowe.

Czynniki wpływające na powstawanie

Na powstawanie odleżyn wpływ ma wiele czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Część z nich przedstawiono w lob. 6.i.

Tabela 6.1. Czynniki sprzyjające wystąpieniu odleżyn Czynniki zewnętrzne    Czynniki wewnętrzne

•    ClSnienle pioste

•    Roczne siły Ścinające I rozciągające

*    'Ihrcie

*    Stan skóry, ran redl curie higieniczne 1 pielęgnacyjne

*    Niedostateczna wl^lza

na temat higieny i pielęgnacji

•    NiewtaSciwa temperatura otoczenia I wilgotnoSd powietrza

-    Brak Środków, sprzętu do profilaktyki i leczenia ran

*    Zabiegi operacyjne trwające

powyżej 7 h

-    nikotynizm

•    Brak motywacji personelu, niski

poziom wiedzy, bruk! kadrowe

•    Unieruchomienie lub ograniczone możliwości poruszania się

•    NiedokrwistoSC

■    Mlaldżyca

■    WSZkIkle zaburzenia ze strony układu nerwowego, takie jak: uszkodzenia rdzenia, porażenia, niedowłady, udaiy mózgu, demencja starcza, stwardnienie rozsiane, stwardnianie boczne zanikowe, różnego rodzaju zaburzenia SwIadomoSd, osłabienie czucia

•    Niewydolność oddechowa

^e Obrżękl, urazy, otarcia I maceracja skóry

•    Radioterapia i chemioterapia

•    Umniejszona odpornoSC organizmu

•    Infekcje bakteryjne

■    Wyniszczenie, zaburzenia odżywiania, niedobory witamin (B₁₂, Q. niedobór białka, makro- i mikroelementów (żelazo, cynk), zaburzenia gospodarki elektrolitowej (sód. potas)

•    CMytoSC

•    Cukrzyca

•    Zaburzenia odczuwania bólu

•    Zaburzania czynności zwieracza odbytu lub cewki moczowej

•    Stan skóry (u osób starszych staje się mniej elastyczna, bardziej podatna na wszelkie uszkodzenia)

Skale do oceny stopnia zaawansowania j

Przykładowe miejsca powstawania odleżyn;

•    Okolica potylicy

•    Łopatka

•    Kręgosłup

•    Łokieć

•    KoSć krzyżowa

•    Pięty

•    Małżowina uszna

•    Kośćramienńa

•    Żebra

•    KoSć biodrowa

•    Krętarz większy

•    Koić udowa.strona boczna

•    KoSć udowa przyśrodkowa

•    KoSć strzałkowa

•    Kostki boczne

•    Boczna część stopy

•    Kość policzkowa

•    Mostek

•    Żebra

•    Krocze/moszna

•    Rzepka

•    Stopa/palce

Z czynników zewnętrznych zasadniczy wpływ

mają trzy;

i ciśnienie proste, wywierane na tkanki miękkie przez kości z jednej strony a podłoże z drugiej

strony;

>    boczne siły ścinające i rozciągające, które oddziałują w wyniku przemieszczenia się skóry względem tkanki podskórnej i struktur podporowych — tego typu zagrożenia występują naj-

- częściej, gdy chory przyjmuje pozycję wysoką bądź pólwysoką;

►    tarcie powierzchnią dala o podłoże, które powstaje np. u osób otyłych przy zmianie pozycji ulożeniowej.

Miejsca tworzenia się '

Odleżyny tworzą się w każdym miejscu, które bezpośrednio przylega do podłoża, dotyczy to głównie obszarów nad wypukłościami kostnymi ze względu na wywierane zwiększone ciśnienie oraz możliwość tarcia o podłoże.

Skale do oceny stopnia zaawansowania

1. Klasyfikacja odleżyn według Torrance’a (pięciostopniowa skala; tab. 6.2).

Tabela 6.2. Klasyfikacja odleżyn według Tonance a

Stopnie odleżyn	Opis odleżyny
0	* N'e ma odleżyny
1 ■ Blednące odwracalne zaczerwienienie, lekki ucisk palcem powoduje zblednięcie; mlktokrążerle nie jest uszkodzone
U	• Niebledr ące pod wpływem ucisku palcem zaczerwienienie, które świadczy 0 uszkodzeniu mlkrokrążenia: może pojawić się uszkodzenie naskórka, obrzęk i stan zapalny tkanek oraz pęcherze
III	• Uszkodzenie skóry do granicy z tkanką podskórną; w dnie rany mogą występować żółte masy uszkodzonych tkanek lub ziarnina
IV	• Uszkodzenie tkanki tłuszczowej podskórnej: dno rany często pokrywa brunatna martwica
V	• Odleżyra obejmuje mięśnie, kości, powięzie 1 stawy, może być obecna martwica czarna