67896 skanuj0012

135 3. Systemy partyjne - issztaltiwanje i -smlana

by :e reaila. Polscy autorzy proponują, by mierząc stabilność zachowań wyborczych stosować trzy kategorie: chwiejności całkowitej, chwiejności wymuszonej i chwiejności wymiennej^{1 2}. Według tej propozycji chwięjność globalna oznacza sumę zmian poparcia dla wszystkich partii w dwóch kolejnych wyborach. ChwicjnoSć wymuszona co część chwiejności globalnej, która jest wymuszona zmianami w ofercie wyborczej wynikającymi z pojawiania się nowych podmiotów, znikania poprzednich, fuzji czy podziałów. Chwiejncść wymienna tc chwięjność globalna pomniejszona o chwięjność wymuszoną. Podobnie widzi tę kwestie inna autorka. Sara Birch. która proponuje. by zc względu na ter. wtaśnle problem - ogromnej zmienności nie tyle w obrębie elektoratu, ile właśnie eh: - c!a Europy postsocjalistyczncj stosować wskaźnik chwiejności elektoratu obliczany w sposób uwzględniający zmienność decyzji wyborczych w odniesieniu tylko do tych parni, które brały udział w dwóch kolejnych wyborach, natomiast nowe ugrupowania uwzględnić poprzez wskaźnik zastępowalności partii [parą/ rspłacement scores •. który obrazowa! by zakres w Jakim zdolne są przyciągnąć wyborców nowe podmioty na scenie politycznej³. Innymi słowy. Sara Birch proponuje by rozdzielić sposób mierzenia zmienności decyzji wyborczych, która wiąże się zc zmianą sympatii czy opinii wyborcy i zmienności oferty wyborczej. która wynika z pojawiania się r.a scenie politycznej nowych ugrupowań i zanikania juź istniejących. W tym kontekście autorka sarkastycznie zauważa, że zachowania elit politycznych przywodzą r.a myśl reguły gospodarki nakazowo-rozdzielczej, w której podaż na rynku nie była odpowiedzią na popu 1 wynikała z decyzji motywowanych Innymi racjami niż zapotrzebowanie społeczne-'. Będąc nieco łagodniejszym można by powiedzieć, że politycy dostosowują tempo zmian tworzonych przez siebie partii clo tempa współczesnego życia.

Nic miejsce tu na szczegółową analizę zmienności zachowań wyborczych w konkretnych krajach, warto Jednak zwrócić uwagę, że problem ten jest Jednym z istotniejszych i szeroko dyskutowanych kwestii związanych z kształtowaniem się systemów partyjnych w krajach pastsocialistycznych. V/ tym miejscu ujawnia się także Jedna ze znaczących różnic między tymi systemami, a systemami zachodnioeuropejskimi, którą można określić jako niestabilność zachowań eli: politycznych, a ta wydaje się zdecydowanie większa niż w Europie Zachodniej. Jak wskazuje na tc analiza Sary Birch problem ten jest szczególnie nabrzmiały w krajach powstałych po rozpadzie Związku Radzieckiego, niemniej w Polsce też Jest silnie odczuwany⁴.

Ma koniec warto może zwrócić uwagę na jeszcze jedną specyficzną osękę charakteryzującą nowo powstające systemy partyjne w krajach po upadku socjalizmu. Chodzi mianowicie o fakt., że dominujące partie socjalistyczne wywodzą się z dawnych, skompromitowanych partii rządzących okresu realnego socjalizmu - najbardziej znaczące przykłady w tym zakresie dotyczą Polski i Węgier. Co więcej, w ostatnich latach w Czechach 1 na Słowacji notuje się wyraźny wzrost popularności komunistów, którzy dekla-rnją wprost ciągłość tożsamości organizacyjnej i Ideowej z byłymi partiami rządzącymi. Obecność ego rodzaju partii w systemach partyjnych Jest charakterystyczna ::n demokratyzacji w krajach postsocjallstycznych. w innych przypadkach zmian ustrojowych w Europie tego rodzaju kontynuacje oyiy dużo mniej wyeksponowane. Wyjątkiem jest tu moZe Wioski Ruch Społeczny. hiszpańska Partia Ludowa, mimo pewnych początkowych związków z obozem iranklslowskim. wyraźnie już od nich odeszła.

?odsumo\vujnc raz jeszcze należy podkreślić, żc pełniejsza analiza problemów nowo powstających systemów partyjnych wymagałaby skupienia $:? na konkretnych przypadkach. Przy okazji warto także pamiętać, że procesy związane z kształtowaniem i stabilizacj i systemów partyjnych są długotrwa:e i wydaje sic. żc w wielu krajach, w których dokonały się przemiany demokratyzacje w łatach dziewięćdziesiątych nie uległv zakończeniu i jeszcze trwają.

1

¹ J. Wasilewski. M. KotyzyńSkł. S Szczur, Stabilnej.:- zachowań wyborczych, w: Wybór./ aafiam&\:::nid i 097. System partyjny. Pb$tcuiy polityczne. 2achowan(a wyborcze. R. Mar-kowslo t red.i. Warszawa 1999. s 33.

- S. Birch, Slectoral Systems cir.j Party System Srabiltty tn Posc-Comrr.unist Europo, s. 3. \vww2 rsscx.ac uk.

2

Ibidem, s

3

* Ibidem, s 17.