67940 img003 (66)

Audio Kurs

■    r - jest trudne do poprawnego wymówienia, przypomina polskie rz ale wymaga innego ułożenia języka - bliżej podniebienia, przy jednoczesnej wibracji koniuszka języka. Czesi odróżniają w wymowie r i ż.

■    r, I - są sylabotwórcze, wymawiamy je więc wyraźnie i nie pomijamy (np. w stówie jabłko wymawiamy wyraźnie zarówno b jak i I).

* h, ch - h wymawiane jest dźwięcznie, krtaniowo, natomiast ch jest bezdźwięczne. Wymowa tych gtosek jest istotna, ponieważ w zależności od danej spótgtoski zmienia się znaczenie wyrazu np. hladny (gfodny) - chladny (chłodny).

■    Grupy kv, sv, tv wymawia się z dźwięcznym v (np. stowo kvet wymawiamy „kwiet”, w przeciwieństwie do polskiego stówa kwiat, gdzie w traci dźwięczność i wymawiane jest jak f).

■ Akcent

W języku czeskim akcent jest stały i pada na pierwszą sylabę. W przypadku wyrażeń przyimkowych (przyimek + rzeczownik) akcent pada na przyimek.

Czasowniki w języku czeskim odmieniają się, podobnie jak w języku polskim, przez osoby i liczby. O rodzaju koniugacji decyduje zakończenie 3 osoby liczby pojedynczej w czasie teraźniejszym. Istnieje 5 takich typów odmiany:

1. -e	(nes-e) - niesie
II. -ne	(tisk-ne) - drukuje
III. -je	(kupu-je) - kupuje
IV. -i	(pros-t) - prosi
V. -a	(del-a) - robi

CZASY

■ Czas teraźniejszy - zasób końcówek tego czasu można podzielić na 3 grupy:

Liczba pojedyncza
	kupovat - kupować	prosit - prosić delat - robić
ja	-u / -i (kupuju / kupuji)	-im (prosim) -am (delam)
ty	-eś (kupujeś)	-iś (prosiś) -aś (delas)
on, ona, ono	-e (kupuje)	-i (prosi) -a (dela)

Liczba mnoga
my	-eme (kupujeme) -ime (prosime)	-ame (delame)
vy	-ete (kupujete) -ite (prosite)	-ate (delate)
oni, ony, ona	-ou / -i (kupujou / kupuji) -i (prosi)	-aji (delaji)

-eji / -eji

W pierwszej grupie w 1 os. I. poj. istnieją dwie formy: -u / -i. Forma pierwsza stosowana jest w języku mówionym, mniej oficjalnym (ja kupuju), a forma druga jest bardziej oficjalna (jś kupuji). Analogicznie jest w przypadku 3 os. I. mn.

(np. oni, ony, ona kupujou lub kupuji^-).

Oprócz tych regularnych form istnieją też formy czasowników nieregularnych (wybór ich odmiany jest zamieszczony na końcu książeczki).

■ Czas przyszły

Formy czasu przyszłego w języku czeskim tworzy się bardzo podobnie do języka polskiego.

Czas przyszły czasowników dokonanych to ich forma czasu teraźniejszego np. usmeje se (uśmiechnie się), zavolśm (zadzwonię).

Czasowniki niedokonane, które oznaczają ruch, tworzą formę czasu przyszłego poprzez dodanie przedrostka po- (pu-), np. jedu (jadę) - pojedu (pojadę), jdu (idę) - pfljdu (pójdę).

Czasowniki niedokonane mają formę złożoną. Tworzy się ją z czasu przyszłego czasownika posiłkowego byt (być) oraz z bezokolicznika czasownika podsta-

wowego.
ja	budu volat (będę dzwonić)	my	budeme volat (będziemy dzwonić)
ty	budeś volat (będziesz dzwonić)	vy	budete volat (będziecie dzwonić)
on, ona, ono	budę volat (będzie dzwonić)	oni, ony, ona	budou volat (będą dzwonić)

9

www.jezykiobce.pl