72309 nr3

Odrysowuję kształty figur geometrycznych

Kolejnym nieodłącznym atrybutem zabawy zdaniem J. Huizingi jest jej przestrzenne ograniczenie. Każda taka aktywność ma miejsce w określonym terenie, który został wyznaczony celowo bądź też tylko fikcyjnie. W obrębie takiego pola panuje - jak podkreśla autor - swoisty i bezwarunkowy porządek . Łączy on ten charakterystyczny element z ładem, jaki zabawa wprowadza w świat. Zwraca on uwagę na fakt, iż zabawa wymaga ładu, a odejście od niego psuje zabawę, odbiera jej specyficzny charakter, czyniąc ją bezwartościową.

W. Okoń, nawiązując do tezy Leona Chwistka, polskiego filozofa lat międzywojennych, traktuje zabawę jako: „(...) swoisty rodzaj kontaktu człowieka z rzeczywistością w różnych okresach życia, jako taki sposób przeżywania świata rzeczywistego, który nie tylko dostarcza przyjemności, lecz także zapewnia równowagę i harmonię między człowiekiem a jego światem. Zabawa dzieje się w innej rzeczywistości, którą możemy nazwać rzeczywistością zabawy albo po prostu drugą rzeczywistością” .

Odrębność i ograniczoność stanowią kolejną swoistość zabawy. Omawiana aktywność zdaniem J. Huizingi ma miejsce w określonej granicy czasowej i przestrzennej. Zabawa rozpoczyna się i kończy w pewnym określonym czasie, w którym to trwa ruch oraz naznacza się kolejność działania. Z tym ograniczeniem wiąże się - zdaniem autora -kolejna cecha zabawy, powtarzalność. W momencie, gdy zabawa raz się rozpocznie, pozostaje już na zawsze w pamięci jako „(...) twór duchowy lub duchowy skarb, dlatego też w każdej chwili może zostać powtórzona. Ten przymiot nie dotyczy jedynie zabawy w całości, lecz także wewnętrznej jej konstrukcji” .

--------TT..I ---    ---------- v ..-.--..r J—    -------- -1    i U V

I    1

•    <

⁸ J. Huizinga, Homo ludem. Zabawa jako źródło kultury, Warszawa 1998, s. 25 - 26 ⁹; J. Huizinga, Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, Warszawa 1998, s. 26.

¹⁰ W. Okoń. Zabawa a rzeczywistość. Warszawa 1987.

Cechy zabawy

Omawiana aktywność w myśl tej definicji posiada istotne cechy. Należy zwrócić uwagę na to, że jest podejmowana nie z obowiązku, lecz dla przyjemności. Nie oznacza to jednak, że podczas trwania zabawy jednostka nie może odczuwać i przeżywać negatywnych uczuć, tj. zatroskania, żalu, wzruszenia czy też smutku. Dziecko angażując się w zabawie przeżywa uczucia w teraźniejszości wytworzonej na potrzeby bawiących, dzięki wyobraźni, która przenosi je w nowy świat. Ta nowa rzeczywistość stworzona jest na wzór realności. Podłożem do zbudowania tej nowej przestrzeni jest codzienność, w jakiej dziecko żyje, więzi rodzinne, środowisko lokalne, rówieśnicy. Nie mniej ważnymi elementami świata fikcji zabawowej są między innymi: doświadczenia nabyte w kontaktach z dorosłymi i rówieśnikami, wiedza o przedmiotach i osobach, wykonywanych przez nie

czynnościach i zawodach, zaobserwowane «✓

stosunki międzyludzkie, informacje o oby-

280

wychowanie w przedszkolu