74486 Zdjęcie1267 (3)

Jast niewątpliwy fakt. iw ci<r«to uiehodii inac*na ^ro*' hlainoifi mlądąr tym. co podmiot deklaruje j^Rłc0 •wój aomlor. n tym, co riociywiśclt /nmlcrui sroblc. Trzcbo tu jednak wyrotnlo odróinlć priypodtk, W którym podmiot unitu je jedyni* opinać iw* własne do* świadczenie swej ctynnoścl, I priypodek. w którym to. co mówi. r**n oddziałać społecsnle na słuchacza, wy-wołać za pomocą nl ów czynnu odpowiedź a Jego •trony lub pracy*lajmnicj pewną ocenę czynności. W pierwnym przypadku opisowi mola brakować precyzji lut> może on być niepełny, jeżeli podmiot jest niewprawny w odtwarzaniu twych doświadczeń i obserwacji teoretycznej, nie będzie on jednak fałszywy

i będzie mógł zostać wykorzystany jako świadectwo_

co prawda niedoskonale.— czynności, której dotyczy W drugim przypadku opis nie tylko przedstawia czynność. do której się odnosi, ale sam jest nową i odrębną czynnością: stanowi świadectwo primo tacie tego co podmiot zamierza osiągnąć, usiłując werbalnie oddziałać na słuchacza, natomiast w żadnym razie tego co zamierzał osiągnąć w czynności pierwotnej, którą* rzekomo opisuje. Chodzi tu nie o rozbieżność między dążnością I jej sformułowaniem słownym, lecz o różnicę między dwiema dążnościami, z których jedna przejawiła się w czynności pierwotnej, druga zaś w naddanej do niej czynności werbalnej.

Psychoanalitycy interesują się jednak głównie nie tyle rozbieżnością pomiędzy tym, co podmiot robi, i tym, co mówi, że robi, ile rozbieżnością pomiędzy tym, co robi, i tym, co wyobraża sobie, że robi, kiedy się nad tym zastanawia. Mają oni niewątpliwie poważna osiągnięcia w studiach nad tym problemem, poświęconym racjonalizacji i sublimacji, ale Ich interpretacja owych osiągnięć jest często skażona przez metafizykę. Zazwyczaj interpretują oni to, co podmiot myśli o swojej czynności, jako coś do niej naddanego, co nie ma poważniejszego wpływu na podstawowe ••pragnienie*', siłę psychologiczną, znajdującą się u podłoża czynności. Otóż taka interpretacja jest uzasadniona jedynie wówczas, gdy podmiot myśli o swym postępowaniu jako teoretyk. Jako obiektywny badacz.

fatdmle Kin tlę w loku nttltkijl ni* pru-NI pierwotno) dążności, Octywlkle, liki* Wpedki iif rzadkie. Meli ich nie liczył, to rellekiju podmiotu jat praktycznym dynmlmyin procesem, który rzeczywiście przekizteta dążność, któro) doły-ety. Najważniejszym I nieomylnym świadectwem tego przekształceni Jest znowu sarni czynność, doświadczeńi przez podmiot i obierwowini przez Innych U Rellekiju moie pojt wlf tle w trakcie czynności; możemy wówczas doświadczać I obserwować zmianę, Jakiej ulega dążność. Refleksja moie tlę tet pojawiać na początku czynności, i wówczas, porównując tą czynno# z Innymi, którym nie towarzyszył namysł, jesteśmy w stąnle określić różnicą pomiędzy dążnościami.

W ten sposób dochodzimy do ostatniego argumentu szkoły psychoanalitycznej za wprowadzeniem na miejsce „świadomych" dążności, przejawiających się w czynnościach jako faktach empirycznych, „nieświadomych" pragnień jako rzeczywistych tił napędowych. Argument ten jest następstwem stosowanych przez psychoanalityków technik. Mają one za pomocą pomysłowych środków uświadomić podmiotowi te nieświadome siły, które znajdują się u podłoża jego postępowania, czego spodziewanym rezultatem jest wyleczenie podmiotu anormalnego i potwierdzenie ważności poznawczej wniosków psychoanalityka przez odkrycie w podświadomej jaźni podmiotu normalnego tych samych sił, które psychoanaliza uznała za czynne Także tutaj dynamiczny wpływ refleksji, zwłaszcza refleksji odbywającej się pod nadzorem i z pomocą psychoanalityka jako podmiotu społecznego, jest często niedoceniany lub niewłaściwie interpretowany. Oczywistym (aktem empirycznym jest to, że dążności i doświadczenia emocjonalne pacjenta ulegają przekształceniu na skutek wprowadzenia do jego obecnego systemu nowych elementów lub nowego przewartościowania istniejących elementów. Przedstawienie mu tych nowych elementów jako istniejących przez cały cms w jego świadomości nie stanowi dowodu, że istot-założenie takie jest w rzeczy samej naj-li ||i ■ nie może być ani potwierdzo-