74503 P1090086

161

160

minu miszna). W zależności od logiki wypowiedzi w dialektyce talmudycznej ^ nia się następujące składniki sugjot: memra (stanowisko, opinia), kuszja (trudnie problem), leiruc (odpowiedź na problem, rozwiązanie), reaja (dowód).    H

Tekst gemary podzielony na sugjot jest też tekstem wielowarstwowym i wielo! kowym. Znajdują się tu wypowiedzi tannaitów, tj. cytaty z Miszny oraz teksty bar!' (1. warstwa), wypowiedzi poszczególnych, znanych z imienia amonitów, tzw.

(2. warstwa), w obu przypadkach zwykle po hebrajsku, i wreszcie anonimowy, „klasycznej” terminologii, niczym drogowskazów, aramejski tekst redaktorów ry, późnych amoraitów (lub saboraitów), który łączy wszystkie poprzednie warstw wyjaśnia, komentuje, porządkuje i strukturyzuje, to tzw. stoma (3. warstwa). W ¹ stwach tych przeplatają się ponadto cytaty biblijne. Tekst hebrajski ma więc zwykle charakter normatywny i syntetyczny. Opiera się na autorytecie Pisma oraz znanych z imienia (lub przynajmniej ze szkoły) tannaitów lub amoraitów. Anonimowy tekst aramejski ma natomiast charakter krytyczny i analityczny’.

Podstawą tłumaczenia jest hebrajsko-aramejski tekst oryginału, opublikowany na podstawie wileńskiego wydania Talmudu babilońskiego, zawartego w edycji: The Schottcnstein Daf Yomi Edition Talmud Bavli. The Gemara The Classic Vilna Edi. li on, with an Annotated. Interpretive Elucidation, as an Aid to Talmud Siudy. Tractau Sanhedrin Vol II. The ArtScroll Series⁶ i pomocniczo angielski przekład zawarty w tymże wydaniu oraz innych wydaniach samoistnych⁷. Tłumaczenia cytatów bibljj. nych dokonano samodzielnie bezpośrednio z oryginału hebrajskiego.

Przy tłumaczeniu Gemary starano się wiernie oddać konstrukcje językowe tekstu oryginalnego, tj. formy gramatyczne, relacje i kolejność składających się na nań elementów Niezwykła zwięzłość języka Gemary, powszechne stosowanie skrótów myślowych i językowych stworzyły konieczność uzupełnienia tekstu w trosce o jego zrozumiałość. Od zasady dosłownego tłumaczenia odstępowano w przypadkach, gdy utrudniałoby to zrozumienie jego sensu. Oryginalne terminy oraz imiona hebrajskie i aramejskie transkrybo-wano w uproszczony sposób tak, aby możliwie najlepiej oddawały brzmienie oryginalne (w wymowie sefardyjskiej, dla uproszczenia pominięto transkrybowanie znaku szwa oraz zdwojenia zgłosek w miejscach, gdzie występuje dagesz mocny). Wyjątek dotyczy zastosowania utrwalonych w polskim języku literackim imion biblijnych, takich jak Noe czy Abraham. Podobnie uczyniono z tradycyjnymi wyrażeniami utrwalonymi w tradycyjnej polskiej wersji dekalogu, np. bałwochwalstwo, bluźnierstwo, zabójstwo, których użyto zamiast dosłownych tłumaczeń terminów oryginalnych.

Większość komentarzy - jeśli w przypisie nie zaznaczono inaczej - oparta jest na objaśnieniach zawartych w wymienionej wyżej edycji ArtScroll Series oraz niekiedy Soncino Babylonian Talmud, a także dostępnych na stronie internetowej The Internet Center for the Siudy of Talmud (http://www.dafyomi.co.il) The ArtScroll Series^{2 3}. Źródłem oryginalnych tekstów komentarzy Rasziego (rabi Szlomo ben Jicchak) do Tory -jeśli nie zaznaczono inaczej - jest edycja The Stone Edition. The Chumash.

Pizy edycji tłumaczonego tekstu przyjęto następujące zasady: liczba i litera wyróżniona hołdem w nawiasie kwadratowym, np. „|56a|", oznacza paginację stosowaną _f tekście źródłowym. Cytaty z Biblii (Tory pisanej) podano w cudzysłowie, dostosowując je do formatu warstwy gemary (Tory ustnej), w której występują. Tekst pisany boldem oznacza fragment miszny lub barajty (I. warstwa), np „Siedem przykazał _nłkazano noachitom”. Wypowiedzi amoraitów (,memrot) zapisano kursywą (2. warstwa), np Jen tannaita to lannaita ze szkoły Menaszego, która wyłączyła prawa iiUmierstwo”. Obfitująca w fachową terminologię talmudyczną aramęjska siana, która stanowi zasadniczy tekst Gemary, oddana została zwykłą czcionką (3. warstwa) np. „Kiedy przybył rabi Jicchak". Dodatkowo zwroty w nawiasach kwadratowych pochodzą od tłumacza, np. [halachiczna różnica). Transkrybowane terminy hebrajskie oraz sigia biblijne, dostosowane do formatu warstwy gemary, do której się odnoszą, podane zostały się w nawiasach okrągłych, np. „(wa-jcaw)” czy JRdz 2,16)” Tytuły j ich numeracja w nawiasach kwadratowych pochodzą od tłumacza i mają na celu uwydatnienie struktury talmudycznego dyskursu, dlatego też zostały dodatkowo podkreślone, np. f 1,2. inne opinie dot, katalogu przykazań noachickichi. Komentarze podane są w przypisach. W pracy niniejszej czteroliterowe imię Boga zastyiono, zgodnie z tradycją żydowską, wyrażeniem hebr. HASZEM (óosk. „owo Imię").

TALMUD BAWLI, SEDER NEZIKIN, MASECHET SANHEDRIN

(rozdział VII)

(KATALOG I ŹRÓDŁA PRZYKAZAŃ NOACHICKICH]

156³1

[1. Opinie tannaitów w baraicie 1 [1.1. Opinia oeólnal

Rabini nauczali⁹: Siedem przykazań¹⁰

’ Aram lam rabanan Wyrażenie to zwykle wprowadza barom, która zaczyna się od Marnego ³»«• taił. Poniżej znajduje się włączona w tekst Gemary i prezentująca poglądy tannaitów baryła (pa Ttnjn -tafa mm 59 oraz Brestit rabba 16,6), która później sianie sic przedmiotem dyskusji amonitów .W ten sposób rojpoctyna się wpleciona w tekst Talmudu dygresja dotycząca siedmiu pmkazan noachitów ley pierwszą czętó Winowi obszernie dyskutowane zagadnienie katalogu i trideł tych przykazań.

"Helu szwa mtcwol Utyty tu tarnin hebr. miewa, oznaczający zwykle .przykazom", Mewy znad w tym przypadku w znaczeniu ogólniejszym, odnoszącym się bardziej do generalnych praw lub kategorii nil łzcztgMowych przykazań. Dlatego zapewne Rambam w dziele Uirw Tora rozdział HtUotmhdm 9,1 używa u okicSIcnic owych siedmiu przykazań terminu hebr. duwim, mającego w tym wypadku znaczenie .sprawa, zagadnienie, zasada", analogicznie do wyrażenia hebr. amret hadibrot aa okrolemc dziesięciu przykazań, które często niklowane są jako zbiorcze kategorie zawierające w sobie wszystkie 613 przykazań nadanych Żydem

1

' Soncino Babylonian Talmud. Sanhedrin, cd. J. E p s t e i n, The Soncino Press, London 1935-1948; Ute £³■ tum aj the Babylonian Talmud. Sectlon Jurlspnulence (Demaga) Traci Sanhedrin, l 7-8, cd. M.L Rodkin-t on, The Talmud Socicty, Boston 1918.

' Mcsorah Publications, Ud.. New Yotk 2003.

2

’ Pot. J. Ncusner, Introductlon to Rabbinic Literaturę, The Anclior Bibie Rcfcrencc Libraty, New YcA 1994,Ł158-160.

3

Mcsorah Publications, Ud., New Yoik 2002.