77641 skanowanie0003

no skalę logarytmiczną. Krzywe przeżywania konstruuje się wtedy, gdy zainteresowani jesteśmy badaniem tempa zmian per capita, a nie zmianami bezwzględnych liczebności populacji. Pokażmy to na prostym przykładzie liczbowym. Jeśli w popula-

cji w każdej klasie wieku umiera ków, to:		połowa osobni-
Początkowa		Końcowa
liczebność	Liczba	liczebność
populacji	umierających	populacji
1000	500	500
500	250	250
250	125	125

Na skali logarytmicznej spadek liczebności w każdej klasie będzie jednakowy (log₁₀):

log(1000) - log(500) = log(500) - log(250), 3,00-2,70=2,70-2,40.

Liczba osobników ubywających z populacji w każdej klasie wieku jest inna, ale procent ubywających jest wciąż taki sam.

Tabele przeżywania po raz pierwszy wprowadził do ekologii Raymond Pearl w roku 1921. Pearl (1928) opisał trzy podstawowe typy krzywych przeżywania (ryc. 11.2).

Krzywa przeżywania typu I jest charakterystyczna dla populacji, w których straty (śmiertelnośó) osobników są niewielkie przez większą część życia, a wzrastają znacznie w klasach osobników najstarszych. Krzywa przeżywania typu II (o liniowym przebiegu) wskazuje na stałe tempo ubywania (stałą śmiertelność) osobników, niezależnie od wieku. Krzywa przeżywania typu HI jest charakterystyczna dla populacji, w których śmiertelność osobników młodych w pierwszych okresach życia jest największa, zaś w starszych klasach wiekowych śmiertelność jest niewielka i względnie stała (niezależna od wieku).

W naturze nie istnieje populacja charakteryzująca się krzywą przeżywania dokładnie taką, jak jedna z trzech przedstawionych powyżej; rzeczywiste krzywe przeżywania zawsze różnią się nieco od teoretycznych. Na przykład krzywe przeżywania populacji ludzkich w krajach wysoko rozwiniętych są zbliżone do krzywej typu I. Dla populacji wielu gatunków ptaków charakterystyczne są krzywe przeżywania zbliżone do krzywej typu n, jednakże krzywe przeżywania wielu populacji mają kształt pośre-

a)

wiek (dni)

Ryc. 11.1. (a) Krzywa przeżywania ludności Stanów Zjednoczonych z podziałem na płci; dane z roku 1989. (b) Krzywa przeżywania noworodków w pierwszym miesiącu życia; dane z roku 1989, USA (dane z: Statistical Abstract of the United States 1991)

dni między typem I i II. Często duża śmiertelność młodych osobników we wczesnych etapach życia powoduje zmianę kształtu krzywych przeżywania populacji typu I bądź II. Typ DI krzywej przeżywania charakterystyczny jest dla populacji wielu gatunków ryb, bezkręgowców morskich, a także wielu gatunków pasożytów.

Teraz, kiedy wiemy już jak sporządzać tabele przeżywania, należy zastanowić się, w jaki sposób można uzyskać niezbędne do tego dane. Istnieją dwa sposoby zbierania danych do tabel przeżywania, pozwalające na konstrukcje dwóch różnych ich typów. Do pierwszego należą tabele statyczne (dotyczące aktualnego stanu populacji), nazywane też tabelami

161