78 79 2

Odleżyny (decubiius) powstają wskutek miejscowego niedokrwienia, wywołanego uciskiem naczyń krwionośnych. Zwłaszcza łatwo tworzą się odleżyny w śpiączce barbituranowej, w ciężkich chorobach zakaźnych, a także w chorobach ośrodkowego układu nerwowego, jeżeli chory obłożnie leży, a sama choroba pogarsza odżywianie skóry. Najczęściej odleżyny spostrzega się w okolicy krzyżowej, na pośladkach, w okolicy biodrowej, na łokciach i piętach. Odleżyny świadczą o ciężkim stanie chorego, a często i o niedostatecznym pielęgnowaniu i dlatego też rokują niepomyślnie. Odleżynę poprzedza si-noczerwone zabarwienie odpowiedniego miejsca skóry, po czym rozwija się martwica, a po odpadnięciu zmartwiałych tkanek powstaje odleżyna mniej lub bardziej głęboka. Zaburzenia odżywiania skóry mogą być też wywołane przez leczenie promieniami Roentgena, które wiedzie do trudno gojących się owrzodzeń.

Na tle długo trwających obrzęków, zwłaszcza dużych, pogarszających odżywianie skóry, łatwo tworzą się popękania skóry, szczególnie na goleniach.

W przewlekłych chorobach narządu oddechowego, zwłaszcza w przypadkach rozszerzenia oskrzeli, nieraz stwierdza się kolbowate zgrubienia końcowych członków rąk i nóg i zmianę paznokci przybierających kształt szkiełka zegarkowego.

W twardzinie skóry (sclerodermia), w przewlekłym zniekształcającym zapaleniu stawów, w charłactwie przysadkowym skóra jest ścieńczała, a w obrzęku śluzowatym, akromegalii i matołectwie — zgrubiała.

W związku z zaburzeniami odżywiania może dojść do wypadania włosów, rzęs, brwi, łamliwości paznokci, a u kobiet może powstać nawet łysina.

Łuszczenie się skóry w wątpliwych przypadkach może dopomóc w rozpoznaniu choroby. Łuszczenie całymi dużymi płatami (ryc. 23,24)pod koniec gorączkowej choroby przemawia za płonicą i przeciwko odrze, natomiast łuszczenie się otrębiaste (desąmmatiofurfurosa) jest znamienne dla odry. Takie samo łuszczenie się naskórka drobnymi strzępami nieraz spostrzega się w charłactwie (tzw. łupież więdnących, pityriasis tabescentium), w toku gruźlicy, raka lub innej choroby wyniszczającej.

Oboczne krążenie krwi w skórze. Krew żylna napotykając po drodze do prawego przedsionka przeszkody utrudniające odpływ kieruje się przez boczne pnie żylne, które u zdrowych ludzi mogą zupełnie się nie uwydatniać. W tych okolicznościach staje się widoczna oboczna sieć rozszerzonych naczyń żylnych. Przy utrudnieniu odpływu krwi w układzie żyły wrotnej stwierdza się (ryc. 25) rozszerzenie żył ściany brzusznej tworzące naokoło pępka sieć żylną, tzw. głowę meduzy (capul Medusae), oraz żył przedniej ściany klatki piersiowej. W zwężeniu górnej żyły głównej widać siatkę rozszerzonych żył na przedniej ścianie klatki piersiowej, brzucha, na szyi i na kończynach górnych. Na brzuchu rozszerzone żyły zwykle rozpoczynają się w okolicy wyrostka mieczykowatego i stąd idą po obu stronach pępka, omijając go w postaci postronków, które ciągną się z góry na dół do okolic pachwinowych. Są to powierzchowne żyły nadbrzuszne, górna i dolna (w. superficiales epigastricae superior et inferior). W zwężeniu dolnej żyły głównej rozszerzone są powierzchowne żyły brzucha, zwłaszcza w dolnych i bocznych jego okolicach, i żyły klatki piersiowej, przy czym w odróżnieniu od zwężenia górnej żyły głównej krew w rozszerzonych żyłach płynie od dołu ku górze (ryc. 26).

Ryc. 25    Ryc. 26

Ryc. 25. Oboczne krążenie krwi przy utrudnieniu jej odpływu w żyle wrotnej. Ryc. 26. Oboczne krążenie krwi przy utrudnieniu jej krążenia w dolnej żyle głównej.

Guzy. Skóra może być siedliskiem guzów i guzków. Spostrzega się je np. w białaczce, zwłaszcza w limfatycznej jej postaci, w ziarnicy złośliwej i w przypadkach raka narządów wewnętrznych jako jego przerzuty. Na małżowinach usznych wyczuwa się nieraz w tkance podskórnej guzki dnawe (tophi arthritici) wielkości łebka od szpilki do rozmiarów ziarnka grochu (ryc. 49 na str. 104).

Nacieki w skórze i w tkance podskórnej stwierdza się w ropowicy, w przypadkach ropni opadowych, ropniaka opłucnej oraz w promienicy, gdy sprawa przechodzi na powłoki. Naciek promieniczy jest twardy, chrząstkowaty. Nacieki nieraz kojarzą się z powstaniem przetok {fistulae). Widzimy to w promienicy, ropniakach opłucnej itp.

Temperatura skóry może w chorobach ulegać zmianie. W cholerze stwierdza się wybitne ochłodzenie całego ciała (stadium algidum). Temperatura skóry obniża się też w ostrej zapaści krążenia. W innych chorobach czasami stwierdza się, jako wyraz zaburzenia krążenia, nierównomierne ucieplenie różnych okolic ciała. W ciężkiej, przewlekłej niewydolności krążenia, w ostrym płatowym zapaleniu płuc koniec nosa i stopy często są chłodne. W charłactwie przysadkowym palce rąk i stóp są zimne, zasinione. W przypadkach zatoru tętnicy np. dolnej kończyny odpowiednia część kończyny staje się całkiem chłodna.

W chromaniu przestankowym, w chorobie Raynauda odpowiednie miejsca kończyny są znacznie chłodniejsze. W zawale serca skóra okolicy sercowej jest chłodniejsza niż w sąsiednich miejscach. Na odwrót, miejscowe zmiany zapalne (ropowica, ostry gościec stawowy i in.) wywołują większą temperaturę skóry .

79