78215 scan0006 (57)

¹ »r.uj / u¹ oj/ni    narodu on

Prorok, nim zacznie zar/ąt j/nć zbawieniem Jus/., nic pogardzi ‘ownież r/:) il/.cni cm ludźmi Nic /mieniu to jednak fulu u, że zda-¹ ''•■im su; przypaillii, w których czynniki ic s;| rozdzielone: krzyżowcy chcieli przede wszysikim wyzwolić Święte Miejscu, u nic nawracać ■'I uzulmanów. 1/taelczycy chcieli zająć ziemie pu lesi y ńskie, klon: Pyły nicpJyś krćdesiwcm Dawida i nic iroszczyli sic ani o podhoj,

■¹ n i ij nawrócenie pnlcsi y nsl. i«: 11 M uzulmanów. Monarchowie europejscy kolekcjonowali prow incje —- ziemie i ludzi — ho ich posiadłościami mierzono potęgę i prestiż władcy. Gdy chodzi o -nawracanie niewiernych, to b\ć może nigdy nie hylo ono wyłącznym celem żadnego państwa. Tylko bezbronni prorocy marzą o czystym nawracaniu, lecz — jak zauważył Makiawel — są oni z góry skazani na porażkę. Państwa mają czasem cechy proroków, zawsze jednak są uzbrojone. Nie dlatego, iżby idea była tylko instrumentem lub usprawiedliwieniem, pragnienia ' podboju terytoriów lub ludzi. W przekonaniu przywódców religijnych lub ideologów, triumf wiary i szerzenie idei mogą być całkiem szczerze rozumiane jako prawdziwy cel działań. Tylko w oczach niewierzących intencje tego typu zdają się być wyłącznie pizykrywką dla imperializmu: historycy i teorciycy — również ci niewierzący — zbyt łatwo podzielają tę cyniczną interpretację.

Jakie '/.uchodzą związki pomiędzy grupą czynników o churakicr/c ogólnym i grupą czynników odwołujących się. do konkretu? Wzajemne podporządkowywanie s< bie jednych i drugich miałoby zawsze charakter arbitralny. Poszerzanie przestrzeni, zasobów materialnych i ludzkich, to z całą pewnością elementy bezpieczeństwa i potęgi, a także czasami przedmioty chwały. Nie wynika stąd .bynajmniej, że zdobycie jakiejś prowincji nigdy nie może być celem samym w sobie. Francuzi w powrocie Alzacji i Lotaryngii do macierzy nie upatrywali środka, który miałby służyć do jakiegokolwiek późniejszego celu, lecz dobro samo dla siebie, kibic nie wymagało żadnych dalszych wyjaśnień. licz Alzacji i Lotaryngii Francja była ułomna: gdy wracały do niej Strasburg i Metz, odzyskiwała swą terytorialną integralność. Wioski i miasta oraz zamieszkujący je ludzie poprzez wieki nabrali historycznego znaczenia o wartości symbolu, i nie chodzi już o to, by wiedzieć, czy palestyńscy Muzułmanie lub Izraelczycy mogliby gdzie

indziej znaleźć ziemię równic żyzną i takie same lub większe zasoby. To tutaj, wokół jeziora Tyb>.rindzkiego i Jerozolimy, tutaj i w żadnym innym miejscu na '/.inni, Żydzi (którzy nie wierzą już ani w Boga, ani w ,,przymierze”) chcą odtworzyć społeczność, która uważać się będzie za spadkobierczynię na pól legendarnej przeszłości.

W naszych czasach wszystkie gwarancje porządku i sprawiedliwości okazują się zbyt sialu: w konfrontacji z roszczeniami narodowymi: aktywne mniejszości — które potrafią pociągnąć za sobą całą

ludność chcą nalc/.ct do icdnosick poluycznych w\hianwh jw/ez nic same. Cypryjczycy chcieli mieć ojczyznę ¹ nie irini;l.i m Uvć am Wielka Brytania, ani impenum Brytyjskie: sprawiedliwa admimsi racja, autonomia, stosunkowo wysoki poziom życia, me me mogło zrównoważyć hraku własnej wspólnoty politycziuj. Sjiosrod dwóch aspiracji: do poz.osiania we. własnym domu i do posiadania własnej ojczyzny, w końcu w Ku ropie ustępować zaczęła ta pierwsza: prze mieszczenia ludności oznaczały, że lak powiem, prymat przvwi:]za ma do narodowości nad przywiązaniem do ziemi.

W obu grupach czynników', o charakterze ogólnym i od wnluj;|cej się: do konkretu, trzeci termin zdaje się me pasować. fl)irii/n i idea. Nie dlatego, iżby te dwa pojęcia odpowiadały sobie wza|emme: wręcz, przeciwnie, chwała to pojęcie puste, istniejące tylko w świadomości i być może przede wszystkim w świadomość, lego, który chce ją posiąść. Człowiek „syty chwały” jest zadowolony z obrazu, jaki sądzi, że mają o nim inni. lak więc kios, kto ,,posiada chwalę” jest właściwie postacią śmieszny. Nawet jeśli nic myli się on co do budzonych prz.cz siebie liczno, ,,syty chwały człowiek, by w polni zasługiwać na swą godność, nic: powinien dbać o szczęście lub winno mu ono być obojętne. I-cez zarazem sam cel, w miarę przybliżania się do niego, może się oddalać, /.adne czyny nie uspokoją wątpliwości kogoś, kto aspiruje do chwały.

Idea zaś przeciwnie • czy będzie 10 chrześcijaństwo czy komu nizin, boskość Chrystusa czy też określona iorma organizacji sjmlcc/eńsr\va — zawsze jest jakoś zdefiniowana. Hec może inkwizytorzy nigdy nic będą pewni szczerości nawróceń. Hyc może przywódcy partii komunistycznych nic wyeliminują do końca „kapitalistycznych” skłonności u chłopów. Być może, już nazajutrz po usunięciu zwolenników odchyleń poprzednich, pojawiać: się będą nowe odchylenia. Dla wierzącego idea ma przynajmniej określoną treść, frodczns gdy chwała jest nieuchwytna, bo wynika z. dialogu jromiędzy świadomościami.

cokolwiek pozostało do zrobienia.	to znaczy,	że nie zro	biono m
czego. Religie dążące do zbawienia	ludzi mają	powołanie	o char 11.
lerzc uniwersalnym > skierowane s;	j do Iml/ki:	iści, ho ma|	ą na eeh
każdego człowieka, jeśli jsrorok z	broi się, In	■ je szerzyć	■, lo jeg.
przedsięwzięcie nie zazna kresu tak	długo, jak i	Hugo me < u	Innem i u

oblicza calc| /.icmi. Wojny mające na celu chwalę i wojny m.ij.icc na celu ideę ujawniają swe ludzkie cechy na inny sposób aniżeli wojny o ziemię i to, co pod ziemią, krzyżowcy są wspaniali i niebezpieczni. Szlachta, która bije się o prestiż, nie widzi kresu swych zmagań. Jeśli celem jest zwycięstwo po m, by zostać uznanym za

Jednakowoż, ten cel również jest — ze swc| istoty umiejscowiony w nieskończoności. Gdy chodzi o prawdę •• jeśli jes/cz.e

los

1

o.|