79157 IMGg62 (10)

mu kształt, w jakim może zostać włączony (i ewentualnie przebudowa™, wiedzy.

Innymi słowy: chodzi tyleż o cechy materiału nauczania, co o mojt. umysłowe ucznia. W trakcie pracy nad materiałem jego potencjalne zostaje przekształcone w rzeczywiste, właściwe danemu uczniowi. Choćjią przypuszczać, że dany materiał może znaczyć dla wszystkich uczniów danej^ to samo. jeśli tylko nauczyciele potrafią przełożyć właściwe znaczenie pot^ ne na rzeczywiste, to jednak znaczenie ma charakter indywidualny,, indywidualne, osobnicze znaczenie może być wymieniane z innymi osoł* konstruowane i rekonstruowane.

W trakcie kontaktu z materiałem uczeń uczy się wiadomości, wyprowadź znaczenia z doświadczeń narastających w czasie kontaktu z materiałem i do£ te znaczące wiadomości, których uczeń się nauczył, prowadzą do zmianą, umiejętnościach, wartościach i w zachowaniu. Żeby doprowadzić uczni; określonych zmian w wiedzy, umiejętnościach i wartościach, nie uczymy goi; wiadomości, umiejętności i wartości, ale:

—    znaczenia materiału nauczania,

—    konstruowania i rekonstruowania znaczenia.

Dopiero na tej podstawie zachodzą zmiany, na których nam zależy.

Mówimy o tym po to, żeby uprzytomnić, jak dużo w procesie dydakti no-wychowawczym znaczy indywidualność uczącego się, jego wiedza, z W przystępuje do uczenia się nowego materiału, i jak troskliwie należy czuwań wiernym i skutecznym przełożeniem tego, czego się on uczy, na zmiany, jś pragniemy, żeby zaszły w jego psychice.

Proces szkolnego uczenia się można przedstawić w postaci modelu łącząa cztery systemy (zob. rysunek 1):

1)    system unifikacji znaczenia wiadomości,

2)    system indywidualizowania znaczenia wiadomości,

3)    system operowania wiadomościami,

4)    system zmieniania indywidualnej wiedzy.

Model mówi nam, że wiadomości o obiekcie poznania dochodzą do ucznia i wywołują czynności nadawania im znaczenia, dzięki którym możliwe fest wykonanie czynności uczenia się prowadzących do zmian w jego wiedzy. Czas pomiędzy spostrzeżeniem przez ucznia obiektu poznania a umieszczeniem wiedzy o nim w pamięci wypełniony jest dwoma rodzajami czynności. Najpierw uczeń musi zrozumieć obiekt, czyli przedstawić go sobie za pomocą już posiadanej wiedzy, potem operować wiadomościami o nim w taki sposób, żeby wytworzyć jego dojrzałą reprezentację myślową i tak ją przekształcać, by stała się możliwa do zapamiętania.

„O biektywne” znaczenie wiadomości. W trakcie lekcji uczeń otrzymuje wiadomości o obiekcie poznania. Wybór tego obiektu, fakt, że znalazł się w programie, nie jest przypadkowy; nieprzypadkowo też ukształtowane jest znaczenie wiadomości o tym obiekcie (zob. rysunek 2).

Pierwotne źródło unifikacji:

krąg kulturowy, naród, państwo, Idasa. organizacje i in.

Wiadomościom o obiekcie poznania znaczenie nadają:

1) materiał nauczania

ł - program

-    podręcznik

-    źródła

-    pomoce

KTO (ludzie, instytucje) i PO CO (cele, intencje) narzucił

3) bliskie otoczenie ^ społeczne (np. klasa):

-    kultura

-    sytuacja

Wiadomości o obiekcie poznania,

zadaniu,

sytuacji

społecznej

obiekt poznania

R	0		0		E
	WIADOMOŚCI 0    OBIEKCIE POZNANIA ZADANIU 1    SYTUACJI SPOŁECZNEJ	dochodzą do	CZYNNOŚCI NADAWANIA ZNACZEŃ	które umożliwiają	CZYNNOŚCI UCZENIA SIĘ	prowa dzących	ZMIANY W WIEDZY
		ucznia i wywołują		wykonanie		do

SYSTEM    SYSTEM    SYSTEM    SYSTEM

UNIFIKACJI    INDYWIDUALIZOWANIA    OPEROWANIA    ZMIENIANIA

ZNACZEŃ    ZNACZEŃ    WIADOMOŚCIAMI    ZAPAMIĘTANYCH

WIADOMOŚCI,

UMIEJĘTNOŚCI

_    , J , ,    . .    I WARTOŚCI

Rys. I. Model uczenia się szkolnego²

² Rysunki I -5 pochodzą z książki K. Kruszewskiego 45 mima. Premie calu historio p' lekcji Warszawa 1993, PWN.

72

2) nauczyciel------¹

-    informacje o obiekcie

-    zadania

-    instrukcja

Rys. 2. System unifikacji znaczeń

Taki, a nie inny obiekt zostaje wybrany, gdyż klasa i jej nauczyciel są otoczeni kolejnymi kręgami kulturowymi, a pod wpływem tych kręgów znajdują się instytucje, które decydują, o czym uczniowie mają się uczyć. Wiadomości składające się na obiekt poznania wybrane zostały według tego, co znaczą „obiektywnie”, tj. zgodnie z najbardziej upowszechnionym w danym kręgu znaczeniem. Dochodząc do ucznia, niosą to właśnie znaczenie. Chodzi o to, żeby wszystkim uczniom łub ich wybranym grupom narzucić znaczące to samo wiadomości, np. o bitwie grunwaldzkiej, o prawie zachowania masy. o Karpatach.

Szkoła, działając w czyimś imieniu, unifikuje znaczenie wiadomości o obiek-

73