88010 Scan7

5. DEZYNFEKCJA

Dezynfekcja (odkażanie) jest procesem prowadzącym do zniszczenia drobnoustrojów chorobotwórczych oraz zmniejszenia zanieczyszczenia innymi drobnoustrojami w danym środowisku. Na II Międzynarodowym Kolokwium Oceny Środków Dezynfekcyjnych przyjęto następującą definicję tego procesu: „Dezynfekcja jest selektywną eliminacją drobnoustrojów, zapobiegającą przenoszeniu niektórych niepożądanych mikroorganizmów, przez działanie na ich strukturę lub metabolizm, niezależnie od funkcjonalnej postaci komórki”. Różnica pomiędzy dezynfekcją a sterylizacją polega na rodzaju środków oraz spektrum drobnoustrojów, które są eliminowane podczas ich stosowania. Do dezynfekcji stosuje się przede wszystkim środki chemiczne i postępowanie to prowadzi do eliminacji wegetatywnych form drobnoustrojów, podczas gdy sterylizacja powoduje zniszczenie wszelkich form życia, zarówno wegetatywnych, jak. i przetrwalnych.

Jedną z odmian dezynfekcji jest tzw. dekoktacja opisana w poprzednim rozdziale. Promieniowanie IJV jest powszechnie stosowane do dezynfekcji pomieszczeń - sal operacyjnych, gabinetów zabiegowych, boksów w aptekach do jałowego przygotowywania leków, boksów dla noworodków w szpitalach, sal, w których odbywa się produkcja leków itp. (zagadnienia związane ze stosowaniem promieniowania UV omówiono również w poprzednim rozdziale skryptu).

Z dezynfekcją wiążą się następujące pojęcia: sanityzacja, aseptyka i an-tyseptyka. Sanityzacja to mówiąc po prostu mycie przy użyciu detergentów pomieszczeń (i ich wyposażenia) narażonych na silne zanieczyszczenie drobnoustrojami (sale chorych, korytarze szpitalne, łazienki, ubikacje itp.). Prowadzi to do obniżenia liczby drobnoustrojów w środowisku i zwiększa skuteczność dezynfekcji właściwej. Ascptyką nazywamy zespół czynności umożliwiających jałowe przygotowanie leków lub produktów medycznych. Ąntyseptyka jest to postępowanie prowadzące do usuwania drobnoustrojów ze skóry, błon śluzowych, uszkodzonych tkanek. W tym przypadku stosuje się wyłącznie nietoksyczne środki dezynfekcyjne, które działają bójczo na drobnoustroje, nie drażniąc równocześnie i nie uszkadzając tkanek.

5.1. Chemiczne środki dezynfekcyjne

Wyróżnia się następujące grupy związków chemicznych stosowanych w dezynfekcji: kwasy i zasady, związki chloru, alkohole, aldehydy, związki fenolowe, czwartorzędowe związki amoniowe (detergenty), sole metali ciężkich, jodofory. Wzory chemiczne niektórych z nich przedstawiono na rys. 5.1.

OH OH