88694 lichtarski (151)

302 7. Przod«tbior»two a rynek

jakościowych produktu i innych czynników różnicujących, które zwykle wy-stępują w obrocie zagranicznym.

Trudności zidentyfikowania rynku pojawiają się również przy próbach ustalenia jego zakresu przedmiotowego, tzn. jaki zestaw dóbr jest na nim praktycznie wymieniany. Czy różne gatunki papierosów są dobrami, które — ze względu na wysoki stopień wzajemnej substytucyjności — należą do jednego i tego samego rynku, czy do różnych? Albo różne rodzaje wędlin czy takie same towary opatrzone różnymi znakami firmowymi? Ogólnie rzecz biorąc - kiedy należy mówić o istnieniu odrębnych rynków, kiedy o tym samym, podzielonym na segmenty, a kiedy o w pełni jednolitym?

Narzędziem wspomagającym badania nad powiązaniami rynkowymi i wzajemną konkurencyjnością różnych dóbr jest formula, która określa wpływ zmiany ceny dobra (A) na zmianę ilości sprzedanej dobra (B) [6, s. 97]:

_ ^cena A * zmiana ilości sprzedanej B ^k    ilość Bx zmiana ceny A

Formuła ta opiera się na pojęciu krzyżowej elastyczności cenowej popytu. Interpretacja uzyskanych dzięki niej wyników jest następująca: gdy £_k = 0, to nic ma związków konkurencyjnych między wymienionymi dobrami; gdy mah zmiana ceny dobra A oddziałuje bardzo silnie na sprzedaż dobra B. to mówimy o konkurencyjności homogenicznej, a ściślej o konkurencyjności między dobrami homogenicznymi, tzn. tak mało różniącymi się od siebie, że nawet stosunkowo niewielki spadek ceny na jedno z nich może całkowicie wyeliminować z rynku to drugie. Wreszcie gdy wartość współczynnika E_k kształtuje się pomiędzy tymi ekstremalnymi sytuacjami, mówimy o konkurencyjności heterogenicznej, to znaczy dóbr, które wprawdzie mogą służyć do zaspokojenia tych samych potrzeb, ale pod pewnymi istotnymi względami wyraźnie się od siebie różnią.

7.1.5. Cechy rynku nowoczesnego. Konkurencja organizacyjna

Według neoklasycznej teorii równowagi informacja dotycząca ceny produktu łub usługi wskazywała przedsiębiorstwu, co ma robić (wytwarzać), a wolna gra sił (sprzedawców i nabywców) spontanicznie równoważyła rynek. Ceny rynkowe określały niejako automatyczne działania przedsiębiorcy.

Obecnie warunki zachowania równowagi rynkowej, takie jak elastyczność cen, szybkie i dokładne dostosowanie podaży i popytu do istniejącej ceny, zazwycaj nic są spełnione. Przedsiębiorstwa, aby określić swoje reakcje na rynku, zbierają wiele innych (poza cenami) informacji Ta rosnąca liczba i coraz bardziej zróżnicowany charakter informacji niezbędnych do podejmowania decyzji ogranicza zdolność objaśniającą tradycyjnej teorii równowagi co najmniej z trzech powodów. Po pierwsze — każde przedsiębiorstwo ma własny, specyficzny sposób

doboru i zbierania informacji; po drugie — choć sygnały cenowe są ważne dia przedsiębiorstwo, to jednak jego funkcjonowanie nie jest już uwarunkowane cenami w takim stopniu jak dawniej, lecz wynika ze strategii podejścia do rynku; po trzecie — strategia przedsiębiorstwa ma charakter dynamiczny i na ogół zmierza do zmiany zastanej sytuacji.

W tych warunkach konkurencja na rynku staje się walką między różnymi specyficznymi formami organizacji Wykorzystuje się w niej już nic tylko ceny produktu czy usługi, lecz także w coraz większym stopniu jakość działalności handlowej, jakość techniczną, usługi posprzedażne, pozycję na rynku, znaczenie marki, innowacyjność itp. A zatem sam sposób działania firmy wpływa na jej sukcesy na rynku. Funkcjonowanie przedsiębiorstwa nic jest więc już traktowane jako wynik alokacji zasobów w określonym segmencie rynku, lecz jako nieodwracalny proces ciągłej i nic określonej z góry adaptacji do złożonego i turbulcnt-nego otoczenia rynków, klientów, dostawców i zasobów produkcyjnych, zarówno rzeczowych, jak i ludzkich, finansowych i informacyjnych, zmian technicznych itp.

Zjawiskiem charakterystycznym staje się w tych warunkach konkurencja organizacyjna, która wyraża się zwłaszcza w strategii usytuowania przedsiębiorstwa na rynku i może kształtować się pod wpływem następujących czynników:

1.    Cele przedsiębiorstw mogą różnić się między sobą i nic zawsze głównym motywem działania są cele ekonomiczne, takie jak maksymalizacja zysku, wzrost, rentowność czy wydajność.

2.    Przedsiębiorstwa będące w trakcie rozwoju mogą być narażone na specyficzne trudności strukturalne czy finansowe, których nic mogą lub nie potrafią uniknąć.

3.    Czynnikiem konkurencji staje się sam system zarządzania. W przedsiębiorstwach szybko rozwijających się sprawność tego systemu jest często zaniedbywana, co niekorzystnie wpływa na ich wzrost Potrzebne jest więc rozwijanie metod zarządzania, za pomocą których przedsiębiorstwo mogłoby panować nad zmianami, albo inaczej — zarządzać zmianami.

4.    Przedsiębiorstwo często nie może przeciwstawić się pogarszającej się sytuacji na rynku, gdyż jego swoboda decyzyjna jest silnie ograniczona wcześniejszymi decyzjami i zdarzeniami, takimi jak dokonane lub rozpoczęte inwestycje, liczba zatrudnionych, ich warunki płacy i pracy itp.

5.    Struktury i systemy informacyjne przedsiębiorstw mogą nic być wystarczająco sprawne.

* Ogólnie rzecz biorąc można więc stwierdzić, że pozycja konkurencyjna przedsiębiorstwa na rynku będzie tym korzystniejsza, im lepiej potrafi ono: ograniczyć swoje długookresowe zaangażowanie i koszty stałe oraz przekształcić w koszty zmienne wydatki spowodowane zmieniającymi się rozmiarami operacji ..handlowych i finansowych; rozwinąć system wewnętrznego komunikowania się, . którego sprawność zależy od jakości przyjętej struktury organizacyjnej i systemu . . Informacji; zarządzać zmianami, które w ramach przedsiębiorstwa stają się coraz ‘ częstsze i głębsze [5, s. 15-17].