89442 strona070

70 4. WYMIAROWANIE

zewnętrznych (wałków) są dodatnie, a odchyłki wymiarów wewnętrznych (otworów) — ujemne. Każdy wymiar stolerowany w inny sposób można przekształcić w wymiar stolerowany na zewnątrz (rys. 4.40), i tak:

•    +T

•    dla wałka N%f wymiar przyjmuje postać A ,

•    dla otworu N§f wymiar przyjmuje postać B _T.

Po przekształceniu    Po przekształceniu

RYS. 4.39 Przekształcanie wymiarów (tolerowanie w głąb materiału)

Po przekształceniu    Po przekształceniu

es    es = T

Tolerowanie można podzielić na:

1.    Swobodne - polega na dobraniu odchyłek według uznania konstruktora. W tym przypadku obowiązuje najczęściej zasada tolerowania w głąb materiału. Tolerowanie na zewnątrz dopuszcza się w przypadku tolerowania półwyrobów. Wymiary pośrednie i mieszane, które nie są typu zewnętrznego ani wewnętrznego, toleruje się symetrycznie.

2.    Normalne - będące zbiorem znormalizowanych tolerancji i odchyłek granicznych tworzących układ tolerancji.