84303 skanuj0004 (88)

2.3. Koncepcja cyklu ewolucji miejscowości turystycznej 47

stąd nazwa modelu G. Myrdala) są przybywający na dany obszar turyści oraz nowe inwestycje (turystyczne i w innych dziedzinach gospodarki).

Mimo że przedstawiony schemat (który w pewnym stopniu nawiązuje także do teorii rozwoju gospodarczego J.A. Schumpetera, teorii samooorganizacji przestrzennej, teorii biegunów wzrostu oraz teorii dyfuzji innowacji) dość dobrze wyjaśnia rolę turystyki w rozwoju lokalnym, nie zawsze rozwój turystyki znajduje odzwierciedlenie w rzeczywistej poprawie poziomu ogólnego dobrobytu danej społeczności, wzroście dochodów władz lokalnych itp. Niestety, liczne przykłady, zwłaszcza z krajów rozwijających się [Cater 1995, Place 1995], wskazują, że korzyści z tytułu rozwoju turystyki na danym terenie mogą wyciągać instytucje zlokalizowane gdzie indziej. Co więcej, dana społeczność może ponosić ewidentne straty gospodarcze i w sferze społeczno-kulturowej. Aby nie dochodziło do takich sytuacji obecnie, opisany wcześniej schemat działań powinien ściśle nawiązywać do założeń rozwoju zrównoważonego i turystyki zrównoważonej.

2.3. Koncepcja cyklu ewolucji miejscowości turystycznej

Spośród różnych koncepcji poświęconych rozwojowi obszarów i miejscowości turystycznych niewątpliwie największym uznaniem cieszy się zaproponowana przez R.W. Butlera [1980] koncepcja cyklu rozwoju miejscowości turystycznej (ang. resort-cycle concept lub tourism area lije cycle, TALC). Z jednej strony nawiązuje ona do stosowanej w ekonomii koncepcji cyklu życia produktu, a z drugiej strony jest bliska wykorzystywanej od dziesięcioleci w naukach społecznych i geografii koncepcji dyfuzji innowacji. Jednocześnie ma ona liczne związki z koncepcją przestrzeni turystycznej i z tego też powodu jest omawiana (w całości lub we fragmentach) w publikacjach poświęconych właśnie temu problemowi. W literaturze polskiej koncepcji TALC sporo uwagi poświęciły M. Derek [2008] i J. Majewska [2008].

Koncepcja cyklu ewolucji obszaru turystycznego jest prawdopodobnie jedną z częściej cytowanych koncepcji w geografii turyzmu. Chociaż podstawy do koncepcji (jak zauważa jej autor) dał W. Christaller [1964], a pewnymi jej aspektami zajmowali się także inni autorzy, to jednak wkład R.W. Butlera w jej ostateczny kształt jest najbardziej znaczący.

Koncepcja opiera się na założeniu, że obszary turystyczne ulegają ciągłej dynamice i zmianom na skutek działania czynników, takich jak: preferencje i potrzeby turystów, stopniowe pogarszanie i zastępowanie jednych przedsiębiorstw i urządzeń innymi oraz przekształcenia (a nawet zanik) oryginalnych atrakcji, tak przyrodniczych, jak i kulturowych, dzięki którym dany obszar zyskał początkową popularność. Na tej podstawie R.W. Butler uznał, że każdy obszar odwiedzany przez turystów podlega ewolucji. Turyści najpierw przyjeżdżają na dany obszar nielicznie, przede wszystkim ze względu na słabą dostępność, brak zagospodarowania turystycznego oraz niewielką wiedzę o miejscowych warunkach. Wraz z pojawieniem się zagospodarowania turystycznego