img214

oraz orzęski Trachelophyllum pusillum, Lionotus, Trochilia minor, Oxytri-cha pellionella, Stylonychia mytilua. Normalnie funkcjonujący osad czynny odznacza się bogatym rozwojem pierwotniaków z rodzajów Vorticella i Aspidisca costata. Masowy rozwój wiciowców z rodzajów Bodo, Hexami-tus, Trepomonas i Trigonomonas świadczy o przeciążeniu osadu czynnego związkami organicznymi. Hodowla osadu czynnego polega na przewietrzeniu partii ścieków, a następnie na okresowym zatrzymywaniu procesu, podczas którego drobne mikrokłaczki osiadają na dnie, po czym sklarowane ścieki (lub ich część) są odprowadzane poza komorę. Wprowadza się nowe ścieki i cykl powtarza, aż do otrzymania wystarczającej ilości osadu czynnego. Formowanie się kłaczków zachodzi, na ogół, naturalnie, lecz można je otrzymywać również sztucznie. Przy formowaniu naturalnym kłaczki tworzą się wokół pozostałych po mechanicznym oczyszczaniu cząsteczek stałych, na których osiadły bakterie. Sztuczne formowanie kłaczków polega na dodawaniu do ścieków specjalnych śi'odków ułatwiających flokulację, np. soli żelaza, które łatwo przechodzą w wodorotlenek żelazowy, wodorotlenek glinu lub związki kompleksowe glinu w połączeniu z krzemionką. Środki te, tworząc w ściekach mikrokłaczki, stanowią podstawę do zasiedlenia przez bakterie. Kontakt żywego ustroju ze środowiskiem wodnym lub ściekami odbywa się przez błonę komórkową uczestniczącą w zjawisku dyfuzji. Im większa jest powierzchnia tej wymiany, tym intensywniej zachodzą w środowisku wszelkie procesy biochemiczne, i tym wyższa jest aktywność żywego ustroju. Zbyt duża dyspersja kłaczków wpływa niekorzystnie na sedymentację osadu czynnego i jego oddzielenie od ścieków w osadniku wtórnym.

Ze stanem rozdrobnienia osadu czynnego bardzo ściśle się łączy zjawisko pęcznienia osadu, powodowane przez nadmierny przerost kłaczków, które nie tylko tracą swój korzystny stosunek objętości do powierzchni aktywnej, lecz ponadto źle lub wcale nie sedymentują, wypływając w postaci dużych, gąbczastych płatów na powierzchnię. Pęcznienie osadu czynnego jest spowodowane nadmiernym rozwojem bakterii nitkowatych, najczęściej Sphaerotilus natans, natomiast rzadziej rozwojem Beggiatoa alba. Przyczynami masowego rozwoju S. natans w osadzie czynnym są niewielka ilość rozpuszczonego tlenu w komorze napowietrzania, dopływ zagnitych ścieków organicznych, wysoki stosunek C/N oraz organiczne źródła azotu, mimo że S. natans może wykorzystywać również połączenia mineralne azotu. Wynika z tego, że osad pęcznieje w warunkach jego przeciążenia i dopływu nadmiernej ilości związków organicznych. Osad czynny w dobrym stanie charakteryzuje się dużą ilością bakterii zooglealnych oraz bakterii z rodzajów: Alcaligenes, Flaoobacterium, Pseudomonas i Bacillus, dużą zawartością orzęsków osiadłych, małą liczbą wiciowców i ameb oraz brakiem bakterii nitkowatych i grzybów. Osad czynny w średnim stanie ma mało orzęsków, zawiera wiciowce bezbarwne i ameby oraz pewną liczbę bakterii nitkowatych i grzybów wodnych. Osad czynny w złym stanie ma bardzo małą liczbę orzęsków, dużą liczbę wiciowców i ameb, bakterii nitkowatych

139