img257

j-y j Metabolizm aminokwasów ' < ‘

skazuje na upośledzenie funkcji nerek, reatynina nie podlega absorpcji zwrotnej kanalikach nerkowych. Pomiar zawarlo-i kreatyniny w dobowej objętości moczu izwala na ocenę ilości krwi, która przc-ynęla przez nerki. Wskaźnik ten nosi izwę klirensu nerkowego kreatyniny.

'.5.12. Powstawanie karnityny z lizyny I metioniny

Lizyna jest modyfikowana przez przy-:zenie 3 grup metylowych z S-adenozy-metioniny (SAM). Miejscem wit|zania lip metylowych jest grupa E-amir.own go aminokwasu. Powstaje E-N-trimc-.olizyna, która rozpada się na glicynę aldehyd y-N-trimelyloaminomnslowy, go grupa aldehydowa jest utleniana do upy karboksylowej, a węgiel p jest liy-oksylowany. Powstaje kwas p-hydroksy-•N-trimctyloaniinotnaslowy, zwany kar-lyną (ryc. 17.42), który jest przenośni-:nt reszt dlugolańcuchowych kwasów iszczowych przez wewnętrzną błonę itochondrialną.

'.5.13. Inne funkcje metaboliczne aminokwasów

Glicyna jest substratem zużywanym oiosyntczie puryn i porfiryn. Może wiązać i z kwasami żółciowymi, zwiększając ich hyi Im lii ność i rozpuszczalność w środowisku wodnym. Asparugininn jest substratem zużywanym w biosyntezie pirymidyn. Grupa aminowa asparaginianu wbudowuje się do pierścienia purynowego, a wiążąc się z pierścieniem purynowym, przekształca hipoksaulynę w adeninę (rozdz. 21.10.1). Glutamina jest dawcą azotu do biosyntezy pierścienia purynowego. Grupa -NH₂ glutaminy (uwolniona z wiązania amidowego! reaguje z ksnnlyną, przekształcając ją w guauinę (rozdz. 21.10.1), lub z uracylem, przekształcając go w cytozynę. Z lego samego źródła pochodzą grupy aminowe aminoheksoz i niektórych aminokwasów endogennych. Seryua wbudowuje się do fosfolipidów, tworząc fosfatydylnserynę. Dekarboksylacja seryny przekształca ją w związaną eslrowo etanolomniuę. Powstaje fosfafydyloetanoloamina. Me-tylaeja grupy aminowej lak powstałej clanoloaminy przekształca ją w cholinę. Powstaje fosfatydylocholina. Metabolizm bakteryjny przekształca tryptofan, zawarty w treści jelitowej, w produkty gazowe: indol i skatol, które są ważne do podtrzymania pcrystaltyki jelit (wzór 17.22).

Wyżej przedstawione procesy to tylko niektóre, funkcje metaboliczne aminokwasów. Przede wszystkim aminokwasy są subst ratami zużywanymi w biosyntezie białek i peptydów biologicznie aktywnych, eo opisano w rozdz. 23.

¹    , -j

Alkohol elylowy (etanol) może być traktowany zarówno jako ksenobiotyk (substancja obca dla organizmu), jak i składnik pokarmowy. Jego spożycie jest osobniczo, geograficznie i kulturowo zróżnicowane. Etanol jest bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie, łatwo przemieszcza się wraz z wodą do wszystkich tkanek, osiągając w nich stężenia podobne do obserwowanych we krwi. Utlenienie 1 g etanolu do CO2 i II2O dostarcza około 30 kJ (7 kcal) energii. Oznacza to, iż spożycie 100-120 g alkoholu może zaspokoić około połowy dobowego, podstawowego zapo

trzebowania na energię. Jednak obecność etanolu w organizmie w drastyczny sposób narusza przebieg podstawowych szlaków metabolicznych i wprowadza „chaos” w zakresie regulacji tych procesów.

18.1. Utlenianie etanolu

Etanol utlenia się w wątrobie przy współudziale cylosolu i mitochondriów. Pierwszy etap zachodzi w cytosolu, jest katalizowany przez dehydrogenazę alkoholową (wzór 18.1).