Glówne prady umyslowe sredniowiecza teocentryzm - poglad sprowadzajacy caloksztalt spraw ludzkich do Boga jako jedynej, najwyzszej wartosci, podporzadkowujacy celom pozaziemskim wszystkie dziedziny zycia i dzialalnosci czlowieka. scholastyka - wyjasnianie i uzasadnianie droga poszukiwan rozumowych dogmatów, orzeczen, prawd uznawanych przez Kosciól za objawione i niepodlegle krytyce; - wybitni przedstawiciele scholastyki to Albert Wielki (XII/XIII w.) i jego uczen, sw. Tomasz z Akwinu (XIII w.), którego filozofia do dzis przyjmowana jest przez Kosciól - zloty okres rozwoju tej nauki przypadl na XIII w. - sytuacje czlowieka w swiecie zakreslonym horyzontem wiary widziano jako dramatyczna (patrz haslo: augustynizm) albo harmonijna (patrz haslo: tomizm). asceza - wyrzekanie sie wszelkich przyjemnosci, umartwianie sie; surowy tryb zycia majacy, wg niektórych religii, zapewnic doskonalosc i zbawienie. abnegacja - odmawianie sobie czegos, wyrzekanie sie czegos, niedbanie o wlasne wygody, o swój wyglad; zaniedbanie sie; "memento mori" - (memento - pamietaj, rodzaj ostrzezenia, przestrogi) pamietaj o smierci; przestroga, ze jedynym celem ostatecznym czlowieka na ziemi jest smierc. tomizm - sw. Tomasz z Akwinu uznal, ze przeznaczony czlowiekowi szczebel hierarchii jest wlasciwy, celowo dlan przewidziany i naturalny; twierdzil, ze czlowiek wlasciwie pojmujacy swe przeznaczenie musi sie starac wzniesc wyzej, walczac z pokusami upadku, który prowadzi do wynaturzenia jego istoty i powolania; tomizm kladl nacisk na problemy etyki, która stabilizowala zycie ludzkie, normowala je wskazaniami cnoty. augustynizm - sw. Augustyn (zyl 800 lat przed sw. Tomaszem) uznal, ze czlowiek jest istota filozofujaca, która rozwaza swa obecnosc w swiecie i czasie, swe dramatyczne, niejasne miejsce na granicy bytów miedzy aniolami a zwierzetami. To umieszczenie czlowieka miedzy bytami wyzszymi a nizszymi powodowalo poczucie wewnetrznego rozdarcia, rodzilo nieustajacy konflikt miedzy cielesnoscia a duchowoscia (dualizm ciala i duszy), pozadaniem dobra i zla.