FABRYKA SILNIKÓW ELEKTRYCZNYCH „TAMEL" S.A.

33-100 Tarnów, ul. Elektryczna 6,

tel. [phone] do 04, tlx 0662287, fax 62I9664

DOKUMENTACJA

TECHNICZNO-RUCHOWA

Trójfazowe silniki indukcyjne przeciwwybuchowe w osłonie ognioszczelnej typu ES/K/L/g 90 - 132 i ES/KIL/f 112 - 132 przeznaczone dla przemysłu chemicznego i pokrewnych oraz górnictwa.

ExdI/II wg PN-83/E-08116

SPIS TREŚCI

1. Przeznaczenie

2. Warunki środowiskowe pracy

3. Opis techniczny

4. Dokumenty dostarczane z silnikiem

5. Transport

6. Przechowywanie

7. Przygotowanie do montażu w urządzeniu, montaż, podłączenie do sieci i uruchomienie silnika

8. Obsługa w czasie pracy - objawy nieprawidłowej pracy

9. Zasady bezpieczeństwa pracy .

10. Przeglądy konserwacyjne i okresowe

11. Demontaż i montaż silnika

12. Gwarancja

13. Wykaz części składowych silników ES/K/Lg 90-100

14:=Wykaz części składowych silników ES/K/L/f 112-132

15. Rysunek silnika w przekroju - ESIK/L/g 90-100

16. Rysunek silnika w przekroju - ESIKIL/f 112-132

17. Wkładka z danymi techniczno-eksploatacyjnymi

18. Załącznik: Tabela z dopuszczalnymi siłami obciążającymi wał

1. PRZEZNACZENIE

Silniki przeznaczone są do instalowania w pomieszczeniach i przestrzeniach ze­wnętrznych, w których mogą powstać niebezpieczne mieszaniny wybuchowe palnych gazów i par cieczy z powietrzem, a także do pracy w podziemnych wyrobiskach kopalń zagrożonych wybuchem metanu i pyłu węglowego. Silniki spełniają wymagania norm: PN-88/E-06701, PN-83/h,-08110, PN-83/E-0811 G. ­

Silniki oznaczone są przez GIG Kopalnia Doświadczalna „Barbara" w Mikołowie cechą przeciw wybuchowości: ExdI/II BT4.

Silniki dopuszczone są przez Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach do stosowania:

- w podziemnych wyrobiskach kopalń metanowych w pomieszczeniach zaliczanych do stopnia „b" i „c" niebezpieczeństwa wybuchu, przy stężeniu metanu nie­ przekraczającym 2%,

- w podziemnych wyrobiskach kopalń, w których występują gazy i pary cieczy w zakresie grupy wybuchowości i klasy temperaturowej określonej w cesze do­puszczenia.

Uwaga

W przypadku zastosowania silników w wentylatorach lutniowych producent wen­tylatorów odpowiada za wykonanie dodatkowych złącz ognioszczelnych zgodnie z wy­maganiami normy PN-83lE-08116. W związku z powyższym po zastosowaniu po raz pierwszy silnika w wentylatorze producent wentylatorów jest zobowiązany przedstawić w KD „Barbara" wentylator z wbudowanym silnikiem w celu sprawdzenia jakości wy­konania w/w złącz ognioszczelnych.

2. WARUNKI ŚRODOWISKOWE PRACY

Silniki mogą pracować zarówno na wolnym powietrzu, jak też w pomieszczeniach zamkniętych. Założone warunki pracy:

- temperatura otoczenia: -25°C do +40°C,

- wilgotność względna powietrza do 95% - przy temp. otoczenia +20°C.

Silniki przystosowane są do pracy na wysokości nie przekraczającej 1000 m nad poziom morza.

3. OPIS TECHNICZNY

Obudowa, którą stanowią: użebrowany kadłub, dwie tarcze łożyskowe i skrzynka zaciskowa, wykonana jest z żeliwa. Do połączenia części osłony ognioszczelnej zasto­sowane są śruby z łbem walcowym z gniazdem sześciokątnym o własnościach mecha­nicznych w klasie 8.8 wg normy PN-82/M-82054103. Ze względów bezpieczeństwa, dostepne z zewnątrz łby śrub połączeń osłony ognioszczelnej osadzone są w gniazdach ochronnych. Przewietrznik służący do schładzania zewnętrznych powierzchni obudo­wy wykonany jest z antystatycznego tworzywa sztucznego o rezystancji powierzchni elektrycznej nie przekraczającej 1 GS2 .

Skrzynka zaciskowa

Umieszczona u góry skrzynka zaciskowa może być obracana o kąt ~ 90° i ~ 180° od położenia wyjściowego - co jest równoznaczne z odpowiednią zmianą usytuowania wlotu wpustu kablowego. Wewnątrz skrzynki znajdują się zaciski prądowe i dwa ochron­ne (kontrola ciągłości przewodu ochronnego). Dostęp do w/w zacisków uzyskuje się przez wykręcenie czterech śrub mocujących pokrywę skrzynki i jej zdjęcie. Konstruk­cja zacisków, zarówno prądowych jak i ochronnych, umożliwia podłączenie przewodów bez stosowania końcówek kablowych. Do zadławienia przewodu zasilającego słu­ży uszczelka gumowa wchodząca w skład wpustu kablowego. Silniki wielkości mecha­nicznej 90 i 100 wyposażone są w dwie różne uszczelki pozwalające na prawidłowe (zgodne z PN-83/E-08116) uszczelnienie przewodów zasilających o zewnętrznych śre­dnicach 10 do 22 mm. Skrzynki zaciskowe silników wielkości mech. 112 i 132 wypo­sażone są w jedną uszczelkę do przewodów zasilających o średnicach 14 do 22 mm. W każdej uszczelce otwór na przewód jest „dwuśrednicowy". Większą średnicę uzy­skuje się przez oderwanie pierścienia wewnętrznego.

mm zakres średnic

zadławionych wstępują w siln

A B przewodów (mm) wielk. mech.

uszczelka z mniejszą wewnętrzną średnicą 12 16 10-14 (A) 90 i 100

14-18 (B)

uszczelka z większą wewnętrzną średnicą 16 20 14-18 (A) 90, 100

18-22 (B) 112 i 132

Przewód zasilający zabezpieczony jest przed wyrwaniem mocownikiem.

Zaciski ochronne

Wewnątrz skrzynki zaciskowej znajdują się dwa zaciski ochronne: jeden do podłączenia przewodu zerowego lub uziemienia, drugi do kontroli skuteczności tego zabez­pieczenia. Zacisk ochronny do podłączenia znajduje się również na zewnętrznej po­wierzchni kadłuba.

Łożyskowanie Sposób łożyskowania dopuszcza prace silników zarówno w pozycji poziomej jak i pionowej. Dopuszczalne siły promieniowe i poosiowe działające na wał silnika dla poszczególnych położeń podczas pracy zawiera tabelą zamieszczona na załączniku do niniejszej DTR.

W silnikach zastosowane są dwa jednakowe łożyska obustronnie zakryte:

wielkość mechaniczna silnika typ łożysk

90 6306 2RS

100 6306 2RS

112 6306 2RS

132 6208 2RS

W piaście łożyskowej od strony przeciwnapędowej (od strony przewietrznika) silni­ków wielkości mechanicznej 90 i 100 znajduje się podkładka sprężynująca, której zadaniem jest likwidowanie luzu wzdłużnego zespołu wirnika względem obudowy. W silnikach wielkości mech. 112 i 132 zastosowane są wewnętrzne pokrywki łożysko­we (tworzące równocześnie złącza ognioszczelne).

Tabliczki znamionowe i tabliczki z cechą przeciw wybuchowości

Każdy silnik wyposażony jest w dwa identyczne egzemplarze:

- tabliczki znamionowej oraz

-tabliczki z cechą przeciw wybuchowości.

Jeden zestaw w/w tabliczek umiejscowiony jest na żebrze chłodzącym kadłuba, a drugi jest mocowany do wewnętrznej ścianki pokrywki skrzynki zaciskowej.

4. DOKUMENTY DOSTARCZANE Z SILNIKIEM

Do każdego silnika załączane są następujące dokumenty:

-Zaświadczenie Fabryczne silnika przeciwwybuchowego w osłonie ognioszczelnej,

- Kupon Karty Gwarancyjnej,

- niniejsza DTR.

5. TRANSPORT

Transport silników powinien odbywać się krytymi środkami transportowymi bez nadmiernych wstrząsów i udarów. W czasie transportu i przechowywania silniki nale­ży chronić przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Do podnoszenia silników wielkości mechanicznej 100, 112 i 132 służą dwie śruby z uchem umiejscowione na kadłubie. Niedopuszczalne jest zaczepianie liny transpor­towej za końcówkę roboczą wału, skrzynkę zaciskową oraz transportowanie w inny sposób grożący uszkodzeniem silnika.

6. PRZECHOWYWANIE

Silniki należy przechowywać w pomieszczeniach wolnych od substancji szkodli­wych dla izolacji uzwojeń jak: płyny, pyły i opary żrące.

Temperatura otoczenia w miejscu przechowywania powinna wynosić w granicach od -10°C do +40°C, a maksymalna względna wilgotność powietrza do 80% przy 20°C.

7. PRZYGOTOWANIE DO MONTAŻU W URZĄDZENIACH, MONTAŻ, PODŁĄCZENIE DO SIECI I URUCHOMIENIE SILNIKA

Przygotowanie do montażu w urządzeniach

Przed przystąpieniem do instalowania należy sprawdzić:

- czy silnik nie uległ uszkodzeniu w czasie transportu lub magazynowania. Doty­czy to szczególnie osłony ognioszczelnej - pęknięcia itp.,

- czy wirnik obraca się swobodnie,

- czy napięcie znamionowe silnika odpowiada napięciu sieci zasilającej,

- rezystancję (oporność) pomiędzy uzwojeniem a obudową, induktoreW o napięciu 500 V.

Pomiar ten zaleca się przeprowadzić po magazynowaniu silnika około 1 rok.

Dla podziemi kopalń pomiar rezystancji izolacji zaleca się dokonywać już po ty­godniowym postoju silnika.

Silnik, w którym rezystancja pomiędzy uzwojeniem a obudową w stanie zimnym jest niższa niż 10 MSZ (w stanie nagrzanym jeżeli jest niższa od 2 MSZ ) należy wysu­szyć w temperaturze 110-130°C.

Przy zakładaniu koła pasowego lub sprzęgła na wałek silnika zaleca się: - stosować przyrząd śrubowy,

- w przypadku zakładania sposobem zastępczym chronić łożyska przed działaniem sił poosiowych,

- otwory w kołach pasowych lub sprzęgłach wykonywać w tolerancji H9 a szero­kość rowków pod wpust z tolerancją zalecaną w normie PN=70/M-85005.

Montaż w urządzeniach

Silnik należy instalować i podłączać do sieci ochronnych (uziemienie lub zerowa­nie) zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami - np. obowiązującymi w górnictwie.

Instalowanie oraz dokonanie prac konserwacyjnych silników w osłonie ognio­szczelnej może dokonywać wyłącznie pracownik przeszkolony zakresie obsługi urzą­dzeń przeciwwybuchowych..

W górnictwie montaż silnika powinien być przeprowadzany przez kwalifikowane­go pracownika posiadającego upoważnienie dozoru ruchu elektrycznego zakładu gór­niczego.

Ustawienie silnika w miejscu pracy powinno zapewniać swobodny przepływ powietrza chłodzącego oraz łatwy dostęp do kontroli i czynności owiązanych z-konserwacją.

W przypadku gdy elementem przenoszącym moment obrotowy jest sprzęgło; warunkiem poprawnej pracy silnika jest spełnienie wymagań podanych na rysunku:

Podłączenie do sieci

Silniki przystosowane są do bezpośredniego włączania do sieci.

W celu podłączenia do sieci należy:

- odkręcić 4 śruby mocujące pokrywkę skrzynki zaciskowej i wyjąć pokrywkę ze skrzynki,

-odkręcić śruby mocujące mocownik przewodu, wykręcić dławik i wyjąć z dławicy uszczelkę gumową,

- dobrać średnicę wewnętrzną uszczelki do zewnętrznej średnicy przewodu zasila­jącego kierując się wskazaniami z tabelki zamieszczonej na stronie 3 niniejszej DTR,

-włożyć z powrotem do dławicy uszczelkę z właściwie dobraną wewnętrzną średni­cą a także metalową podkładkę uszczelki i przeciągnąć przez wpust kablowy ko­niec przewodu zasilającego,

- podłączyć „żyły prądowe" do zacisków na tabliczce zaciskowej (konstrukcja za­cisków nie wymaga stosowania końcówek kablowych ani wykonywania „oczek") i ewentualnie - o ile jest to zaplanowane - przewód instalacji ochronnej i prze­wód do kontroli skuteczności tej instalacji, do dwóch zacisków usytuowanych w dnie skrzynki zaciskowej.

Prawidłowy, zapewniający warunki ognioszczelności sposób zadławienia przewodu zasilającego silnik za pomocą gumowej uszczelki przedstawiony jest na poniższym rysunku:

Uruchomienie silnika

­Przed oddaniem silnika do eksploatacji należy:

- w przypadku podziemnych wyrobisk kopalń: sprawdzić stan izolacji uzwojenia silnika już po okresie tygodniowego jego postoju,

- sprawdzić instalację elektryczną a w szczególności prawidłowość zabezpieczenia silnika,

- sprawdzić jakość uziemienia lub zerowania,

- przeprowadzić próbne uruchomienie, . sprawdzić zgodność kierunku wirowania,

- sprawdzić prawidłowość zasprzęglenia z maszyną napędzaną.

Wykonanie w/w zaleceń i uzyskanie poprawnej pracy silnika uważać można za odbiór silnika po zainstalowaniu.

8. OBSLUGA SILNIKA W CZASIE PRACY, OBJAWY NIEPRAWIDEOWEJ PRACY

W czasie eksploatacji silnika należy na bieżąco sprawdzić:

- prawidłowość pracy,

- prawidłowość chłodzenia, - stan osłon ognioszczelnych.

Objawami nieprawidłowej pracy wymagającymi natychmiastowego odłączenia sil­nika z sieci są: '

- brak rozruchu po podłączeniu do sieci, - zatrzymanie się silnika,

- nadmierne, połączenie z hałaśliwą pracą, nagrzewanie się silnika, - mechaniczne uszkodzenie osłony ognioszczelnej.

Ponowne włączenie silnika do sieci może nastąpić po usunięciu przyczyny niepra­widłowej pracy.

9. ZASADY BEZPIECZEŃSTWA PRACY

W celu uniknięcia nieszczęśliwych wypadków podczas eksploatacji silników nale­ży przestrzegać następujących zasad:

- silnik musi być zainstalowany zgodnie z obowiązującymi zasadami i przepisami, - przed podjęciem jakichkolwiek prac, przeglądów lub napraw należy o łączyć wszy­stkie źródła zasilania,

- silnik nie może pracować bez osłony przewietrznika hak również z uszkodzoną osłoną ognioszczelną,

- silnik należy uziemić (zerować) zgodnie z aktualnymi przepisami oraz okresowo kontrolować stan zacisku uziemiającego (zerującego).

10. PRZEGLĄDY SILNIKA

Przeglądy konserwacyjne (bez demontażu silnika)

Każdy silnik powinien być poddawany okresowym przeglądom konserwacyjnym z częstotliwością co 6 miesięcy a w przypadku silnika pracujących w atmosferze pyłu węglowego co 3 miesiące.

Przegląd konserwacyjny polega na oczyszczeniu silnika a następnie na sprawdzeniu:

- jakości przewodu zasilającego i jakości podłączenia przewodu zasilającego do silnika,

- skuteczność instalacji ochronne (zerowanie lub uziemienie )

- rezystancji (oporności) izolacji uzwojenia, I

- dokręcenia wszystkich śrub. ~

Przeglądy okresowe.

Czynności remontowe silników mogą dokonywać zakłady posiadające uprawnienia w zakresie napraw elektrycznych urządzeń przeciwwybuchowych.

Zaleca się aby silniki były poddawane przeglądom okresowym w odstępach rocznych. Przegląd okresowy polega na wykonaniu czynności konserwacyjnych a ponadto:

- po okresie około czteroletniej eksploatacji, bądź w przypadku wystąpienia objawów niewłaściwej pracy, dokonaniu wymiany łożysk,

• dokonaniu wymiany części uszkodzonych bądź zużytych.

Uwagi:

1. Demontaż i montaż silnika należy wykonywać zgodnie z zaleceniami podanymi w punkcie 11. niniejszej DTR.

2.Demontaż silnika (zdjęcie tarcz łożyskowych) należy dokonywać tylko w uzasa­dnionych czynnościami remontowymi przypadkach np. wymiana łożysk.

3. Zastosowane łożyska obustronnie zakryte napełnione są przez ich wytwórcę sma­rem wystarczającym na cały okres trwałości - nie wymagają dosmarowywania.

11. DEMONTAŻ I MONTAŻ SILNIKA

W celu wyjęcia wirnika ze stojana (np. do wymiany łożysk) należy wykonać niżej podane czynności:

Silnik wielkości mechanicznej 90 i 100

Po stronie P (przeciwnapędowej):

- wykręcić 3 wkręty mocujące osłonę przewietrznika i zdjąć osłonę,

- zdjąć pierścień osadczy sprężynujący ustalający przewietrznik na wale i ściągnąć przewietrznik z wałka dostosowanym do tego celu ściągaczem,

- wykręcić 4 śruby mocujące tarczę łożyskową P i zdjąć tarczę.

Po stronie N (napędowej):

- wyjąć wpust z roboczej końcówki wałka,

- wykręcić 4 śruby mocujące tarczę łożyskową N,

- wysunąć ze stojana zespół wirnika łącznie z tarczą łoż. N,

- zdemontować z zespołu wirnika tarczę łożyskową N.

Ściągnąć z wałka łożyska.

Montaż w odwrotnej kolejności.

Uwagi:

1. Przy montażu należy pamiętać o umieszczeniu w piaście łożyskowej tarczy P podkładki falistej.

2. Przewietrznik nakładać `na wał po uprzednim podgrzaniu go (np. gorącym po­wietrzem) do temperatury około 80°C.

Silnik wielkości mechanicznej 112 i 132

Po stronie P (przeciwnapędowej):

- wkręcić 2 śruby i 2 wkręty mocujące osłon przewietrznika i zdjąć osłonę

- zdjąć przewietrznik z wałka dostosowanym do tego celu ściągaczem,

- wyjąć z rowka w kadłubie pierścień osadczy sprężynujący.

Po stronie N (napędowej):

- wyjąć wpust z końcówki roboczej wału,

- wykręcić 4 śruby mocujące tarczę łożyskową N do kadłuba,

- wykręcić 3 śruby mocujące wewnętrzną pokrywę łożyskową pd strony N,

- zdjąć tarczę łożyskową N,

- ściągnąć łożysko z wałka,

- zdjąć wewnętrzną pokrywkę łożyskową,

- uderzając młotkiem z tworzywa sztucznego lub gumowym w czoło końcówki ro­boczej wału wybić z kadłuba tarczę łożyskową P,

- ściągnąć z wału łożyska.

Montaż przeprowadzić w odwrotnej kolejności.

12. GWARANCJA

Wszystkie informacje związane z udzielaną gwarancją jak również wskazówki po­stępowania gwarancyjnego podane są na karcie gwarancyjnej załączonej do każdego sprzedawanego silnika.

Interesy Odbiorców i Użytkowników w zakresie jakości reprezentuje Służba Kon­troli Jakości Fabryki, do której prosimy zgłaszać uwagi celem dalszego doskonalenia silników.

Wykaz części składowych silników ES/K/L/g 90-100

1. Stojan .

2. Wirnik

3. Tarcza łożyskowa N (od strony napędowej)

4. Tarcza łożyskowa P (od strony przeciwnapędowej)

5. Tarcza łożyskowa kołnierzowa - nie pokazana na rys. str.10

6. Łożyska toczne

7. Podkładka falista sprężynująca

8. Przewietrznik

9. Osłona przewietrznika

10. Przewietrznik - do silników z dwoma roboczymi końcówkami wału

11. Osłona przewietrznika - do silu. z 2 rob. końcówkami wału

12. Skrzynka zaciskowa

13. Pokrywka skrzynki zaciskowej 14. Dławica

15. Dławik

16. Mocownik przewodu

17. Uszczelka dławika

18. Podkładka uszczelki dławika 19. Tabliczka zaciskowa (zespół)

20. Śruba z łbem walcowym z gniazdem sześciokątym (moc. tarcz. łoż.)

21. Śruba z łbem walcowym z gniazdem sześciokątnyrn (moc. pokrywkę skrzynki)

22. Pierścień osadczy sprężynujący

23. Wpust pryzmatyczny - do siln. z 2 rob. końcówkami wału

24. Pierścień osadczy spr. - do silu. z 2 rob. końcówkami wału

25. Wkręt z łbem walcowym

Formy wykonania silników

- silniki na łapach (IMB3) - typ siln. ESg......

- silniki kołnierzowe (IMBS) - typ siln. ESKg.,:....

- silniki-kołnierzowe na łapach (IMB35) - typ~iln. ESLg.......

Wykaz części składowych silników ESIK/L/f 111-132

1. Stojan

2. Wirnik

3. Tarcza łożyskowa N (od strony napędowej)

4. Tarcza łożyskowa P (od strony przeciwnapędowej)

5. Tarcza łożyskowa kołnierzowa

6. Pokrywka łożyskowa od strony N i P

7. Łożyska toczne

8. Przewietrznik

9. Osłona przewietrznika

10. Skrzynka zaciskowa

11. Pokrywka skrzynki zaciskowej

12. Dławica

13. Dławik

14. Mocownik przewodu

15. Uszczelka dławika

16. Podkładka uszczelki dławika

17. Tabliczka zaciskowa (zespół)

18. Pierścień uszczelniający typ A

19. Śruba z łbem walcowym z gniazdem sześciokątnym (moc. tarcze łoż.)

20. Śruba z łbem walcowym z gniazdem sześciokąt. moc. pokrywkę łożyskową od strony N

21. Śruba z łbem sześciokątnym moc. pokrywkę łożyskową od strony P

22. Śruba z łbem walc. z gniazd. sześciokątnym moc. pokrywkę skrzynki zaciskowej

23. Pierścień osadczy sprężynujący

Formy wykonania silników

- silniki na łapach (IMB3) - typ siln. ESf......

- silniki kołnierzowe (IMBS) - typ siln. ESKf.......

- silniki kołnierzowe na łapach (IMB35) - typ siln. ESLf.......

Przekrój silnika - wielkość mechaniczna 90 i 100

Strona N Strona P

Przekrój silnika - wielkość mechaniczna 112 i 132

---