Liryka patriotyczna i spoleczna Marii Konopnickiej
Liryka spoleczna - opisy najbardziej pokrzywdzonych grup spolecznych, najczesciej dzieci.
Apeluje do spoleczenstwa. Jedna z takich grup, wedlug M. Konopnickiej, byli chlopi, którzy
zostali uwlaszczeni po powstaniu styczniowym. Sa wolni tylko teoretycznie. Nie stac ich na nic
i w zwiazku z tym nie moga decydowac o swoim losie. Ta pozorna wolnosc jest
podkreslona przez autorke z ironia. Wedlug niej, chlop nie ma ziemi, rodziny, ojcowizny ani domu.
Nie ma niczego, wiec jest wolny, nikt sie nim nie zajmuje, nikogo nie obchodzi jego los.
Najdosadniej przedstawione jest to w wierszu "Wolny najmita", gdzie powtarzajace sie tytulowe
slowa poglebiaja tylko tragizm utworu. Utwór jest oskarzeniem tych ludzi, którzy wydajac dekret
o uwlaszczeniu, nie zadbali o to, aby przyniósl on korzysci wszystkim i nie czyniac tego,
pozwolili na taka sytuacje. Podobne oskarzenie wysuwa Konopnicka w wierszu "A jak poszedl
król na wojne". Poprzez ukazanie diametralnie róznych pozycji króla i chlopa, chce przypomniec
o trudnym zyciu tego ostatniego. Podkresla zwiazek chlopa z przyroda, zwracajac uwage na to,
ze nie jest to sielanka, tylko ciezka walka o byt. Autorka przypomina jednak, ze swiadomosc
polityczna i spoleczna chlopa wzrasta w miare uplywu czasu. Przestaje on juz byc prymitywna
jednostka i niedlugo upomni sie o swoje prawa.
Liryka patriotyczna - jest swoistym nawiazaniem do liryki romantycznej. Utwory sa podniosle,
nacechowane emocjonalnie, tak jak np. "Rota". Utwór wzywa do walki czynnej, zbrojnej, w której
naród sie zjednoczy i pokona zaborce. Niejako uzupelnieniem tresci "Roty" jest wiersz "Contra
spem spero" ("przeciw nadziei"), w którym przedstawia obecna sytuacje Polski. Spoleczenstwo
uwaza, ze nie ma szans na poprawe, natomiast Konopnicka mimo wszystko wierzy w nia. Wie,
ze poeta jest wieszczem narodu, lecz ona nie chce i nie stanie na jego czele. Nieco inaczej
patriotyzm potraktowany jest w wierszu "O Wrzesni". Przypominajac o strajku polskich uczniów,
wskazuje, ze spoleczenstwo jest juz silnie zgermanizowane i nalezy aktywnie bronic sie przed
utrata odrebnosci narodowej, zachowac swój jezyk i kulture. Konopnicka porusza sprawy walki
przeciwko zaborcy, o wolne i spokojne jutro polskiego narodu, wraca do idealów romantyzmu,
popiera aktywizm, jest optymistka, wierzy w lepsze jutro Rzeczypospolitej.