2001.11.20 postanow. SN WKN 18/01 OSNKW 2002/3-4/19
7 sędziów
1. Termin do wytoczenia powództwa cywilnego (art. 62 k.p.k.) nie może być odnoszony do wniosku o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody, o którym mowa w art. 46 § 1 k.k.
2. Jeżeli pokrzywdzony działa na rozprawie głównej w charakterze strony (np. oskarżyciela posiłkowego), to wniosek o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody po myśli art. 46 § 1 k.k. może złożyć również po zamknięciu przewodu sądowego w ramach "głosów stron" (art. 406 k.p.k.).
2000.10.26 wyrok s.apel. II AKa 133/00 Prok.i Pr. 2002/1/18
w Lublinie
Przewidziany w art. 46 § 1 k.k. obowiązek naprawienia szkody jest środkiem karnym, przy orzekaniu którego należy kierować się zasadami prawa cywilnego, dotyczącymi ustalenia wielkości szkody majątkowej lub doznanej krzywdy. Jednakże środek karny nie może być orzeczony solidarnie, gdyż wynika to z istoty środka karnego występującego bądź obok kary zasadniczej, bądź też może być w niektórych przypadkach orzeczony samoistnie.
[nie jestem pewien czy ten pogląd jest słuszny - przyp. JKL]
Wyrok z dnia 18 kwietnia 2007 r., III KK 470/06
Obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, jaki sąd nakłada zawieszając wykonanie wymierzonej kary pozbawienia wolności, obejmuje naprawienie tej szkody (w całości lub w części) tylko w takim zakresie, w jakim szkoda ta nie została zrekompensowana. Opisywany obowiązek może dotyczyć tylko tych składników szkody, które w sposób bezpośredni wiążą się z popełnieniem przez sprawcę przypisanego przestępstwa, nie zaś tych, które wynikają z dalszych następstw tego czynu.
I KZP 6/08 - postanowienie z dnia 28 kwietnia 2008 r.
Wniosek o orzeczenie środka karnego obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody (art. 46 § 1 k.k. w zw. z art. 39 pkt 5 k.k.) mogą złożyć: pokrzywdzony i podmioty wykonujące prawa pokrzywdzonego (art. 49 § 1-4 k.p.k.), prokurator (art. 49a k.p.k.) i zastępcy procesowi pokrzywdzonego, a w wypadku śmierci pokrzywdzonego (art. 52 § 1 k.p.k.) osoby najbliższe dochodzące przysługujących im roszczeń określonych w przepisach art. 446 § 1 i 3 k.c. oraz w art. 445 § 3 pierwsza część zdania k.c.
Wyrok z dnia 1 października 2010 r., IV KK 46/10 (Biuletyn Prawa Karnego nr 7/10)
1. Biorąc pod uwagę, że niezależnie od funkcji kompensacyjnej środki karne określone w art. 46 k.k. mają charakter represyjny, zatem niekorzystne dla sprawcy uregulowania nie mogą go dotknąć, o ile nie obowiązywały w dacie popełnienia przestępstwa.
2. Art. 46 § 2 k.k. nadal (…) stanowi, że nawiązka może być orzeczona na rzecz pokrzywdzonego (wyłącznie), co prowadzi do wniosku, że nie wchodzi w grę w razie skazania za przestępstwo spowodowania śmierci.
3. W sytuacji, gdy kasacja została wniesiona na korzyść skazanego, nie (jest) dopuszczalne wymierzenie mu w dalszym toku postępowania innego, nieorzeczonego pierwotnie środka karnego. Jest zrozumiałe, że orzeczenie wydane w postępowaniu karnym nie pozbawia osób uprawnionych możliwości ubiegania się, w drodze procesu cywilnego, o zrekompensowanie przez sprawcę przestępstwa wyrządzonej im szkody i krzywdy.”
Wyrok z dnia 13 grudnia 2010 r., IV KK 266/10 (Biuletyn Prawa Karnego nr 11/10)
Nieprawidłowe było utrzymanie wyroku Sądu pierwszej instancji w zakresie nałożonego obowiązku naprawienia szkody, skoro - jak przyjął Sąd odwoławczy - wartość przedmiotowego samochodu pozostała nieustalona.
Roszczenie o odszkodowanie pieniężne za utracony na skutek przestępstwa samochód ma charakter podzielny, w związku z czym na rzecz powoda będącego współwłaścicielem samochodu może być zasądzona jedynie kwota odpowiadająca części stanowiącej jego udział. Przedmiotem sporu zawisłego w postępowaniu cywilnym nie jest więc całe roszczenie o odszkodowanie za utracony samochód, ale jedynie roszczenie przysługujące (jednemu pokrzywdzonemu) Łukaszowi C. Zawisłość sporu w sądzie cywilnym nie stoi zatem na przeszkodzie ani wytoczeniu powództwa cywilnego przez (drugiego pokrzywdzonego) przeciwko (oskarżonemu), ani też nałożeniu na tego ostatniego karnoprawnego obowiązku naprawienia szkody na rzecz (tego drugiego pokrzywdzonego). W tym zatem zakresie nie może znajdować zastosowania art. 425 § 5 zdanie drugie k.p.k.
Wyrok z dnia 1 lutego 2011 r., sygn. akt: III KK 243/10 (Biuletyn Prawa Karnego nr 5/11)
Środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody nałożonego na podstawie art. 46 § 1 k.k. jest ograniczony jedynie do rozmiaru rzeczywistej szkody wynikłej bezpośrednio z przestępstwa i nie obejmuje odsetek stanowiących element szkody wynikły z następstw czynu sprawcy.
Wyrok z dnia 29 marca 2011 r., III KK 392/10 (Biuletyn Prawa Karnego nr 7/11)
Do celów (postępowania karnego) należy uwzględnienie prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego (art. 2 § 1 pkt 3 k.p.k.), w tym naprawienie już w postępowaniu karnym, gdy to możliwe, szkody wyrządzonej przestępstwem. Tym samym jednak, wykluczone jest przysporzenie nienależnej mu korzyści. Naprawienie szkody, o którym mowa w art. 46 § 1 k.k., to w szczególności wyrównanie straty, którą poszkodowany poniósł (zob. art. 361 § 2 k.c.). Sąd karny musi zatem uwzględnić w chwili wyrokowania rozmiary pokrytej już szkody, w szczególności wartość uprzednio odzyskanego w stanie niepogorszonym mienia.
(art. 49a k.p.k.) stanowi, że m.in. prokurator może złożyć wniosek, o którym mowa w art. 46 § 1 k.k., jeżeli nie wytoczono powództwa cywilnego. W tej sprawie, jak wspomniano, pokrzywdzony wcześniej wniósł pozew adhezyjny. Sąd Najwyższy nie mógł zatem postulowanym w kasacji rozstrzygnięciem następczym zobowiązać Sądu Rejonowego do procedowania w tej kwestii wbrew jednoznacznej dyspozycji wymienionego przepisu. Oczywiście, Sąd ten winien w ramach uprawnień wynikających z art. 387 § 3 k.p.k. zwrócić oskarżonym (i prokuratorowi) uwagę na treść i konsekwencje art. 49a k.p.k. oraz doprowadzić do modyfikacji ich wniosków.
III CZP 31/11 - z dnia 13 lipca 2011 r. w składzie 3 sędziów na pytanie prawne Sądu Okręgowego w Elblągu (Biuletyn SN Nr 7/11)
Sprawca wypadku komunikacyjnego, wobec którego zastosowano środek karny polegający na obowiązku naprawienia szkody (art. 46 § 1 w zw. z art. 39 pkt 5 k.k.), może domagać się od ubezpieczyciela - na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów - zwrotu świadczenia zapłaconego na rzecz pokrzywdzonego.
3
ART. 46 K.K.