SKOŁY OSADOWE OKRUCHOWE
SKAŁY GRUBOOKRUCHOWE
GRUZY
Gruzy są skałami luźnymi, zbudowanymi z okruchów ostrokrawędzistych. Utwory gruzowe mogą składać się z okruchów pochodzących z jednego lub wielu rodzajów skał, co decyduje o ich składzie mineralnym. W wyniku wietrzenia gruzów powstają płytkie, silnie szkieletowe gleby, zbyt suche i przewiewne. Zasobność tych gleb zależy od rodzaju okruchów tworzących skałę macierzystą, najczęściej jednak jest ona bardzo niska.
ŻWIRY
Żwiry są skałami luźnymi, zbudowanymi z okruchów obtoczonych. Ich powstawanie związane jest najczęściej z działalnością lodowca lub z działalnością wód płynących. Utwory żwirowe mogą składać się z okruchów pochodzących z jednego lub wielu rodzajów skał, co decyduje o ich składzie mineralnym. Przydatność użytkowa gleb powstałych ze żwirów jest niska, są one trudne do uprawy, suche i mało zasobne.
ZLEPIEŃCE
Zlepieńce są skałami zwięzłymi, powstałymi w wyniku diagenezy żwirów. Znane są zlepieńce jednoskładnikowe (np. zlepieńce kwarcowe lub wapienne), częściej jednak mają charakter wieloskładnikowy. W wyniku wietrzenia zlepieńców powstają gleby o charakterze żwirów gliniastych, o wartości warunkowanej przede wszystkim rodzajem spoiwa.
SKAŁY ŚREDNIOOKRUCHOWE
PIASKI
Na terenie Polski piaski są pospolitymi skałami macierzystymi gleb, których wartość glebotwórcza zależy od ich genezy. Piaski mogą gromadzić się w środowiskach wodnych i lądowych. Ogromna większość piasków ma monotonny, niemal wyłącznie kwarcowy skład mineralny. Wynika to z faktu, iż ze wszystkich minerałów kwarc wykazuje największą odporność na wietrzenie i transport. Istnieją jednak piaski nie zawierające kwarcu, np. piaski koralowe, czy oolitowe oraz piaski, w których kwarc stanowi tylko pewną część składu mineralnego. W zależności od genezy, czyli od środowiska transportu i sedymentacji, wyróżnia się kilka odmian piasku:
Piaski eoliczne (wydmowe)
Piaski aluwialne (rzeczne)
Piaski zwałowe
Piaski fluwioglacjalne (rzecznolodowcowe)
Piaski morskie
Wartość glebotwórcza piasków jest na ogół niska. Stanowią one skałę macierzystągleb
lekkich, ubogich w składniki pokarmowe dla roślin. Ich wartość rolnicza spada wraz ze wzrostem wysortowania, dlatego też najbardziej przydatne pod uprawy są piaski pochodzenia zwałowego. Silnie przesortowane piaski eoliczne i przemyte piaski pochodzenia wodnego najczęściej nie są zagospodarowane rolniczo, lecz stanowią naturalne siedliska dużych kompleksów leśnych.
PIASKOWCE