DOWÓDZTWO WOJSK LĄDOWYCH

SZEFOSTWO TECHNIKI LĄDOWEJ

PRZECHOWYWANIE

UZBROJENIA I SPRZĘTU WOJSKOWEGO

ZASADY TYMCZASOWE

WARSZAWA

1999

SPIS TREŚCI

Rozdział 1
PLANOWANIE PRZECHOWYWANIA UZBROJENIA I SPRZĘTU WOJSKOWEGO

WSTĘP

Obowiązująca doktryna obronna państwa przewiduje utrzymywanie w czasie pokoju niewielkiej armii czynnej, stanowiącej bazę do mobilizacyjnego rozwinięcia sił zbrojnych. Podczas działań wojennych będzie wykorzystywane uzbrojenie i środki materiałowe zgromadzone i przechowywane na terenie kraju w okresie pokoju.

W związku z tym powstaje problem organizacji oraz prawidłowego przechowywania dużych ilości uzbrojenia i sprzętu wojskowego (UiSW).

W instrukcji „Przechowywanie UiSW - zasady tymczasowe” podane są:

• ogólne zasady planowania i organizacji przechowywania;

• zakresy obsługiwań UiSW wykonywane podczas przechowywania;

• stosowane metody przechowywania;

• opis zabiegów konserwacyjnych zespołów, podzespołów i układów;

• zasady gospodarowania materiałami eksploatacyjnymi oraz akumulatorami podczas przechowywania,

• warunki oddziaływania atmosfery na przechowywany sprzęt;

dla podstawowych rodzajów uzbrojenia i sprzętu wojskowego.

Ujęte w instrukcji opisy zabiegów konserwacyjnych można przystosować do każdego typu UiSW. Należy wówczas wykorzystywać podane w rozdziale 9, dla danej grupy sprzętu, zabiegi konserwacyjne i uwzględniając różnice konstrukcyjne pomiędzy poszczególnymi typami - spełnić zasadę metody. Zabiegi konserwacyjne układów, zespołów i podzespołów występujących w różnym sprzęcie ujęto tylko w tym rodzaju sprzętu, w którym są najczęściej reprezentowane. W celu ułatwienia odszukania ich, w tabelach zabiegów konserwacyjnych uwzględniono podział na rodzaje sprzętu.

Instrukcja „Przechowywanie UiSW - zasady tymczasowe” jest przeznaczona głównie dla kadry logistyki oraz bezpośrednich wykonawców zabiegów konserwacyjnych i obsługiwań przeprowadzanych podczas przechowywania.

2. 
   PLANOWANIE PRZECHOWYWANIA UZBROJENIA I SPRZĘTU WOJSKOWEGO

1. PODSTAWOWE DEFINICJE

PRZECHOWYWANIE - utrzymywanie UiSW w stanie wymaganej sprawności technicznej w okresie dłuższych przerw w użytkowaniu, poprzez realizację określonych czynności związanych z jego magazynowaniem oraz obsługiwaniami podczas przechowywania.

MAGAZYNOWANIE - postawienie UiSW w odpowiednio wydzielonych i przygotowanych miejscach na okres dłuższych przerw w użytkowaniu.

METODA PRZECHOWYWANIA - zastosowany sposób utrzymania UiSW w stanie wymaganej sprawności technicznej w miejscu jego magazynowania.

ŚRODKI OCHRONY CZASOWEJ - zestaw materiałów konserwacyjnych i urządzeń technicznych stosowanych w czasie przechowywania UiSW.

KONSERWACJA - zabieg konserwacyjny, operacja technologiczna polegająca na zastosowaniu środków (materiałów) konserwacyjnych.

MAGAZYN - miejsce postoju sprzętu (magazyn, garaż, wiata, plac postoju) spełniające wymogi przechowywania.

2. ZASADY OGÓLNE

1. W zależności od sposobu użytkowania sprzęt dzieli się na następujące grupy eksploatacyjne:

• użytku bieżącego;

• w przechowywaniu.

2. Do „grupy w przechowywaniu” należy zaliczać sprzęt zapasu wojennego (ZW) i pozostały sprzęt etatu „P” nie ujęty w grupie użytku bieżącego.

3. Przechowywaniem należy objąć sprzęt, który nie będzie użytkowany w okresie dłuższym niż 30 dni.

4. W zależności od przewidywanego okresu wyłączenia sprzętu z użytkowania wyróżnia się następujące rodzaje przechowywania:

• przechowywanie krótkookresowe (PK);

• przechowywanie długookresowe (PD).

5. Przechowywaniu krótkookresowemu podlega sprzęt, wyłączony z użytkowania na okres od 30 dni do 1 roku.

6. Przechowywaniu długookresowemu podlega sprzęt, którego okres wyłączenia z użytkowania przekracza 1 rok.

7. Sprzęt może być przechowywany metodą:

1. Pokrowców wielokrotnego użytku:

a) osuszanych dynamicznie - PWU-D

b) osuszanych statycznie - PWU-S;

2. Pokrowców jednorazowego użytku osuszanych statycznie - PJU-S

3. Osuszania wnętrza sprzętu:

a) dynamicznie - OWD;

b) statycznie - OWS;

4. Osuszania dynamicznego magazynów - OMD;

5. Bezsmarową - B

6. Smarową - S

8. Sprzęt przeznaczony do przechowywania powinien:

1. być sprawny technicznie, dotarty i mieć wykonane wymagane obsługiwanie okresowe:

• sprzęt przeznaczony do przechowywania krótkookresowego - najbliższe planowane obsługiwanie okresowe;

• sprzęt przeznaczony do przechowywania długookresowego - najwyższe przewidywane dla danego typu sprzętu obsługiwanie okresowe;

2. mieć kompletne i sprawne wyposażenie indywidualne (osprzęt specjalny);

3. posiadać całkowicie napełnione układy materiałami eksploatacyjnymi (paliwami, olejami, smarami, cieczami roboczymi) zgodnie z odpowiednimi normami;

4. mieć wypełnioną i kompletną indywidualną dokumentację eksploatacyjną.

9. W przypadku przekazania do przechowywania sprzętu nowego lub po RG, RS, RK oraz o małym zużyciu resursu międzyobsługowego można pominąć wykonanie obsługiwania technicznego lub zmniejszyć jego zakres.

Decyzję w tym przypadku podejmuje szef logistyki jednostki wojskowej, stosownie do aktualnego stanu technicznego tego sprzętu określonego na podstawie przeprowadzonego badania diagnostycznego (oceny stanu technicznego), zgodnie z wymogami dla danego rodzaju UiSW. Z wnioskiem w tej sprawie występuje szef sekcji technicznej JW (odpowiednik). Wniosek sporządza się na protokóle stanu technicznego. Przy sprzęcie wykonać należy jednak wszystkie obowiązujące zabiegi konserwacyjne.

10. Uzbrojenie i sprzęt wojskowy, w zależności od zaklasyfikowania do określonej grupy eksploatacyjnej, powinien być magazynowany w oddzielnych sektorach. Ustawia się go zgodnie z obowiązującymi przepisami, z zachowaniem warunków ppoż. i bhp, przy zapewnieniu ochrony sprzętu oraz rejonu magazynowania.

11. UiSW przechowywany metodami dynamicznego osuszania należy ustawiać możliwie najbliżej siebie. Przy stosowaniu metody osuszania magazynu (OMD) należy wolną przestrzeń za lub obok wielkogabarytowego sprzętu wypełnić innym drobnym sprzętem lub materiałami wrażliwymi na warunki przechowywania.

12. W parkach sprzętu technicznego, w miejscach magazynowania sprzęt należy rozmieszczać pododdziałami, grupując oddzielnie sprzęt będący w przechowywaniu od sprzętu będącego w użytkowaniu bieżącym.

13. Sprzęt stanowiący zapas wojenny (ZW) należy magazynować oddzielnie od pozostałego sprzętu.

14. Sprzętem ponadetatowym jest sprzęt stanowiący różnicę pomiędzy stanem ewidencyjnym a etatowym danej jednostki wojskowej. Sprzęt stanowiący nadwyżkę etatową nie może być użytkowany.

15. Sprzęt ponadetatowy należy utrzymywać w stanie wymaganej sprawności technicznej, ukompletowany zgodnie z ustaleniami określonymi w instrukcji eksploatacji tego typu sprzętu. Sprzęt ten należy postawić na przechowywanie krótkookresowe. Konieczność zagospodarowania tego sprzętu należy niezwłocznie zgłosić przełożonym, w celu określenia dalszego sposobu postępowania. Na podstawie uzyskanej informacji należy dokonać ewentualnej korekty rodzaju przechowywania.

16. W sprzęcie magazynowanym w stanie obciążonym należy odciążyć zawieszenie, ustawiając pomiędzy ramą a twardym podłożem klocki lub podstawki o długości zapewniającej minimalną przyczepność opon do podłoża, niezbędną do ruszenia z miejsca magazynowania. Dodatkowo sprzęt powinien być zabezpieczony klinami przed możliwością samoczynnego przetoczenia.

17. Alarmowe dokumenty pracy sprzętu zaliczonego do zapasu wojennego (ZW) i sprzętu znajdującego się w przechowywaniu długookresowym zapewniającego pokrycie etatowych potrzeb JW przechowywuje się w pododdziałach, a sprzętu utrzymywanego na pokrycie potrzeb jednostek nowoformowanych oraz sprzętu ponadetatowego w sekcji technicznej jednostki wojskowej.

1. ORGANIZACJA PRZECHOWYWANIA UiSW

18. Sprzęt przeznaczony do przechowywania w następnym roku kalendarzowym, kwalifikuje się podczas jego podziału na grupy eksploatacyjne i podaje w rozkazie dowódcy jednostki wojskowej z wyszczególnieniem: typu, marki, numeru rejestracyjnego, rodzaju i metody przechowywania, miejsca magazynowania oraz okresów przechowywania w roku kalendarzowym.

19. Z należności etatu „P”, w „grupie w przechowywaniu” na przechowywanie długookresowe należy postawić nie mniej niż 50% danego rodzaju sprzętu.

20. Sprzęt należy stawiać na przechowywanie niezwłocznie po wykonaniu czynności obsługowych.

21. Czynności związane ze stawianiem sprzętu na przechowywanie należy wykonywać w miarę możliwości w okresie obsługiwania rocznego.

22. Sprzęt „grupy w przechowywaniu”, który był użytkowany, musi być doprowadzony do wymaganego stanu technicznego i postawiony na przechowywanie w okresie 21 dni od zakończenia użytkowania.

23. Fakt wykonania prac związanych z postawieniem sprzętu na przechowywanie sprawdza komisja powołana rozkazem dziennym dowódcy JW. Postawienie sprzętu na przechowywanie ogłasza się w rozkazie dziennym JW i potwierdza wpisem komisji w „Książce przechowywania” danego sprzętu.

24. Sprzęt znajdujący się w przechowywaniu może być użyty do zabezpieczenia szkolenia lub realizacji innych zamierzeń przed upływem okresu, na który został postawiony w przypadku:

1. zabezpieczenia szkolenia rezerw osobowych, zgodnie z opracowanym i zatwierdzony planem;

2. prowadzenia ćwiczeń od szczebla ZT wzwyż;

3. likwidacji skutków klęsk żywiołowych.

25. Sprzęt znajdujący się w przechowywaniu krótkookresowym może być zdjęty z przechowywania na rozkaz dowódcy jednostki wojskowej.

26. Sprzęt znajdujący się w przechowywaniu długookresowym może być zdjęty z przechowywania na rozkaz dowódcy okręgu wojskowego (równorzędnego) lub przełożonego wyższego szczebla.

27. Sprzęt, niezależnie od przydziału do grupy eksploatacyjnej może być użyty w razie klęsk żywiołowych, w celu udzielenia pomocy ludności lub gospodarce narodowej. Decyzję w tej sprawie podejmuje dowódca OW (RSZ).

W uzasadnionych przypadkach decyzję taką może podjąć dowódca garnizonu, na którego obszarze wystąpiły klęski żywiołowe (powódź, zamiecie śnieżne, pożar, katastrofa itp.). O podjętej decyzji i skierowaniu sprzętu do akcji melduje on przełożonemu.

28. Sprzęt z „grupy użytku bieżącego” kierowany do remontu lub wycofany z eksploatacji, może być zastąpiony sprzętem z „grupy w przechowywaniu”.

Z „grupy w przechowywaniu” należy wówczas wybrać sprzęt o najmniejszym zapasie resursu technicznego, posiadający największą liczbę wykonanych remontów oraz starszych lat produkcji.

29. Każdy egzemplarz przechowywanego sprzętu powinien posiadać „Książkę przechowywania” (załącznik nr 1), umieszczoną w miejscu łatwo dostępnym i widocznym zawierającą następujące informacje:

1. numer rejestracyjny (ewidencyjny), typ pojazdu (sprzętu);

2. rodzaj i metodę przechowywania;

3. datę postawienia na magazynowanie i datę planowanego zdjęcia z przechowywania;

4. cykl przeglądów i obsługiwań;

5. dodatkowe informacje wynikające ze specyfiki sprzętu lub zastosowanej metody przechowywania (np. uwagi dotyczące stanu technicznego oraz gdzie znajdują się: zdjęty osprzęt i wyposażenie, dodatkowe kanistry z paliwem, akumulatory itp.). Dla sprzętu przechowywanego na otwartej przestrzeni „Książki przechowywania” przechowywuje się w pododdziale.

30. Zdjęcie sprzętu z przechowywania każdorazowo musi być potwierdzone w rozkazie dziennym dowódcy jednostki wojskowej, w którym należy podać podstawę, cel oraz dane identyfikacyjne (numer rejestracyjny, ewidencyjny) sprzętu.

31. Kontrolę ilościową i numerową sprzętu uzbrojenia będącego w przechowywaniu przeprowadzać raz w roku niezależnie od zastosowanej metody przechowywania. Kontrolę wykonuje komisja wyznaczona rozkazem dowódcy w ramach rocznego sprawdzania stanu numerowego i ilościowego sprzętu.

32. Sprzęt, z którego w czasie kontroli zdjęto pokrycia ochronne należy niezwłocznie poddać zabiegom odtwarzającym naruszony sposób przechowywania.

33. W okresie przygotowawczym do stawiania sprzętu na przechowywanie, a szczególnie w przypadku stawiania na przechowywanie większej liczby sprzętu w tym samym terminie, szef logistyki jednostki wojskowej powinien zorganizować prace obsługowo-konserwacyjne oraz postawienie sprzętu w miejscu magazynowania uwzględniając:

1. przygotowanie stanów osobowych do wykonywania prac obsługowo-konserwacyjnych i stawiania sprzętu na przechowywanie;

2. technologię i warunki techniczne obsługiwanego sprzętu;

3. pomoc szczebla nadrzędnego w przygotowaniu i postawieniu sprzętu na przechowywanie;

4. sposób zaopatrzenia w urządzenia techniczne zabezpieczające przechowywanie i materiały konserwacyjne;

5. zastosowaną metodę przechowywania i wynikający z tego zakres prac;

6. przygotowanie miejsc magazynowania sprzętu wydzielonego do przechowywania;

7. termin rozpoczęcia i zakończenia stawiania sprzętu na przechowywanie;

8. osoby odpowiedzialne za wykonanie prac obsługowych i postawienie sprzętu na przechowywanie oraz osoby kontrolujące.

34. Do wykonywania zabiegów konserwacyjnych i stawiania sprzętu na przechowywanie wyznaczać osoby przeszkolone w tym zakresie, znające technologię zastosowanej metody przechowywania.

W pierwszej kolejności wykorzystywać do wykonywania tych zadań etatowe pododdziały konserwacji sprzętu.

35. Podczas wykonywania prac przygotowawczych, zabiegów konserwacyjnych i stawiania sprzętu w miejscu magazynowania należy przestrzegać warunki wynikające z wymagań gotowości bojowej, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych.

2. 
   OBSŁUGIWANIE UZBROJENIA I SPRZĘTU WOJSKOWEGO PODCZAS PRZECHOWYWANIA

1. ZASADY OGÓLNE

36. Obsługiwanie podczas przechowywania (OP) ma na celu zapewnienie warunków technicznych utrzymania zdolności sprzętu do użytkowania poprzez zabezpieczenie jego przed skutkami niszczącego oddziaływania otaczającego środowiska.

37. Obsługiwanie podczas przechowywania wykonuje bezpośredni użytkownik lub specjalna grupa konserwatorów, w czasie przygotowania sprzętu do magazynowania, w czasie magazynowania i przygotowania sprzętu do użytkowania po magazynowaniu.

38. Obsługiwanie podczas przechowywania obejmuje:

1) obsługiwanie przed magazynowaniem;

2) obsługiwanie w czasie magazynowania;

3) obsługiwanie po magazynowaniu.

1. OBSŁUGIWANIE PRZED MAGAZYNOWANIEM (OPM)

39. Obsługiwanie przed magazynowaniem przeprowadza się w oparciu o karty technologiczne opracowane dla każdego typu sprzętu przez służby logistyczne jednostki wojskowej lub w oparciu o obowiązujące przewodniki technologiczne.

40. Zakres obsługiwania przed magazynowaniem, w zależności od zastosowanej metody przechowywania oraz typu sprzętu, obejmuje:

1. wprowadzenie sprzętu na miejsce magazynowania;

2. weryfikację przygotowania sprzętu do magazynowania poprzez wykonanie czynności wchodzących w zakres przeglądu bez sprawdzenia działania (PBS);

3. zdjęcie osprzętu i wyposażenia oraz ewentualne wykonanie na nich dodatkowych zabiegów konserwacyjnych;

4. wykonywanie zabiegów konserwacyjnych, które nie mogły być wykonane podczas obsługiwania technicznego sprzętu;

5. podłączenie i uruchomienie urządzeń technicznych zabezpieczających proces przechowywania sprzętu;

6. wykonanie innych czynności, określonych technologią stawiania sprzętu na przechowywanie.

1. OBSŁUGIWANIE W CZASIE MAGAZYNOWANIA (OWM)

41. W celu utrzymania sprzętu we właściwym stanie technicznym w czasie magazynowania wykonuje się następujące rodzaje przeglądów i obsługiwań:

1) przegląd codzienny (PC);

2) przegląd bez sprawdzenia działania (PBS);

3) przegląd ze sprawdzeniem działania (PZS);

4) przegląd specjalny (PS);

5) obsługiwania roczne (OR).

42. Przegląd codzienny (dozór) (PC) wykonywany jest codziennie w godzinach porannych oraz dodatkowo w innym czasie, w przypadku wystąpienia niekorzystnych warunków atmosferycznych (obfite opady atmosferyczne, silny wiatr itp.).

43. Zakres przeglądu codziennego w zależności od zastosowanej metody przechowywania oraz posiadanego wyposażenia technicznego obejmuje:

1. sprawdzenie stopnia wilgotności wewnątrz sprzętu, w pokrowcu wielokrotnego użytku lub w magazynie;

2. sprawdzenie ukompletowania i oplombowania sprzętu;

3. sprawdzenie stanu opakowań (bez ich otwierania), plandek i pokrowców;

4. sprawdzenie stanu utrzymania sprzętu przechowywanego bez opakowania (stan powłok konserwacyjnych, wycieki płynów eksploatacyjnych, ślady korozji itp.);

5. sprawdzenie stanu urządzeń technicznych, regałów, szaf itp. oraz ewentualne wietrzenie magazynów, w których przechowywany jest sprzęt zabezpieczony metodą bezsmarową lub smarową.

44. Przegląd bez sprawdzenia działania (PBS) polega na sprawdzeniu stanu technicznego wszystkich podstawowych mechanizmów, układów bez ich uruchamiania oraz wyposażenia sprzętu zgodnie z wymaganiami instrukcyjnymi dla danego rodzaju sprzętu.

45. Przegląd bez sprawdzania działania planują służby logistyczne jednostki wojskowej, a wykonuje stała grupa wyznaczona rozkazem dowódcy.

46. Przegląd bez sprawdzania działania sprzętu przeprowadza się:

1. podczas oceny jakości (weryfikacji) wykonania obsługiwania technicznego w czasie stawiania sprzętu na magazynowanie;

2. co trzy miesiące - w stosunku do sprzętu postawionego na przechowywanie krótkookresowe;

3. doraźnie - w stosunku do sprzętu, w którym podczas przeglądu codziennego stwierdzono nieprawidłowości w postaci zmian korozyjnych lub starzeniowych, uszkodzenia elementów uszczelnienia, pokrowca lub wilgotności powyżej 50% wewnątrz sprzętu.

47. Przeglądem bez sprawdzenia działania należy objąć każdy rodzaj (typ) sprzętu pododdziału przechowywanego krótkookresowo w ilościach:

1. co najmniej 10% stanu (nie mniej niż 1 szt.), gdy jego liczba nie przekracza 50 egzemplarzy;

2. co najmniej 5% stanu ( nie mniej niż 2 szt. ), gdy jego liczba przekracza 50 egzemplarzy.

48. Jeżeli podczas przeglądu pierwszej wybranej grupy sprzętu, nawet jeden egzemplarz nie odpowiada wymaganiom techniczno-eksploatacyjnym to dalsze sprawdzanie należy przerwać i dokonać wyboru drugiej grupy sprzętu. Wielkość drugiej grupy należy podwoić w porównaniu z grupą pierwszą. Przy stwierdzeniu, że stan techniczny drugiej grupy sprzętu również nie odpowiada wymaganiom techniczno-eksploatacyjnym przeglądem należy objąć całość sprzętu.

49. Przegląd ze sprawdzeniem działania (PZS) obejmuje czynności pełnej diagnostyki sprzętu oraz sprawdzenie osprzętu i wyposażenia indywidualnego.

50. Przeglądowi ze sprawdzeniem działania poddaje się:

1. sprzęt, który w wyniku przeglądu bez sprawdzenia działania otrzymał ocenę negatywną;

2. 100% sprzętu po pięcioletnim okresie przechowywania.

51. Przeglądowi specjalnemu (PS) podlega sprzęt, którego warunki techniczno-eksploatacyjne wymagają okresowego uruchomienia, sprawdzenia lub wykonania innej czynności w celu utrzymania wymaganej sprawności technicznej.

52. Planowanie oraz wykonywanie przeglądu specjalnego powinno być zgodne z dokumentacją techniczno-eksploatacyjną sprzętu i w miarę możliwości należy go łączyć z przeglądem bez sprawdzenia działania.

53. Obsługiwaniu rocznemu (OR) podlega cały sprzęt znajdujący się w przechowywaniu według zasad określonych w wytycznych do wykonywania obsługiwania rocznego.

54. Obsługiwania rocznego nie prowadzi się w pododdziałach skadrowanych, posiadających etatowych konserwatorów, którzy pracują wg rocznego harmonogramu czynności obsługowo-konserwacyjnych oraz w ośrodkach szkolenia poligonowego SZ RP.

55. Termin realizacji obsługiwania rocznego należy dostosować do planowanego terminu stawiania sprzętu na przechowywanie oraz w miarę możliwości - do okresu wykonywania przeglądów przechowywanego sprzętu.

56. Obsługiwanie roczne sprzętu magazynowanego na otwartej przestrzeni lub w magazynach nieogrzewanych planować w miarę możliwości - w okresie maj-wrzesień, natomiast sprzętu magazynowanego w magazynach ogrzewanych - w ciągu całego roku.

57. W czasie obsługiwania rocznego kompleksowemu sprawdzeniu stanu technicznego sprzętu, jego parametrów eksploatacyjnych przy wykorzystaniu urządzeń diagnostycznych podlega:

1. 100% sprzętu przechowywanego krótko i długookresową z wykorzystaniem metody smarowej, bezsmarowej oraz osuszania statycznego;

2. 10% (nie mniej niż 1 egz.) sprzętu znajdującego w przechowywaniu długookresowym z wykorzystaniem metod dynamicznego osuszania powietrza - z uwzględnieniem zasady zawartej w punkcie 56.

66. Wykryte podczas przeglądów uszkodzenia lub niesprawności powinny być niezwłocznie usunięte.

67. Sprawdzony sprzęt należy poddać ponownemu zabezpieczeniu w zakresie odtwarzającym naruszony system ochrony.

68. Wykonanie przeglądu codziennego należy odnotowywać w zeszycie pracy osoby funkcyjnej odpowiedzialnej za przechowywany sprzęt, natomiast wyniki przeglądów bez sprawdzenia działania, ze sprawdzeniem działania, przeglądu specjalnego należy odnotowywać w dokumentacji eksploatacyjnej sprzętu oraz w książce przechowywania, podając datę, stwierdzone usterki i zalecenia.

69. Zakresy i czasookresy wykonywania obsługiwań w czasie przechowywania oraz algorytm ich wykonywania przedstawia załącznik nr 4 i 5.

1. OBSŁUGIWANIE PO MAGAZYNOWANIU (ORM)

70. Zakres obsługiwania po magazynowaniu, w zależności od zastosowanej metody przechowywania obejmuje:

1. odłączenie urządzeń technicznych zabezpieczających proces przechowywania;

2. zdjęcie powłok konserwacyjnych i dodatkowych zabezpieczeń;

3. założenie zdjętego osprzętu i wyposażenia;

71. Sprzęt należy zdejmować z przechowywania w oparciu o kartę technologiczną, opracowaną dla określonego rodzaju (typu) sprzętu.

72. Po zdjęciu sprzętu z przechowywania należy wykonać czynności wchodzące w zakres obsługiwania bieżącego przed użytkowaniem.

73. Po upływie 5 lat zdejmując sprzęt z przechowywania należy obowiązkowo wykonać próbę drogową podwozi oraz sprawdzenie działania urządzeń specjalistycznych:

1. pojazdy gąsienicowe 30-50 km przebiegu;

2. pojazdy kołowe 100-150 km przebiegu;

3. inny sprzęt do 2 mth (h) pracy.

Podczas prób pojazdów gąsienicowych i kołowych należy uruchomić zamontowane na nich urządzenia specjalistyczne na czas nie dłuższy niż 2mth (h).

3. 
   METODY PRZECHOWYWANIA UiSW

1. METODA POKROWCÓW WIELOKROTNEGO UŻYTKU

Metoda ta polega na umieszczeniu przygotowanego sprzętu w pokrowcu wielokrotnego użytku (PWU). We wnętrzu pokrowca utrzymuje się przy pomocy różnego typu urządzeń technicznych (osuszanie dynamiczne) lub innych środków osuszających (osuszanie statyczne) atmosferę o wilgotności względnej w granicach 40-50 % - zdjęcie nr 1 i 2.

• Zdjęcie 1. Czołgi T-72M1 przechowywane w indywidualnych pokrowcach wielokrotnego użytku osuszanych dynamicznie

Do indywidualnych pokrowców wielokrotnego użytku osuszanych dynamicznie (IPWU-D) osuszone powietrze dostarczane jest w otwartym systemie dystrybucji. Oznacza to, że powietrze do osuszania pobierane jest z otaczającej atmosfery i wprowadzane do pokrowca. Nadmiar powietrza wydostaje się przez specjalny zawór utrzymujący w pokrowcu nadciśnienie rzędu 80 do 120 [Pa].

• 
  Zdjęcie 2. Wyposażenie SKN przechowywane w pokrowcu wielokrotnego użytku z osuszaniem statycznym

W pokrowcach wielokrotnego użytku posiadających stelaż tj. uniwersalnym pokrowcu wielokrotnego użytku osuszanym dynamicznie (UPWU-D), pokrowcu na stelażu osuszanym dynamicznie (PNS-D) i pokrowcu podwieszanym osuszanym dynamicznie (PP-D) powietrze do osuszenia może być w całości pobierane z pokrowca (zamknięty system dystrybucji) lub część powietrza jest pobierana z wnętrza pokrowca, a część z otoczenia (mieszany system dystrybucji). Podział procentowy powietrza z wnętrza pokrowca i otoczenia zależy od rodzaju przechowywanego w nim sprzętu. Podstawowym kryterium wyboru rodzaju systemu dystrybucji, jest obecność w sprzęcie materiałów niebezpiecznych i łatwopalnych, przede wszystkim paliw płynnych (benzyn).

Osuszone powietrze doprowadzane jest systemem dystrybucji zawsze, w pierwszej kolejności, do przestrzeni zamkniętych sprzętu, w których znajdują się zespoły czy układy najbardziej wrażliwe na oddziaływanie wysokiej wilgotności względnej powietrza. Powietrze wydostające się z tych przestrzeni osusza w następnej kolejności pozostałe układy sprzętu.

W zamkniętym systemie dystrybucji powietrza urządzenie osuszające może być montowane wewnątrz pokrowca.

Do sterowania pracą osuszacza powietrza wykorzystywany jest sterownik. Czujnik pomiarowy sterownika umieszcza się w pokrowcach na zewnątrz przechowywanego sprzętu, w pobliżu zaworu wylotowego powietrza z pokrowca, na wysokości ok. 50 cm od podłogi.

Nastawy parametrów pracy regulatora sterownika powinny być następujące:

a) górny poziom włączania osuszacza - 50 % WW.;

b) poziom przekroczenia progu alarmowego - 60 % WW.;

c) dolny poziom wyłączania osuszacza - 40 % WW.

Dla sprzętu wielkogabarytowego do utrzymania założonej wilgotności względnej powietrza w pokrowcach wielokrotnego użytku stosować należy - osuszanie dynamiczne, dla sprzętu o małych gabarytach - osuszanie statyczne.

Inną formą metody pokrowców wielokrotnego użytku jest próżniowy pokrowiec wielokrotnego użytku (PPWU) oraz kontener próżniowy osuszany statycznie (KPOS) - zdjęcie nr 3 i 4.

(Nie stosowane na dzień dzisiejszy)

• Zdjęcie 3. Pokrowiec próżniowy z osuszaniem statycznym

(Nie stosowane na dzień dzisiejszy)

• Zdjęcie 4. Zespoły przechowywane w kontenerze próżniowym z osuszaniem statycznym

W specjalnym pokrowcu (kontenerze), w którym przechowywany jest sprzęt, wytwarza się podciśnienie powietrza o wartości około 1000 Pa. Zmniejsza to ogólną zawartość wilgoci wewnątrz pokrowca (kontenera). W celu uzyskania pożądanego poziomu wilgotności względnej powietrza wewnątrz pokrowca (kontenera) stosuje się niewielki ładunek osuszający np. z żelu krzemionkowego. Potrzebną ilość żelu krzemionkowego określa się następująco 100 g/m² na 1 miesiąc.

W celu umożliwienia bieżącej kontroli wilgotności względnej wewnątrz pokrowca wszystkie pokrowce wyposażone są w barwne wskaźniki wilgotności względnej (WW) lub inny rodzaj higrometru.

W trakcie prowadzenia przeglądów codziennych, jednak nie rzadziej niż 1 raz na tydzień, należy sprawdzać faktyczną wilgotność względną we wszystkich pokrowcach podłączonych do układu dystrybucji osuszonego powietrza. Sprawdzenia należy wykonywać przy pomocy higrometru o dokładności ok. 3% WW, lub w przypadku jego braku orientacyjnie za pomocą wskaźników wchodzących w skład wyposażenia pokrowca.

W przypadku wystąpienia znacznych różnic (ok. 10%) wilgotności względnej w poszczególnych pokrowcach podłączonych do jednego urządzenia osuszającego należy:

a) sprawdzić i ewentualnie usunąć przyczynę nadmiernego wzrostu (spadku) wilgotności względnej;

b) przenieść czujnik pomiarowy sterownika pracą osuszacza do pokrowca, w którym wilgotność względna jest największa.

Podobnie należy postępować, w przypadku rotacji sprzętu przechowywanego w pokrowcach wielokrotnego użytku osuszanych dynamicznie lub ponownego wprowadzania sprzętu czasowo zdjętego z przechowywania.

Przy pokrowcach wielokrotnego użytku osuszanych statycznie zasady nadzoru nad poziomem wilgotności względnej wykonywane są analogicznie, z tym że zamiast czynności określonych w punkcie b) należy dokonać wymiany pakietów osuszających na świeże. Wyjęte pakiety należy oddać do regeneracji (wysuszenia).

Sprzęt wojskowy przechowywany we wszystkich typach pokrowców wielokrotnego użytku powinien mieć podstawowe układy dodatkowo zabezpieczone bezsmarowymi środkami konserwacyjnymi (w przypadku ich braku smarowymi środkami konserwacyjnymi). Dotyczy to przede wszystkim uzbrojenia pokładowego.

Ponadto, w celu ułatwienia dopływu i cyrkulacji osuszonego powietrza do wszystkich miejsc, należy otworzyć lub zdjąć w sprzęcie przegrody wewnętrzne.

Metoda pokrowców wielokrotnego użytku charakteryzuje się przede wszystkim:

- bardzo dużą skutecznością w całym okresie przechowywania, bez względu na posiadaną infrastrukturę techniczną;

- krótkim czasem przejścia z przechowywania do użytkowania;

- małą pracochłonnością wykonywanych zabiegów konserwacyjnych i przeglądów podczas magazynowania.

UiSW w pokrowcach wielokrotnego użytku może być przechowywany we wszystkich typach magazynów. Postawienie sprzętu w pokrowcach wielokrotnego użytku w magazynach zamkniętych lub typu „wiata” znacznie przedłuża czas ich użytkowania.

2. METODA POKROWCÓW JEDNORAZOWEGO UŻYTKU.

Metoda ta polega na umieszczeniu przygotowanego sprzętu (zespołu, podzespołu, układu itp.) w luźno dopasowanym do jego kształtu pokrowcu, wykonanym z różnego typu lekkich folii (zdjęcie nr 5).

• Zdjęcie 5. Silnik przechowywany w pokrowcu jednorazowego użytku z osuszaniem statycznym

We wnętrzu pokrowca wilgotność względną powietrza mniejszą od 50% uzyskuje się za pomocą silnie higroskopijnych materiałów osuszających (np. żelu krzemionkowego - osuszanie statyczne).

Pokrowce przeznaczone do przechowywania UiSW mogą być wykonywane z folii polietylenowej zwykłej (PE) i polietylenowej termokurczliwej. Grubość folii zależy przede wszystkim od wielkości sprzętu znajdującego się w pokrowcach i może wynosić od 0.1 do 0.22 mm.

Do wnętrza pokrowca i przechowywanego sprzętu wkłada się ściśle wyliczoną według poniższego wzoru ilość żelu krzemionkowego:

W =( 6.1 x V + 2.7 x P x S x T x f + u x c ) x E

We wzorze przyjęto następujące oznaczenia:

W - ilość środka osuszającego, [g];

V - objętość przestrzeni zamkniętej pokrowca, [m³];

P - przepuszczalność pary wodnej przez materiał barierowy, [g : m² x 24 h];

S - powierzchnia pokrowca, [m²];

T - czas przechowywania, [miesiące 1,2, ,itd.];

f - współczynnik klimatyczny [dla klimatu umiarkowanego wynosi 1.0];

u - współczynnik przeliczeniowy, [przyjmuje się 0,1];

c - masa materiałów wypełniających (np. drewno, papier), [g];

E - współczynnik sorbcyjności (np. dla żelu krzemionkowego wynosi 7,8);

We wnętrzu pokrowca umieszcza się również barwne wskaźniki wilgotności względnej. Metoda ta ma zastosowanie jedynie do ochrony przed korozją UiSW o niewielkich rozmiarach, przechowywanego w magazynach.

Sprzęt wojskowy przechowywany w pokrowcach jednorazowego użytku powinien mieć podstawowe elementy dodatkowo zabezpieczone bezsmarowymi lub smarowymi środkami konserwacyjnymi. Ponadto, w celu podniesienia skuteczności osuszania sprzętu należy otworzyć lub zdjąć wszystkie przegrody wewnętrzne lub zaślepki.

W trakcie prowadzonych przeglądów codziennych, jednak nie rzadziej niż 1 raz w tygodniu, należy na barwnych wskaźnikach wilgotności sprawdzać wilgotność względną w pokrowcu jednorazowego użytku. W przypadku stwierdzenia wilgotności względnej wynoszącej powyżej 60%, należy dokonać sprawdzenia stanu powłoki pokrowca i wymienić pakiety osuszające na świeże. Zawilgocone pakiety osuszające należy przekazać do regeneracji (wysuszenia).

3. METODA OSUSZANIA WNĘTRZA SPRZĘTU

Metoda ta polega na obniżeniu do pożądanego poziomu 40-50% wilgotności względnej powietrza we wnętrzu UiSW, wykorzystując konstrukcyjną podatność niektórych jego typów na uszczelnienie, pozwalające oddzielić wnętrze sprzętu od wpływu zewnętrznych czynników atmosferycznych - zdjęcie nr 6.

• 
  Zdjęcie 6. Czołgi T-55AM przechowywane w garażu metodą osuszania dynamicznego wnętrza sprzętu

Osuszanie może być realizowane dynamicznie, wykorzystując osuszacze powietrza lub statycznie, wykorzystując adsorpcyjne własności wysoce higroskopijnych materiałów (np. żelu krzemionkowego). Metodę tą stosuje się do do UiSW o konstrukcji zamkniętej takich jak: bojowe wozy piechoty, czołgi, nadwozia specjalne itp.

Może być realizowana dla UiSW przechowywanego w magazynach otwartych (pod nieprzemakalnym przykryciem - zdjęcie nr 7) i typu „wiata”, ale najlepsze efekty daje w magazynach zamkniętych.

• 
  Zdjęcie 7. Czołg T-72 przechowywany metodą OWD pod plandeką „nowego wzoru”

Sprzęt przechowywany w magazynach otwartych i typu „wiata” należy dodatkowo z zewnątrz zabezpieczyć środkami bezsmarowymi, najlepiej Fluidolem-ML lub woskiem ochronnym WU-III B. Jak również przy pomocy folii polietylenowej (tkaniny podgumowanej, papieru mikrowoskowego itp.) odciąć połączenie otwartych przestrzeni wewnętrznych z otoczeniem.

Sprzęt wojskowy przechowywany „metodą osuszania wnętrza sprzętu” powinien mieć podstawowe elementy dodatkowo zabezpieczone bezsmarowymi lub smarowymi środkami konserwacyjnymi, w tym należy przeprowadzić konserwację silnika.

Ponadto, w celu podniesienia skuteczności osuszania wnętrza całego sprzętu, należy otworzyć lub zdjąć wszystkie przegrody wewnętrzne.

W przypadku stosowania w tej metodzie osuszania statycznego należy dodatkowo dokonać uszczelnienia wszystkich pokryw włazów, wlotów powietrza, pokryw nad przedziałami, drzwi, pokryw otworów strzelniczych itp. oraz wykonać sprawdzenie szczelności. Czynności te są zgodne z dotychczasową technologią hermetyzacji sprzętu. Ilość pakietów osuszających określa się analogicznie jak w punkcie 3.3.

W przypadku stosowania w tej metodzie osuszania dynamicznego osuszone powietrze do ww. sprzętu doprowadzane jest w otwartym systemie dystrybucji. Ma to na celu wytworzenie wewnątrz sprzętu niewielkiego nadciśnienia rzędu 10 [Pa], które powoduje dodatkowe jego doszczelnienie.

Osuszone powietrze do wnętrza sprzętu może być wprowadzone przez otwory technologiczne w kadłubie (nadwoziu sprzętu) lub przez lufę armaty (kaliber powyżej 50 mm). Wprowadzając osuszone powietrza przez lufę armaty należy obowiązkowo wyjąć zamek armaty i położyć go na podłodze przedziału bojowego. W przypadku sprzętu posiadającego armatę, do którego osuszone powietrze wprowadzane jest przez otwór technologiczny, należy powierzchnię przekroju wylotu lufy armaty zmniejszyć o ok. 90%.

Do sterowania pracą osuszacza powietrza wykorzystywany jest sterownik. Czujnik pomiarowy sterownika umieszcza się wewnątrz osuszanego sprzęt. Miejsce ułożenia czujnika pomiarowego, jeżeli nie jest określone w innych dokumentach, należy dobrać w ten sposób aby nie znajdował się on w osi lub w pobliżu wylotu doprowadzenia osuszonego powietrza. Ponadto powinien on być ułożony w pobliżu układu najbardziej wrażliwego na wpływ wysokiej wilgotności powietrza.

Nastawy parametrów pracy sterownika powinny być następujące:

a) górny poziom włączania osuszacza - 50 % WW.;

b) poziom przekroczenia progu alarmowego - 60 % WW.;

c) dolny poziom wyłączania osuszacza - 40 % WW.

W trakcie prowadzenia przeglądów codziennych, jednak nie rzadziej niż 1 raz na tydzień, należy sprawdzać faktyczną wilgotność względną we wszystkich obiektach podłączonych do układu dystrybucji osuszonego powietrza. Sprawdzenia należy wykonywać przy pomocy higrometru o dokładności wskazań ok. 3%WW. Pomiaru należy dokonywać w miejscu wylotu powietrza ze sprzętu lub gdy takiego miejsca nie ma (powietrze uchodzi nieszczelnościami) poprzez wprowadzenie do wnętrza sprzętu sondy pomiarowej higrometru, w miejscu zdemontowanego uzbrojenia pokładowego (czołgi, BWP itp.) lub jeżeli nie ma takiej możliwości to poprzez miejsce wprowadzenia przewodu z osuszonym powietrzem.

W przypadku wystąpienia znacznych różnic (ok. 10%) wilgotności względnej w poszczególnych osuszanych obiektach podłączonych do jednego osuszacza należy:

a) sprawdzić i ewentualnie usunąć przyczynę nadmiernego wzrostu (spadku) wilgotności względnej;

b) przenieść czujnik sterownika sterującego pracą osuszacza do sprzętu, w którym wilgotność względna jest największa.

Podobnie należy postępować, w przypadku rotacji sprzętu przechowywanego „metodą osuszania dynamicznego wnętrza sprzętu” (OWD) lub ponownego wprowadzania sprzętu czasowo zdjętego z przechowywania.

W przypadku stosowania „metody osuszania statycznego wnętrza sprzętu” (OWS) w ramach przeglądów należy sprawdzać barwne wskaźniki wilgotności względnej. Przy przekroczeniu wewnątrz sprzętu wilgotności względnej 60%, należy dokonać wymiany pakietów osuszających na świeże, a zawilgocone oddać do regeneracji (wysuszenia).

Metoda osuszania wnętrza sprzętu w sposób właściwy zabezpiecza przed wpływem agresywnych czynników atmosferycznych tylko zespoły i układy znajdujące się wewnątrz. Z tego względu należy wrażliwe na wilgoć wyposażenie zewnętrzne zdemontować i ułożyć wewnątrz sprzętu. W przypadku braku miejsca, wyposażenie zewnętrzne należy zdemontować i zdać do magazynu lub umieścić w specjalnie przygotowanym szczelnym pojemniku osuszanym dynamicznie lub statycznie.

4. METODA DYNAMICZNEGO OSUSZANIA MAGAZYNU

Metoda ta polega na utrzymaniu wewnątrz pomieszczeń zamkniętych, w których przechowywane jest UiSW wilgotności względnej powietrza na poziomie 40-50 %. Osuszanie atmosfery wewnątrz magazynu realizowane jest za pomocą stacjonarnych osuszaczy powietrza. Metoda ta może być stosowana praktycznie dla wszystkich typów UiSW niezależnie od ich konstrukcji. W pierwszej kolejności jednak należy ją stosować dla sprzętu o budowie otwartej.

• 
  Zdjęcie 8. Sprzęt przechowywany w magazynach osuszanych dynamicznie

Przy stosowaniu tej metody wymagane jest zachowanie szczelności magazynu. W tym celu, jeżeli magazyn nie spełnia tego wymogu, należy przeprowadzić prace mające na celu maksymalne jego doszczelnienie. W przypadku osuszania magazynów amunicji oraz magazynów sprzętu ze zbiornikami napełnionymi paliwem (benzyną), urządzenia elektryczne wchodzące w skład system osuszającego muszą pracować na zewnątrz osuszanego magazynu - nie dotyczy to pojazdów z układem zasilania napełnionym olejem napędowym. W każdym przypadku na wyjściu osuszonego powietrza z osuszacza powietrza musi być zamontowana klapa ppoż. Zadaniem jej jest, w przypadku zapalenia się par paliwa lub innych palnych substancji w osuszaczu lub układzie dystrybucji, nie dopuszczenie do przedostania się płomienia do wnętrza magazynu.

Przy osuszaniu magazynów, należy dążyć do wytworzenia wewnątrz magazynu niewielkiego nadciśnienia rzędu 10 [Pa], które powoduje dodatkowe jego doszczelnienie.

Do osuszania magazynów, w zależności czy jest to magazyn ogrzewany czy nie, należy wykorzystywać urządzenia o dużej wydajności osuszania, działające na zasadzie wymrażania lub sorpcji. Dla osuszaczy działających na zasadzie wymrażania parametrem decydującym o ich zastosowaniu, jest utrzymywanie wewnątrz magazynu temperatury minimum +5*C.

Przy stosowaniu dynamicznego osuszania magazynów ogrzewanych, jeżeli nie ma dodatkowych wymagań temperatury magazynowania sprzętu, należy ograniczyć ich ogrzewanie do poziomu nie powodującego niszczenia konstrukcji, ze względu na przemarzanie czy zawilgocenie.

Przyjąć należy też zasadę, że do osuszania magazynów o kubaturze powyżej 600 m³ stosuje się dwa systemy osuszające pracujące w cyklu automatycznym. W przypadku awarii jednego z nich funkcję osuszania przejmuje drugie, zdolne do utrzymania minimalnych warunków przechowywania do czasu usunięcia awarii.

Do sterowania pracą osuszacza powietrza wykorzystywany jest sterownik. Czujnik pomiarowy sterownika umieszcza się wewnątrz osuszanego magazynu. Miejsce ułożenia czujnika pomiarowego powinno być tak dobrane, aby system osuszający utrzymywał równomierny założony rozkład i poziom wilgotności w całej objętości magazynu oraz szybko reagował na jej zmiany (najlepiej w okolicy drzwi wejściowych).

Nastawy regulatora sterownika powinny być następujące:

a) górny poziom włączania osuszacza - 50 % WW.;

b) poziom przekroczenia progu alarmowego - 60 % WW.;

c) dolny poziom wyłączania osuszacza - 40 % WW.

Sprzęt wojskowy przechowywany w magazynach osuszanych powinien mieć podstawowe elementy i układy dodatkowo zabezpieczone bezsmarowymi lub smarowymi środkami konserwacyjnymi.

Ponadto, w celu podniesienia skuteczności osuszania sprzętu należy otworzyć lub zdjąć wszystkie przegrody wewnętrzne oraz zewnętrzne (maska silnika, klapy, włazy, pokrywy, drzwi itp.).

Okresowo w ramach przeglądów należy, przy pomocy higrometru o dokładności wskazań ok. 3 % WW, kontrolować poziom wilgotności w magazynie. W przypadku stwierdzenia nie utrzymywania założonego poziomu lub nierównomierności osuszania magazynu, należy ustalić i usunąć przyczynę tego stanu rzeczy.

5. METODA BEZSMAROWA

W metodzie tej wykorzystuje się, do zabezpieczenia przed korozją powierzchni metali, bezsmarowe środki konserwacyjne o różnych własnościach użytkowych i eksploatacyjnych (przeważnie wielofunkcyjne).

Podstawowe bezsmarowe środki konserwacyjne, które należy stosować w metodzie bezsmarowej wymienione są w załączniku 2A.

Sprzęt zabezpieczony przy użyciu bezsmarowych środków konserwacyjnych np. Multakoru-WD lub Koncentratu W-68 wymaga, przy długookresowym przechowywaniu, dodatkowego opakowania (np. z papieru LIK-7, papieru mikrowoskowego, folii z tworzyw sztucznych, itp.).

W zestawie bezsmarowych środków konserwacyjnych znajdują się również kompozycje woskowe (twardopowłokowe). Są to środki zawierające nowego typu żywice syntetyczne, woski mikroporowate (mikrowoski), utlenione woski, ultra czyste parafiny oraz inhibitory korozji. Do tego typu preparatów należą kompozycje woskowe Fluidol-ML, Texol-700, wosk ochronny WU-IIIB itp., które stosowane są przede wszystkim do zabezpieczenia przed korozją elementów niemalowanych takich jak: liny holownicze, narzędzia, sprzęt saperski, połączenia gwintowane, śruby, nakrętki, sworznie itp. oraz zewnętrznych elementów sprzętu przechowywanego na otwartej przestrzeni i w nieosuszanych magazynach.

Preparaty woskowe nie odziaływują na powłoki malarskie i gumę. Można je stosować do konserwacji wyrobów metalowych przechowywanych w magazynach, bez potrzeby dodatkowego zawijania ich w papiery antykorozyjne.

Wszystkie wymienione bezsmarowe środki konserwacyjne mogą być nakładane w temperaturze otoczenia przez zanurzenie, smarowanie pędzlem lub metodą natryskową.

W większości przypadków środki te nie muszą być usuwane z powierzchni przy wprowadzaniu UiSW do użytkowania.

6. METODA SMAROWA

Polega ona na nakładaniu olejów i smarów konserwacyjnych (załącznik 2B) na dokładnie oczyszczone powierzchnie wyrobów metalowych. Stosuje się ją do konserwacji części zamiennych, narzędzi, broni strzeleckiej, sprzętu artyleryjskiego, zespołów, silników i innego sprzętu wojskowego wykonanego ze stali, metali kolorowych lub ich stopów, a także do sprzętu zawierającego powierzchnie pokryte powłokami galwanicznymi oraz nieorganicznymi powłokami niemetalicznymi.

Przy wyrobach metalowych pokrytych częściowo trwałymi powłokami organicznymi (lakiery, farby, emalie) zabiegom konserwacyjnym przy pomocy olejów i smarów podlegają wyłącznie powierzchnie niemalowane.

Własności ochronne czystych olejów i smarów węglowodorowych są w przybliżeniu proporcjonalne do grubości warstwy ochronnej. Okres skuteczności ochronnej wynosi od 1-2 tygodni dla oleju oraz 2-3 lat dla zagęszczonych smarów stałych.

Skuteczność zabezpieczenia zależy w bardzo dużym stopniu od ścisłego przestrzegania technologii wykonywania zabiegów konserwacyjnych, a przede wszystkim od właściwego oczyszczenia oraz przygotowania powierzchni poddanej tym zabiegom.

Powierzchnie sprzętu przygotowanego do wykonania zabiegów konserwacyjnych powinny być całkowicie suche oraz pozbawiona jakichkolwiek zanieczyszczeń i śladów korozji.

Powłoki węglowodorowe z upływem czasu starzeją się, w wyniku czego obniżają się ich własności ochronne, a w szczególnych przypadkach same mogą spowodować zaczątki korozji.

Oleje i smary antykorozyjne nakładane są przeważnie przez zanurzenie, pędzlem (często w podwyższonej temperaturze) lub przez natrysk specjalnym pistoletem.

Sprzęt zabezpieczony smarową powłoką ochronną należy dodatkowo chronić przed wpływem warunków atmosferycznych np. owijając go w papiery antykorozyjne, w folie z tworzyw sztucznych itp.

Powłoki węglowodorowe muszą być usuwane z powierzchni sprzętu przed ich użyciem lub montażem. Zależnie od konsystencji, przez wycieranie lub zmywanie rozpuszczalnikami organicznymi, ewentualnie przez wytapianie w gorącym oleju (grube warstwy twardego smaru).

Obecnie metodę bezsmarową i smarową należy stosować wyłącznie dla zabezpieczenia sprzętu będącego w przechowywaniu, głównie do broni strzeleckiej, silników, osprzętu, narzędzi itp., tam gdzie jest nie celowe lub nie można zastosować innych metod przechowywania.

Ponadto środki konserwacyjne z tych metodach stosuje się jako dodatkowe zabezpieczenie ważnych zespołów i układów przechowywanych z wykorzystaniem metod osuszania.

4. 
   URZĄDZENIA TECHNICZNE ZABEZPIECZAJĄCE PRZECHOWYWANIE UiSW

1. POKROWCE WIELOKROTNEGO UŻYTKU

Pod pojęciem pokrowce wielokrotnego użytku rozumiemy gotowe kompletne jedno lub kilku częściowe wyroby służące do zabezpieczenia przechowywanego sprzętu przed narażeniami zewnętrznymi: klimatycznymi, mechanicznymi i biologicznymi.

Rozróżnia się następujące typy pokrowców wielokrotnego użytku:

a) indywidualny pokrowiec wielokrotnego użytku osuszany dynamicznie (IPWU-D);

b) uniwersalny pokrowiec wielokrotnego użytku osuszany dynamicznie (UPWU-D);

c) indywidualny pokrowiec wielokrotnego użytku osuszany statycznie (IPWU-S);

d) pokrowiec na stelażu osuszany dynamicznie (PNS-D);

e) pokrowiec podwieszany osuszany dynamicznie (PP-D);

f) próżniowy pokrowiec wielokrotnego użytku (PPWU);

g) kontener próżniowy osuszany statycznie (KPOS).

Indywidualny pokrowiec wielokrotnego użytku osuszany dynamicznie (zdjęcie nr 9) posiada kształt dopasowany do wymiarów sprzętu, dla którego jest przeznaczony. Umożliwia przechowywanie sprzętu w pełnej gotowości technicznej. Wykonany jest z tkaniny powleczonej polichlorkiem winylu lub poliuretanem o grubości ok. 0,6 mm. Masa powierzchniowa materiały wynosi ok. 600 g/m², a przepuszczalność pary wodnej poniżej 5,0 g/m² na 24 godz.

IPWU-D składa się z: powłoki górnej i dolnej, podłogi zewnętrznej i wewnętrznej, maty ochronnej, taśmy zabezpieczającej, osłony termicznej, najazdów, wskaźników wilgotności względnej i zestawu naprawczego. Powłoki pokrowca łączy się za pomocą gazoszczelnego zamka labiryntowo-ślizgowego (lub w nowej wersji zamka typu błyskawicznego), umożliwiającego łatwy i szybki dostęp do przechowywanego sprzętu (czas otwarcia i zdjęcia pokrowca, w zależności od temperatury otoczenia wynosi od 7 do 20 minut).

W powłoce górnej znajdują się: dodatkowe wejście umożliwiające w każdych warunkach dokonywanie okresowych kontroli sprzętu bez konieczności rozłączania czasz, zamykany otwór kontrolny służący do szybkiej kontroli wycieków płynów eksploatacyjnych ze sprzętu, zamykany otwór (rękaw) służący do umieszczenia wewnątrz pokrowca czujnika pomiarowego sterownika sterującego pracą osuszacza powietrza, przeznaczony również do okresowej kontroli poziomu wilgotności względnej wewnątrz pokrowca, otwór służący do umocowania zaworu nadciśnieniowego oraz schowki na dokumenty, okienka kontrolne i od wewnątrz kieszeń na prostownik układu mikroładowania akumulatorów (opcja obecnie nie stosowana). W powłoce dolnej znajdują się otwory na doprowadzenie przewodów dystrybucji osuszonego powietrza.

• Zdjęcie 9. IPWU-D na czołg T-72M1

IPWU-D może być eksploatowany w temperaturach od 248*K do 333*K (-25*C do +60*C), zapewniając ochronę przechowywanego sprzętu w okresie do 10 lat.

Uniwersalny pokrowiec wielokrotnego użytku osuszany dynamicznie (zdjęcie nr 10) spełnia te same funkcje ochronne dla przechowywanego sprzętu co IPWU-D.

(Nie stosowane na dzień dzisiejszy)

• Zdjęcie 10. Uniwersalny pokrowiec wielokrotnego użytku

Wymiary UPWU-D są tak dobrane, aby w zależności od potrzeb można w nim przechowywać dowolny rodzaj sprzętu z grupy pojazdów kołowych lub gąsienicowych. Może być również wykorzystywany do przechowywania innych urządzeń i materiałów takich jak zespoły, podzespoły, spaletyzowane części zamienne itp. UPWU-D posiada wszystkie elementy konstrukcyjne identyczne jak IPWU-D, wykonany jest również z tego samego materiału.

Indywidualny pokrowiec wielokrotnego użytku osuszany statycznie (zdjęcie nr 2) jest przeznaczony do przechowywania urządzeń o niewielkich wymiarach zewnętrznych, wrażliwych na wpływ niekorzystnych warunków atmosferycznych np. przyrządów pomiarowych, radiostacji lub podzespołów elektronicznych czy optoelektronicznych. Wykonany jest z modyfikowanej folii PCW o grubości ok. 0,7 mm, masie powierzchniowej ok. 1000 g/m², przepuszczalności pary wodnej poniżej 1g/m² na 24 godz. Do osuszania atmosfery wewnątrz pokrowca stosowany jest żel krzemionkowy w ilości 100 g/m² na 1 miesiąc. IPWU-S składa się z dwóch powłok łączonych za pomocą gazoszczelnego zamka labiryntowo-ślizgowego. W jednej z powłok jest miejsce na umocowanie wskaźnika wilgotności względnej.

Pokrowiec na stelażu osuszany dynamicznie (zdjęcie nr 11) przystosowany jest do ustawiania w wiatach lub magazynach o złym stanie technicznym. Spełnia wymagania określone dla IPWU-D.

(Nie stosowane na dzień dzisiejszy)

• Zdjęcie 11. Pokrowiec na stelażu osuszany dynamicznie

PNS-D wykonany jest z materiału w jasnym kolorze o podobnych właściwościach jak materiał na IPWU-D. Posiada samonośny stelaż umożliwiający ustawienie jego niezależnie od konstrukcji pomieszczenia. Wymiary jego pozwalają na przechowywanie dowolnego rodzaju uzbrojenia i sprzętu wojskowego. W skład jego wyposażenia wchodzą te same elementy, które posiada IPWU-D.

Stosować można trzy warianty pokrowca:

I - pokrowiec posiada własne bramy i drzwi (PNS-D/I);

II - pokrowiec posiada własne bramy i drzwi, nie ma własnej podłogi (PNS-D/II);

III - pokrowiec wykorzystuje bramy i drzwi obiektu, w którym jest zamontowany, nie ma własnej podłogi (PNS-D/III).

Pokrowiec podwieszany osuszany dynamicznie (zdjęcie nr 12) służy do ochrony przechowywanego sprzętu przed wpływem niekorzystnych warunków atmosferycznych, w  obiektach nie przystosowanych do magazynowania np. wysokie hangary.

(Nie stosowane na dzień dzisiejszy)

• Zdjęcie 12. Pokrowiec podwieszany osuszany dynamicznie

Pokrowiec podwieszany osuszany dynamicznie zbudowany jest z ścian bocznych i dachu, posiada jedną lub więcej bram wjazdowych. Krawędzie dolne ścian bocznych przymocowane są w sposób szczelny do podłogi pomieszczenia. Podłoga może być dodatkowo pokryta środkiem obniżającym przesiąkanie wilgoci od gruntu. Konstrukcja pokrowca jest podwieszona do elementów konstrukcyjnych pomieszczenia. Pokrowiec posiada rękawy do wprowadzenia dystrybucji osuszonego powietrza oraz oświetlenia.

Stosować można trzy warianty pokrowca:

I - pokrowiec posiada własne bramy i drzwi (PP-D/I);

II - pokrowiec posiada własne bramy i drzwi, nie ma własnej podłogi (PP-D/II);

III - pokrowiec wykorzystuje bramy i drzwi obiektu, w którym jest zamontowany, nie ma własnej podłogi (PP-D/III).

Próżniowy pokrowiec wielokrotnego użytku osuszany statycznie (zdjęcie nr 3) przeznaczony jest przede wszystkim do przechowywania niewielkich zespołów i podzespołów wrażliwych na niekorzystne warunki magazynowania. Zbudowany jest z podłogi i powłoki, które jest możliwość szczelnie połączyć. Posiada zawór umożliwiający podłączenie pompy próżniowej oraz barwny wskaźnik wilgotności względnej.

Kontener próżniowy osuszany statycznie (zdjęcie nr 4) służy do przechowywania przede wszystkim zespołów takich jak silniki, skrzynie biegów, moduły elektroniczne itp. w całym okresie od wyprodukowania do ich montażu. Zbudowany może być z blachy lub tworzywa sztucznego. Przystosowany jest do stosowania urządzeń mechanizacji prac przeładunkowych. Posiada zawór umożliwiający podłączenie pompy próżniowej oraz barwny wskaźnik wilgotności względnej.

2. DYNAMICZNE OSUSZACZE POWIETRZA

Dynamiczne osuszacze powietrza stosowane w systemach osuszających wykorzystywanych do przechowywania uzbrojenia i sprzętu wojskowego pracują na zasadzie sorpcji lub wymrażania.

Zasadę pracy osuszacza powietrza działającego na zasadzie sorpcji przedstawia rys. 1.

• 
  
  
  Rys. 1 Schemat osuszacza działającego na zasadzie sorpcji

Podstawowym elementem urządzenia do dynamicznego osuszania powietrza (zdjęcie nr 12) jest pochłaniacz wilgoci. Pochłaniacz wilgoci może być wykonany w kształcie walca wypełnionego strukturą azbestową o budowie ażurowo-rurowej i nasyconą chlorkiem litu lub silikażelem albo w postaci złoża silikażelu. W czasie pracy urządzenia silnik elektryczny poprzez przekładnie napędza pochłaniacz wilgoci nadając mu prędkość obrotową około 1 obr/min. Osobny silnik elektryczny napędza wentylator powietrza wilgotnego i wentylator powietrza regeneracyjnego.

• Zdjęcie 12. Urządzenie osuszające typu DOS-21

Wilgotne powietrze zasysane przez wentylator przepływa przez filtr zanieczyszczeń mechanicznych i następnie tłoczone jest do strefy odwilżającej pochłaniacza wilgoci. Osuszone powietrze o wilgotności względnej 15-20% kierowane jest poprzez układ dystrybucji do chronionego obszaru. Regeneracja pochłaniacza wilgoci odbywa się w sposób ciągły w strefie odizolowanej od pozostałej objętości pochłaniacza, za pomocą strumienia gorącego powietrza regeneracyjnego doprowadzonego wentylatorem prawym przez filtr i elektryczny element grzejny.

Urządzenia osuszające działające na zasadzie wymrażania (zdjęcie nr 13) wody z powietrza pracują następująco: wilgotne powietrze zasysane jest przez wentylator, po przejściu przez filtr powietrza kierowane jest na wężownicę parownika. Następuje tutaj ochłodzenie powietrza i wykroplenie wody. Osuszone i ochłodzone powietrze przechodzi przez sprężarkę gdzie podnosi swoją temperaturę i kierowane jest do osuszanej przestrzeni. Tak osuszone i ogrzane powietrze miesza się z powietrzem z pomieszczenia obniżając relatywnie jego wilgotność względną. Skroplona woda jest odprowadzana przewodem na zewnątrz osuszanego pomieszczenia.

• Zdjęcie 13. Urządzenia osuszające typu CD 1100, 1800 i 2400

Dynamiczne osuszacze powietrza pracują w cyklu automatycznym. Realizowane jest to za pomocą układu sterującego ich pracą opartego na czujniku pomiarowym wilgotności względnej umieszczonym w osuszanej przestrzeni oraz regulatorze włączającym lub wyłączającym osuszacz powietrza.

5. 
   KRYTERIA WYBORU METODY PRZECHOWYWANIA UiSW

Przy wyborze metody przechowywania UiSW należy wziąć pod uwagę następujące czynniki:

a) obiekt przechowywania;

Dla sprzętu, który ma decydujący wpływ na gotowość bojową jednostki wojskowej należy w pierwszej kolejności stosować najbardziej skuteczne metody przechowywania. W zależności od wymaganego czasu osiągania gotowości bojowej oraz posiadanych sił i środków stosować metodę gwarantującą wykonanie zadania. Dla sprzętu nowoczesnego, o dużym nasyceniu urządzeniami elektronicznymi, optoelektronicznymi, łączności itp., wrażliwego na wpływ otaczającej atmosfery należy w pierwszej kolejności stosować metody oparte na dynamicznym osuszaniu powietrza. Pozostały sprzęt, szczególnie o prostej budowie, zabezpieczony przed korozją na etapie produkcji przechowywać stosując metodę bezsmarową lub smarową.

b) posiadaną infrastrukturę techniczną;

Przy braku pełnego pokrycia potrzeb magazynowych lub niewłaściwego ich stanu, UiSW należy rozmieścić tak aby spełniony został warunek minimalizacji kosztów stawiania na przechowywanie, przy zapewnieniu dla każdego rodzaju sprzętu: najbardziej skutecznej ochrony przed korozją, ochrony i obrony, wymogów gotowości bojowej, podatności obsługowej oraz wymogów wynikających z innych przepisów i wytycznych.

c) okres przechowywania;

Ze względu na przewidywany okres przechowywania UiSW należy stosować metodę gwarantującą w całym okresie magazynowania skuteczne zabezpieczenie przechowywanego sprzętu przed wpływem czynników atmosferycznych. Wybór określonej metody należy poprzedzić pełną analizą kosztów przechowywania w całym przewidywanym okresie. W przypadku konieczności częstego zdejmowania UiSW z przechowywania, należy w pierwszej kolejności stosować metody oparte na osuszaniu dynamicznym powietrza.

A. „Metodę pokrowców wielokrotnego użytku”, w zależności od przyjętej formy realizacyjnej, należy stosować przyjmując następujące zasadnicze kryteria wyboru:

1) indywidualny pokrowiec wielokrotnego użytku osuszany dynamicznie (IPWU-D):

- sprzęt wielkogabarytowy złożony, o dużym nasyceniu urządzeniami elektronicznymi, łączności itp.;

- brak jakiegokolwiek magazynu zamkniętego;

- sprzęt nie wymaga częstego dostępu;

- może wystąpić konieczność zmiany miejsca magazynowania;

- przewidywany czas stosowania do 10 lat.

2) uniwersalny pokrowiec wielokrotnego użytku osuszany dynamicznie (UPWU-D):

- sprzęt wielkogabarytowy złożony, o dużym nasyceniu urządzeniami elektronicznymi, łączności itp. oraz sprzęt o mniejszych wymiarach, wrażliwy na niekorzystne warunki magazynowania, spaletyzowany, w opakowaniach zbiorczych lub magazynowany na regałach;

- brak jakiegokolwiek magazynu zamkniętego;

- występuje potrzeba okresowej zmiany rodzaju magazynowanego sprzętu;

- może wystąpić konieczność zmiany miejsca magazynowania;

- potrzebny jest okresowy dostęp do sprzętu;

- przewidywany czas stosowania do 10 lat.

3) pokrowiec na stelażu osuszany dynamicznie (PNS-D):

- sprzęt wielkogabarytowy złożony, o dużym nasyceniu urządzeniami elektronicznymi, łączności itp. oraz sprzęt o mniejszych wymiarach, wrażliwy na niekorzystne warunki magazynowania, spaletyzowany, w opakowaniach zbiorczych lub magazynowany na regałach;

- posiadamy magazyn zamknięty lub typu „wiata obudowana” zabezpieczający przed bezpośrednim wpływem opadów atmosferycznych oraz wiatru;

- występuje potrzeba okresowej zmiany rodzaju magazynowanego sprzętu;

- może wystąpić konieczność zmiany miejsca magazynowania;

- potrzebny jest okresowy dostęp do sprzętu;

- przewidywany czas stosowania powyżej 10 lat.

4) pokrowiec podwieszany osuszany dynamicznie (PP-D):

- sprzęt wielkogabarytowy złożony, o dużym nasyceniu urządzeniami elektronicznymi oraz sprzęt o mniejszych wymiarach, wrażliwy na niekorzystne warunki magazynowania, spaletyzowany, w opakowaniach zbiorczych lub magazynowany na regałach;

- posiadamy magazyn zamknięty lub typu „wiata obudowana” zabezpieczający przed bezpośrednim wpływem opadów atmosferycznych oraz wiatru;

- posiadany magazyn ma zbyt dużą kubaturę w stosunku do faktycznych potrzeb przestrzeni magazynowej (np. zbyt dużą wysokość) co powoduje, że osuszanie całego magazynu jest nieekonomiczne;

- występuje konieczność posiadania większej powierzchni magazynowej niż ma pokrowiec na stelażu (PNS-D);

- istnieje potrzeba stosowania środków mechanizacji prac przeładunkowych;

- maksymalne wymiary planowanego pokrowca podwieszanego nie przekraczają 50 m x 25 m, przy możliwości stosowania podwieszeń do konstrukcji magazynu co 2,5 m.

- potrzebny jest okresowy dostęp do sprzętu;

- przewidywany czas stosowania powyżej 10 lat.

5) pokrowiec wielokrotnego użytku osuszany statycznie (PWU-S), próżniowy pokrowiec wielokrotnego użytku osuszany statycznie (PPWU-S), kontener próżniowy osuszany statycznie (KPOS):

- sprzęt o małych wymiarach zewnętrznych (np. zespoły i podzespoły elektroniczne, optoelektronika, radiostacje przenośne, urządzenia i przyrządy stanowiące wyposażenie SKN, silniki spalinowe, skrzynie przekładniowe itp.) wrażliwy na niekorzystne warunki magazynowania, spaletyzowany lub w opakowaniach zbiorczych;

- sprzęt wymaga przewożenia środkami transportowymi - dotyczy kontenera próżniowego osuszanego statycznie;

- przewidywany czas magazynowania powyżej 3 lat.

B. „Metodę pokrowców jednorazowego użytku osuszanych statycznie” (PJU-S) należy stosować do przechowywania sprzętu przyjmując następujące zasadnicze kryteria:

- sprzęt o małych wymiarach zewnętrznych (np. zespoły i podzespoły elektroniczne, optoelektronika, radiostacje przenośne, urządzenia i przyrządy stanowiące wyposażenie SKN, silniki spalinowe, skrzynie przekładniowe itp.) wrażliwy na niekorzystne warunki magazynowania, spaletyzowany lub w opakowaniach zbiorczych;

- przewidywany czas magazynowania do 3 lat.

C. „Metodę osuszania dynamicznego wnętrza sprzętu” (OWD) należy stosować przyjmując następujące podstawowe kryteria:

- posiadamy magazyn lub przykrycie chroniące sprzęt przed bezpośrednim oddziaływaniem opadów atmosferycznych (np. plandekę z materiału nieprzepuszczającego wodę);

- sprzęt jest konstrukcyjnie podatny na uszczelnienie, pozwalające oddzielić wnętrze sprzętu od wpływu zewnętrznych czynników atmosferycznych;

- sprzęt wielkogabarytowy złożony, o dużym nasyceniu urządzeniami elektronicznymi, łączności itp.;

W przypadku kiedy sprzęt jest przechowywany w magazynie otwartym (otwarta przestrzeń) dla części sprzętu m.in. czołgu PT-91, T-72, T-55AM, BWP-1, 2S-1 „Goździk”,ciągnika WZT-2 oraz BLG-67 można zastosować odmianę tej metody polegającą na zastosowaniu do ochrony przed bezpośrednim oddziaływaniem opadów atmosferycznych plandek „nowego wzoru” ze stelażem (OWD+pnw). Plandeki te można również stosować w przypadku gdy stan techniczny posiadanego magazynu lub wiaty w chwili obecnej nie zapewnia pełnej ochrony przed opadami.

D. „Metodę osuszania statycznego wnętrza sprzętu” (OWS) można stosować przyjmując następujące podstawowe kryteria:

- posiadamy magazyn lub przykrycie chroniące sprzęt przed bezpośrednim oddziaływaniem opadów atmosferycznych;

- sprzęt jest konstrukcyjnie podatny na uszczelnienie, pozwalające oddzielić wnętrze sprzętu od wpływu zewnętrznych czynników atmosferycznych;

- sprzęt wielkogabarytowy złożony, o dużym nasyceniu urządzeniami elektronicznymi, łączności itp.;

- istnieją możliwości organizacyjno-techniczne stosowania tej metody (ludzie, środki uszczelniające, piece do suszenie żelu krzemionkowego itp.).

E. „Metodę dynamicznego osuszania magazynu” (OMD) należy stosować przejmując następujące podstawowe kryteria:

- posiadamy magazyn szczelny, chroniący przed opadami atmosferycznymi, o niskiej przepuszczalności pary wodnej i podsiąkalności;

- sprzęt wielkogabarytowy złożony, o budowie otwartej, dużym nasyceniu urządzeniami elektronicznymi oraz sprzęt o mniejszych wymiarach, wrażliwy na niekorzystne warunki magazynowania, spaletyzowany, w opakowaniach zbiorczych lub magazynowany na regałach;

- występuje potrzeba okresowej zmiany rodzaju magazynowanego sprzętu;

- potrzebny jest okresowy dostęp do sprzętu;

- przewidywany czas stosowania powyżej 10 lat.

F. „Metodę bezsmarową (B) i smarową” (S) należy stosować do przechowywania sprzęt wojskowego przyjmując następujące podstawowe kryteria:

- sprzęt o niskim stopniu złożoności, prostej w miarę jednorodnej budowie, nie posiadający rozbudowanych układów elektrycznych i elektronicznych;

- sprzęt konstrukcyjnie i na etapie produkcji zabezpieczony przed wpływem agresywnych czynników atmosferycznych;

- brak możliwości zastosowania innych metod.

W stosunku do sprzętu wielkogabarytowego, o dużym nasyceniu układami elektronicznymi metody oparte na dynamicznym osuszaniu powietrza oraz prawidłowo realizowane metody oparte na osuszaniu statycznym zapewniają w 5 letnim okresie przechowywania współczynnik gotowości technicznej sprzętu na poziomie 0,95.

Przy zastosowaniu metod tradycyjnych, bezsmarowej i smarowej, współczynnik ten wynosi poniżej 0,5.

Na ostateczną decyzję o wyborze metody przechowywania wpływ mają: wymagania gotowości bojowej, rodzaj sprzętu stawianego na przechowywanie, warunki przechowywania UiSW. Szczególnie ważny jest typ magazynu, w którym magazynowany będzie sprzęt.

Propozycje zastosowania określonej metody przechowywania UiSW uwzględniający rodzaj sprzętu i miejsca przechowywania zawiera poniższa tabela:

Tabela 2.1

	MIEJSCE PRZECHOWYWANIA
Rodzaj sprzętu	Magazyny zamknięte		Magazyny typu ,,wiata''		Magazyny otwarte - otwarta przestrzeń
	METODY PRZECHOWYWANIA
	zalecana	zastępcza	zalecana	zastępcza	zalecana	zastępcza
BUDOWA ZAMKNIĘTA	OWD	OWS B	PWU-D	OWD B	PWU-D	OWD B
BUDOWA OTWARTA	OMD	B	PWU-D	B	PWU-D	B
ZESPOŁY I CZĘŚCI ZAMIENNE	OMD	PJU-S B	PWU-D	PWU-S B	PWU-D	---------

LEGENDA:

OWD - metoda osuszania wnętrza sprzętu dynamicznie;

OWS - metoda osuszania wnętrza UiSW statycznie;

OMD - metoda osuszania dynamicznego magazynów;

PWU-S - metoda pokrowców wielokrotnego użytku z osuszaniem statycznym;

PWU-D - metoda pokrowców wielokrotnego użytku z osuszaniem dynamicznym;

PJU-S - metoda pokrowców jednorazowego użytku z osuszaniem statycznym;

B - metoda bezsmarowa.

6. 
   DOBÓR TYPU SYSTEMU OSUSZAJĄCEGO I ZGŁASZANIE POTRZEB

W zależności od rodzaju UiSW i magazynu, w którym przechowywane jest UiSW lub innych potrzeb użytkownika (np. organizacyjnych) występują różne typy systemów osuszających. Sposób doboru typu systemu osuszającego oraz miejsca montażu urządzeń wchodzących w jego skład przedstawia poniższa tabela.

Tabela 2.3

KRYTERIUM

Dane szczegółowe

Typ systemu osuszającego

WYBORU

A

B

C

D

E

G

H

K

M

P

magazyn zamknięty

nieogrzewany

X

X

X

X

X

X

X

X

Typ

ogrzewany

X

X

X

X

X

X

X

X

X

magazynu

magazyn otwarty

X

wiata

X

X

X

Metoda

OMD

X

X

X

X

X

X

X

X

X

przechowywania

IPWU-D

X

UiSW

OWD

X

X

X

X

X

OWD+pnw

X

X

X

Miejsce montażu

w pomieszczeniu z magazynowanym UiSW

X

X

X

X

X

osuszacza, klapy ppoż^1)

na otwartej przestrzeni

X

X

X

X

zespołu nagrzewnicy^2^)

w oddzielnym pomieszczeniu

X*

X*

Miejsce

w pomieszczeniu z magazynowanym UiSW

X

X

X

montażu

na otwartej przestrzeni

X

X

X

X

X

sterownika osuszacza

w oddzielnym pomieszczeniu

X

X*

nie występują opary i materiały grożące wybuchem

X

X

X

X

X

X

Stopień

mogą występować opary oleju napędowego lub podobnych ciężkich frakcji ropy naftowej

X

zagrożenia wybuchem

mogą wystąpić opary grożące wybuchem (np. benzyna) lub znajdują się środki bojowe tj. amunicja (amunicja bojowa i ślepa, środki pozoracji pola walki), materiały wybuchowe, środki zapalające i dymotwórcze, odkażalniki itp.,

X

X

X

X*

X*

Utrzymanie minmalnej temperatury

jest wymagane

X

X

X

X

przechowywanego UiSW

nie jest wymagane

X

X

X

X

X

X

X

Uwaga: X* - dotyczy opcji, gdy dysponujemy pomieszczeniem zamkniętym sąsiadującym z magazynem osuszanym, w którym można zamontować osuszacz powietrza, klapę przeciwpożarową i zespół nagrzewnicy powietrza

1) - klapa ppoż. jest na wyposażeniu systemów typu: D, E, G, H, K i M.

2) - zespół nagrzewnicy powietrza jest na wyposażeniu systemów typu: H, K, M.

Wybór określonego typu systemu osuszającego dokonuje się w sposób następujący:

1. Należy przeanalizować wszystkie umieszczone kryteria wyboru i określić jakie dotyczą wytypowanego sprzętu i magazynu.

2. Pokrycie się w rubryce pionowej (typu systemu) „krzyżyków” w każdym kryterium wyboru stanowi o wyborze danego typu systemu.

Rubryki kryterium wyboru zawierające określenie miejsca montażu osuszacza powietrza, klapy ppoż., zespołu nagrzewnic powietrza oraz miejsce montażu sterownika osuszacza są rubrykami informacyjnymi o konfiguracji danego typu systemu osuszającego. Z tym, że w systemach typu K, M w zależności od posiadanej infrastruktury (sąsiadujące pomieszczenie) mogą być stosowane w opcjach ujętych w tabeli (oznaczonych „gwiazdką”).

Uwaga: Wyboru typu systemu można dokonywać w zakresie ujętych w tabeli wariantów konfiguracji systemu osuszającego.

Wzór zgłoszenia potrzeb przedstawiony jest w załączniku nr 2. Potrzeby należy zgłaszać drogą służbową z rocznym wyprzedzeniem. Przy planowaniu należy zabezpieczyć środki finansowe na przygotowanie infrastruktury technicznej obiektów magazynowych (zakres opisany w rozdz. 7).

7. 
   ZAŁOŻENIA DO OPRACOWANIA ZAKRESU PRZYSTOSOWANIA INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ PRZY STOSOWANIU METOD PRZECHOWYWANIA OPARTYCH NA OSUSZANIU DYNAMICZNYM

Przedstawione poniżej wymagania dotyczą warunków jakie muszą być spełnione aby można było zastosować wybraną metodę przechowywania UiSW. Wymagania te zostały pogrupowane w zależności od metody przechowywania i określają parametry techniczne placów lub obiektów magazynowych oraz parametry sieci elektrycznej (napięcie i moc dyspozycyjna) jaka musi być do nich doprowadzona.

1. Metoda OWD

W przypadku stosowania tej metody w wiatach lub innych obiektach zamkniętych muszą być spełnione następujące warunki:

- pokrycie dachowe nie może przepuszczać wód opadowych;

- obiekt posiada strop lub dach z konstrukcją nośną, do której można przymocować podwieszenia dystrybucji osuszonego powietrza (ciężar do 3 kg na metr bieżący dystrybucji). W przypadku stosowania tej metody w bardzo wysokich obiektach (powyżej 6 m) JW zobowiązana jest przygotować podwieszenia z linek stalowych φ 2*3 mm co 2,5*3 m nad linią przebiegu dystrybucji (wykonuje się po otrzymaniu szczegółowego projektu instalacyjnego dystrybucji od Dostawcy);

Wymagana jest instalacja elektryczna 220V z uziemieniem i skrzynką bezpieczników (10 lub 16 A) doprowadzona do pomieszczeń, w których będą instalowane systemy osuszające (bez wyprowadzenia gniazd i puszek przyłączeniowych). Jeden system osuszający, w zależności od liczby podłączonego sprzętu pobiera od 1,0 do 3,0 kW energii elektrycznej. Wyprowadzenia gniazdek i puszek przyłączeniowych (2 gniazda i 1 puszka na każdy system) dokonuje się po otrzymaniu projektu systemu osuszającego lub po uzgodnieniu z Dostawcą.

W możliwie jak najkrótszym czasie (w szczególnych warunkach może to nastąpić po zainstalowaniu systemu osuszającego) należy wykonać doszczelnienie: obiektu wraz z doszczelnieniem bram garażowych (doszczelnienie wielokrotnego użytku), otworów okiennych oraz zamknięcia (otwierane) otworów wentylacyjnych. Ponadto w jednej z bram garażowych należy wykonać szczelne wejście rewizyjne.

2. Metoda OWD+pnw

Do stosowania tej metody wymagany jest plac magazynowy utwardzony (nawierzchnia betonowa, asfaltowa, kostka brukowa itp.) lub z utwardzonymi miejscami pod sprzęt wojskowy, posiadający odprowadzenie wód opadowych (nie mogą tworzyć się zbiorniki wody pod sprzętem). Sprzęt na placu powinien być rozstawiony w minimalnych odległościach pomiędzy egzemplarzami w szeregu.

Instalacja elektryczna powinna być rozprowadzona po placu, zgodnie z zasadami określonymi w PN, posiadająca wyprowadzone przyłącza elektryczne o minimalnych parametrach: 220V z uziemieniem i skrzynką bezpieczników (10 lub 16A) umożliwiające podłączenie do każdego z nich urządzeń elektrycznych o mocy do 2 kW. Przyłącze powinno być usytuowane w centralnym miejscu za grupą sprzętu podłączanego do jednego systemu osuszającego (ok. 1,5 * 2 m).

3. Metoda OMD

Przy stosowaniu tej metody przechowywania UiSW obiekt osuszany musi spełniać następujące warunki:

- być w pełni szczelny z tym, że bramy garażowe uszczelnione w sposób umożliwiający wielokrotne otwarcie, otwory wentylacyjne zamknięte z możliwością ich otwarcia, otwory okienne doszczelnione ;

- posiadać szczelne (wielokrotnego użytku) wejście do obiektu lub szczelne drzwi rewizyjna (jeżeli posiada bramy);

- jego wysokość powinna być niewiele większa od przechowywanego w nim sprzętu (w zasadzie do 5 max 6 m).

W zależności od kubatury pomieszczenia osuszanego (grupy pomieszczeń) należy przyjmować następujący rodzaj doprowadzonej energii elektrycznej:

- w pomieszczeniach o kubaturze do 1200 m³ instalację 220V z uziemieniem i skrzynką bezpieczników (10 lub 16 A);

- w pomieszczeniach o kubaturze powyżej 1200 m³ instalację 3x380V z zabezpieczeniem 16A.

Zapotrzebowanie na energię elektryczną dla systemu osuszającego należy obliczać przyjmując współczynnik max 0,6 kW/100 m³. Instalację elektryczną należy doprowadzić do pomieszczeń, w których będą instalowane systemy osuszające (bez wyprowadzenia gniazd i puszek przyłączeniowych). Wyprowadzenia gniazdek i puszek przyłączeniowych (2 gniazda i 1 puszka na każdy system) dokonuje się po otrzymaniu projektu instalacyjnego systemu osuszającego lub po uzgodnieniu z Dostawcą.

W obiektach, w których stosuje się metodę OMD, poza automatyczną regulacją poziomu wilgotności względnej można zastosować automatyczne utrzymywanie minimalnej temperatury (dla UiSW, którego warunki techniczne przechowywania tego wymagają). Utrzymanie minimalnej wymaganej temperatury realizowane jest za pomocą zespołu elektrycznej nagrzewnicy powietrza sterowanej tym samym sterownikiem co system osuszający i podłączonego do wspólnego systemu dystrybucji powietrza. Zespół elektrycznej nagrzewnicy powietrza wymaga instalacji elektrycznej 3x380V z zabezpieczeniem 16A. W tym przypadku obliczając zapotrzebowanie na energię elektryczną należy posługiwać się poniższą tabelą.

Tabela 2.2

ZAPOTRZEBOWANIE NA ENERGIĘ w kW/100m^3
Min. utrzymywana temperatura wewnątrz obiektu w *C
+ 5*C	+ 10*C	+ 20*C
0,81	0,95	1.23

Uwaga: wskaźniki te odnoszą się do szczelnych, murowanych magazynów

Przy obliczaniu całkowitego zapotrzebowania na energię elektryczną należy zsumować zapotrzebowanie systemu osuszającego i zespoły nagrzewnicy powietrza. Powyższe zasady mają zastosowanie do urządzeń elektrycznych wchodzących w skład systemów osuszających montowanych wewnątrz magazynu jak i na zewnątrz.

8. 
   ZABIEGI KONSERWACYJNE ZESPOŁÓW, PODZESPOŁÓW I UKŁADÓW UiSW

OPIS CZYNNOŚCI		WYKONUJE SIĘ PODCZAS
				Przechowywania krótkookresowego				Przechowywania długookresowego
		B S*	PWU OMD PJU	OWD OWS		B S*	PWU OMD PJU	OWD OWS

1	2	3	4	5	6	7
SPRZĘT UZBROJENIA I AMUNICJA Broń strzelecka 1. Broń magazynowana w skrzyniach - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
lufę, zespoły i pozostałe części broni pokryć środkiem konserwacyjnym, np. płynem PKB, Multakorem-WD lub Antykolem-N;	*	*	X	*	*	X
do przewodu lufy o kalibrze większym niż 9 mm włożyć papier LIK-7, który musi wystawać z lufy;	*			*
w skrzyni, w której ma być magazynowana broń wywiercić 3 otwory o średnicy ładunku WCHA, tak aby znajdowały się one na wierzchołkach trójkąta równobocznego. Dla broni długiej na ścianie bocznej, a dla broni krótkiej na ścianie czołowej;		*		*	*	X
skrzynie od wewnątrz wyłożyć jedną warstwą papieru mikrowoskowego tak, aby brzegi poszczególnych arkuszy zachodziły na siebie nie mniej niż 10 cm oraz 3 warstwami papieru LIK-7	*			*
włożyć wkłady i armaturę mocującą	*			*
włożyć broń i jej wyposażenie do skrzyni i ją uszczelnić	*	*	X	*	*	X
włożyć ładunki WCHA do otworów w skrzyni				*
2. Broń magazynowana indywidualnie - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
wykonać czynności pkt. 1.a,b	*	*	X	*	*	X
broń owinąć 3 warstwami papieru LIK-7 i 1 warstwą papieru mikrowoskowego	*			*
Sprzęt optyczno-noktowizyjny - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
pokryć talkiem technicznym elementy z gumy na przełącznikach, złączach i okularach	*	*	X	*	*	X
pokryć wszystkie powierzchnie trące i niemalowane np. Multakorem-WD lub smarem GOI-54	*	*	*	*	*	*
zabezpieczyć elementy optyczne (okulary) przed uszkodzeniami mechanicznymi np. gąbką lub watą	*	*	*	*	*	*
styki elektryczne pokryć cienką warstwą Elektrosolu SP-M lub wazeliny technicznej	*	*	*	*	*	*
wymienić wkłady osuszacza (silikażel)	*	*	*	*	*	*
zapakować sprzęt do futerału wraz z częściami zamiennymi. Przyrządy, które nie posiadają fabrycznych opakowań owinąć podwójną warstwą papieru mikrowoskowego	*	*	*	*	*	*
Sprzęt artyleryjski - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego 1. Przewód lufy, nasada zamkowa, zamek i inne części i zespoły
pokryć środkiem konserwacyjnym np. Multakor-WD	*			*
do przewodu lufy wprowadzić papier LIK-7 w następujący sposób: - arkusz papieru szerokości równej 3 obwodom komory nabojowej oraz długości równej długości lufy wraz z komorą nabojową plus 50 cm nawinąć luźno na wycior i włożyć do lufy od strony wylotowej przy otwartym zamku. Następnie przytrzymując papier od strony komory nabojowej wyjąć wycior a papier pozostawić w lufie w postaci rulonu. Rozprostować papier tak aby przylegał równo do powierzchni przewodu lufy - włożyć do lufy od strony jej wylotu i komory nabojowej (nasady zamkowej) po 1 kontrolnym arkuszu papieru LIK-7 o wymiarach 40x40 cm. Wystający z lufy rulon papieru naciąć wzdłuż tak, aby powstały paski o szerokości ok. 20 mm i długości 20 cm. W lufach o kalibrze mniejszym niż 37 mm papier naciąć conajmniej w 6 miejscach. Nacięte paski papieru zawinąć i włożyć do wnętrza lufy i komory nabojowej tak, aby papier nie wystawał z lufy i nie utrudniał zamknięcia zamka	* *			* *
wylot lufy, hamulec wylotowy, tłumik płomienia, nasadę zamka należy owinąć 3 warstwami papieru LIK-7 i 2 pokrowcami z folii polietylenowej wykonanymi w kształcie worka. Każdy pokrowiec uszczel nia się wokół lufy i nasady zamka osobno używając	*			*
do tego celu np. Lasotaśmy, nawijając 4 krotnie warstwa na warstwę. Gdy zewnętrzna powierzchnia lufy jest niemalowana pokrowce z folii należy wykonać na całą lufę
płaski kontrolne luf pokryć np. płynem PKB i przykryć je papierem pergaminowym lub parafinowym	*			*
2. Celowniki mechaniczne
pokryć środkiem konserwacyjnym np. Multakor-WD lub Antykol-N	*			*
obłożyć 1 warstwą papieru LIK-7 i 1 warstwą papieru mikrowoskowego	*			*
okleić brzegi papieru mikrowoskowego np. Lasotaśmą	*			*
powierzchnie części metalowych niemalowanych jak prowadnice, kołyski i inne pokryć np. Multakorem-WD lub Antykolem-N oraz owinąć 1 warstwą papieru LIK-7 i 1 warstwą papieru mikrowoskowego. Brzegi papieru okleić np. Lasotaśmą	*			*
- czynnośći wykonywane w miejscu magazynowania
Odciążyć podwozie kołowe sprzętu artyleryjskiego za pomocą kozłów lub podstawek: - w sprzęcie samobieżnym, zachowując minimalną przyczepność do podłoża - w sprzęcie ciągnionym, całkowicie	*	*	*	*	*	*
Amunicja magazynowana w pojazdach - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
powierzchnie naboju pokryć środkiem konserwacyjnym Multakor-WD lub Antykol-N (smarem artyleryjskim)	*	*	*	*	*	*
SPRZĘT PANCERNY, ZMECHANIZOWANY I SAMOCHODOWY Układ przeniesienia mocy 1. Pojazdy gąsienicowe - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
w pojazdach pływających powierzchnie niemalowane pędników i sterów pokryć Fluidolem-MLP, Texolem 1000 lub smarem SM-2	*			*
w pojazdach wyposażonych w hydrauliczny układ kierowania zewnętrzne oraz wewnętrzne powierzchnie niemalowane skrzynki kierowania nasmarować Multakorem-WD lub podgrzanym smarem maszynowym np. SM-2				*
wieniec zębaty sprzęgła głównego oraz koło zębate rozrusznika pokryć smarem maszynowym np. SM-2				*
skrzynię przekładniową, przekładnie pośrednią, planetarne mechanizmy skrętu, przekładnie boczne, sprzęgło główne, sprzęgła boczne i hamulce - dostępne niemalowane powierzchnie wykonane ze stali pokryć Multakorem-WD lub roztworem W-68	*			*
- czynności wykonywane w miejscu magazynowania
dźwignie włączające przekładnie ustawić w położenie neutralne, a dźwignie sterowania sprzęgłami bocznymi i planetarnymi mechanizmami skrętu - w przednie skrajne położenie	*	*	*	*	*	*
2. Pojazdy kołowe - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
linę wyciągarki wymyć naftą „Antykor” oraz nasmarować podgrzanym smarem grafitowym z dodatkiem 2% koncentratu W-68.	*	*	*	*	*	*
na sprzęcie magazynowanym na otwartej przestrzeni bębny z linami owinąć dwoma warstwami papieru mikrowoskowego lub asfaltowego	*			*
skrzynię przekładniową, mosty, układ kierowniczy, wały napędowe i ich przeguby - elementy niemalowane wykonane ze stali pokryć Multakorem-WD lub roztwotem W-68	*			*
- czynności wykonywane w miejscu magazynowania
a) dźwignie włączające przekładnie ustawić w położenie neutralne	*	*	*	*	*	*
Układy bieżne (jezdne) 1. Pojazdy gąsienicowe - czynności wykonywane w miejscu magazynowania
rolki lub zęby kół napędzających, powierzchnie obwodowe kół itp. - powierzchnie niemalowane pokryć Multakorem-WD lub roztworem W-68 a następnie smarem maszynowym	*			*
części składowe kół jezdnych, napinających (z wyjątkiem uszczelek) pokryć środkiem konserwacyjnym np. Multakorem-WD, roztworem W-68	*			*
taśmy gąsienicowe pokryć roztworem W-68, jeśli pojazd magazynowany jest w magazynie zamkniętym lub Fluidolem-MLP jeżeli magazynowany jest na otwartej przestrzeni (bandaże gumowe kół nośnych nalezy dokładnie wytrzeć). Nie wykonywać przy taśmach z przegubami gumowo-metalowymi	*			*
2. Pojazdy kołowe - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
resory i zawieszenie resorów przemyć naftą „Antykor” i pokryć smarem grafitowym z dodatkiem 2% koncentratu W-68	*	*	*	*	*	*
powierzchnie nie malowane elementów układu jezdnego pokryć np. roztworem W-68 , Multakorem-WD itp.	*			*
dźwignie i cięgła hamulca pomocniczego umyć naftą „Antykor”, swożnie pokryć np. roztworem W-68	*		*	*		*
- czynności wykonywane w miejscu magazynowania w przypadku magazynowania pojazdów (urządzeń) obciążonych należy odciążyć zawieszenie ustawiając między ramą a twardym podłożem klocki (podstawki) o długości zapewniającej minimalną przyczepność opon do podłoża, niezbędną do ruszenia z miejsca postoju. Dodatkowo koła powinny być zabezpieczone klinami przed możliwością samoczynnego przetoczenia się.	*	*	*	*	*	*
Urządzenia stabilizatora - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
zewnętrzną część trzona tłoczyska siłownika nasmarować Fluidolem MLP lub smarem działowym	*			*
osie rolek dźwigni urządzenia samoczynnego blokowania i ogranicznika kątów nasmarować np. olejem MT-16P lub jego zamiennikiem	*			*
Instalacja elektryczna - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
powierzchnie przewodzące w źródłach i odbiornikach prądu oraz we wszystkich wyłącznikach, przełącznikach, stykach, gniazdach i cokołach żarówek pokryć srodkiem konserwacyjnym „Elektrosol S-PM”	*			*
Silnik i jego układy - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego 1. Grupa tłokowo-cylindrowa
podgrzać silnik do temperatury ok. 50^oC - w silnikach wyposażonych w rozdzielacz powietrza	*		*	*		*
wtrysnąć podgrzany do temperatury ok. 70^oC olej silnikowy do cylindrów przez rozdzielacz powietrza, pod ciśnieniem ok. 35 atm. przy jednoczesnym obracaniu wałem korbowym za pomocą rozrusznika	*		*	*		*
- w pozostałych silnikach
wymontować wtryskiwacze (świece)	*		*	*		*
wtrysnąć do każdego cylindra przez otwór wtryskiwacza (świecy) po ok. 20*30 (30*50) cm^3 oleju silnikowego podgrzanego do temperatury ok. 70^oC	*		*	*		*
obrócić wałem korbowym 7*10 obr.	*		*	*		*
zamontować wtryskiwacze (świece)	*		*	*		*
2. Filtr powietrza metalowe wkłady filtracyjne, siatki filtracyjne wymyć w nafcie „Antykor”	*		*	*		*
filtry suche pokryć np. roztworem W-68, Multakorem-WD itp,	*		*	*		*
filtry mokre zwilżyć olejem eksploatacyjnym	*		*	*		*
3. Układ zasilania silnika paliwem
usunąć z odstojnika zanieczyszczenia i wodę	*	*	*	*	*	*
odpowietrzyć układ	*	*	*	*	*	*
połączenia cięgieł sterowania pompą wtryskową (gaźnikiem) pokryć np. Multakorem-WD, roztworem W-68, Inhibolem	*		*	*		*
wnętrze pustych zbiorników paliwa pokryć natryskowo cienką warstwą oleju silnikowego	*		*	*		*
4. Podgrzewacz rozruchowy
- zewnętrzne niemalowane metalowe powierzchnie podgrzewacza pokryć np. roztworem W-68	*		*	*		*
5. Pozostały osprzęt silnika
stalowe niemalowane powierzchnie pokryć np. roztworem W-68	*			*
elementy z metali kolorowych pokryć np. Multakorem-WD	*			*
SPRZĘT ŁĄCZNOŚCI I ELEKTRONIKI Urządzenia łączności - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
odłączyć i wyjąć chemiczne źródła prądu	*	*	*	*	*	*
pokryć zewnętrzne niemalowane elementy metalowe np. Multakorem-WD lub roztworem W-68	*		*	*		*
elementy metalowe wyposażenia dodatkowego sprzętu pokryć np. Multakorem-WD	*		*	*		*
elementy stykowe wyłączników, przełączników, przekaźników, podstawek lamp itp. pokryć Elektrosolem R-Z lub spirytusem	*		*	*		*
Sprzęt elektroniczny, aparatura kontrolno-pomiarowa, przyrządy pomiarowe, komplety części zamiennych, bloki, panele, zasilacze i urządzenia elektryczne - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
powierzchniemetalowe niemalowane pokryć np. Multakowem-WD, roztworem W-68	*		*	*		*
elementy gumowe po wytarciu do sucha pokryć talkiem	*		*	*		*
*ostre krawędzie aparatury łączności (przechowywane poza np. pojazdem) obłożyć poduszkami wykonanymi np. z papieru krepowanego 3, tworzywa piankowego. Poduszki należy przymocować za pomocą np. taśmy przylepcowej lub szpagatu		*	*		*	*
*foliowanie, pakowanie do torebek z folii, a przy sprzęcie o dużych wymiarach i dużym ciężarze należy wykonać należy wykonać wzmocnienia PJU poprzez nałożenie kilku warstw folii w miejscach pod podstawy urządzenia lub opakowania		*	*		*	*
*umieszczenie w pokrowcu woreczków osuszających i wskaźników wilgotności względnej. Woreczki osuszjące należy rozmieścić równomiernie wokół wyrobu i w razie potrzeby umocować za pomocą troczków przyszytych do woreczków		*	*		*	*
*zamknięcie, zaspawanie pokrowców. Przy spawaniu należy zwrócić uwagę na wykonanie równomiernej i ciągłej spoiny, niedopuszczalne są lokalne przegrzania. Czas operacji zakładania woreczków osuszających, wskaźników wilgotności względnej oraz spawania pokrowca nie może przekraczać 20 min. Po zaspawaniu pokrawca należy przez specjalnie pozostawiony otwor wyssać z niego powietrze, aż do przylgnięcia folii do wyrobu, po czym otwor ten zaspawać. Operacje tą można wykonać przy użyciu np. odkurzacza		*	*		*	*
Nadwozia specjalne łączności, - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
sprzęt łączności zamontowany wewnątrz nadwozia zabezpieczyć analogicznie jak w pkt. 5..3.2.
elementy metalowe zewnętrzne nie pokryte powłokami malarskimi pokryć środkiem konserwacyjnym np. Multakorem-WD, roztworem W-68 lub Fluidolem MLP	*		*	*		*
elementy stykowe przemyć spirytusem i zabezpieczyć Elektrosolem S-PM	*		*	*		*
wyposażenie dodatkowe wykonane z metalu, narzędzia pokryć środkiem konserwacyjnym np. Multakorem-WD	*		*	*		*
*uszczelnić otwory, szczeliny folią lub tkaniną. Posmarować klejem (za pomocą pędzla) folię i ściany w miejscach oklejania - szerokość pasa kleju powinna wynosić 4 - 5 cm. Odczekać kilka minut do mo
mentu, aż klej uzyska odpowiednią przyczepność, nałożyć folię przy pomocy wałka gumowego, a w miejscach trudnodostępnych folię docisnąć palcami. Przyklejanie folii rozpocząć od miejsc nierównych, we wgłębieniach, następnie na wypukłościach i powierzchniach gładkich. Folii nie należy mocno naciągać, lecz pozostawić pewien zapas na skurcz pod wpływem temperatury		*	*		*	*
*po sprawdzeniu szczelności nadwozia umieścić wewnątrz ładunek osuszający, rozkładając go równomiernie w całej objętości. Ładunki należy zamocować za pomocą troczkow. Po rozmieszczeniu ładunków osuszających i wskaźników wilgotności zamknąć drzwi i je uszczelnić		*	*		*	*
SPRZĘT PRZECIWCHEMICZNY Indywidualne środki ochrony przed skażeniami - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
części gumowe i elementy z tkaniny podgumowanej po wyczyszczeniu i wytarciu do such pokryć cienką warstwą talku	*	*	*	*	*	*
Przyrządy rozpoznania skażeń promieniotwórczych i chemicznych - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
wyjęcie baterii zasilających	*	*	*	*	*	*
elementy mechanizmów przesuwających taśmy w automatycznych sygnalizatorach skażeń i uruchamiających tłoczki wkraplaczy pokryć wazeliną techniczną	*			*
*włożyć do wnętrza skrzynki przyrządu oraz do wnętrza automatycznego sygnalizatora skażeń patrony osuszające oraz wskaźniki wilgotności względnej. Po zamknięciu skrzynki przyrządu owinąć miejcse połączenia pokrywy z obudową taśmą samoprzylepną		*	*		*	*
tłoczek pompki przyrządu PCHR-54M posmarować środkiem konserwacyjnym np. Multakor-WD, Antykol-N	*	*	*	*	*	*
Sprzęt do zabiegów specjalnych - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
przewody i elementy gumowe pokryc talkiem technicznym	*	*	*	*	*	*
opróżnić zbiorniki i je przepłukać - *w cysternie instalacji IRS-2 rozmieścić patrony osuszające a następnie instalację uszczelnić	*	*	*	*	*	*
przewody rurowe z instalacji IRS-2 pokryć np. Multakorem-WD	*		*	*		*
SPRZĘT INŻYNIERYJNY Układy hydrauliczne - czynności wykonywane w miejscu magazynowania
odciążyć układ hydrauliczny np. organ roboczy oprzeć na podkładach, podstawkach lub założyć przewidziany konstrukcją olement odciążający	*	*	*	*	*	*
wysunięte tłoczyska cylindrów pokryś np. Fluidolem MLP lub wazeliną techniczna	*		*	*		*
Liny stalowe, krążki, rolki i zblocza - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
przesmarować liny cienką warstwą smaru grafitowego z 2% dodatkiem koncentratu W-68	*		*	*		*
krążki, zblocza, rolki pokryć np. Multakorem-WD, roztworem W-68 lub smarem maszynowym	*		*	*		*
na sprzęcie magazynowanym na otwartej przestrzeni bębny z linami, krążki, zblocza itp. owinąć dwoma warstwami papieru mikrowoskowego lub asfaltowego Uwaga! powyższe czynności należy wykonać po postawieniu sprzętu w miejscu magazynowania gdy ww. elementy podczas stawiania pracują	*		*	*		*
Układy odwadniające, chłodzenia zewnętrznego oraz wyposażenie UiSW - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
układ chłodzenia zewnętrznego, układ odwadniający oczyścić i przepłukać czystą wodą. Do otworów wlotowych wody podłączyć przewód doprowadzający powietrze ogrzane do temp. 70^oC. Suszyć do całkowitego osuszenia układu	*	*	*	*	*	*
układ odwadniający, wewnętrzne powierzchnie pompy pokryć np. Multakorem-WD, roztworem W-68	*		*	*		*
kamizelki ratunkowe, ubrania do pracy w wodzie po oczyszczeniu i wysuszeniu pokryć talkiem technicznym	*		X	*		X
pokrywy i luki zamknąć, korki w kadłubie zakręcić po uprzednim pokryciu ich np. Multakorem-WD	*		*	*		*
powierzchnie metalowe niemalowane i nie mające antykorozyjnych powłok galwanicznych należy pokryć np. Multakorem-WD lub smarem a następnie owinąc papierem mikrowoskowym lub asfaltowym	*		*	*		*
liny, odbijacze burtowe, koła ratunkowe itp. wysuszyć, zwinąć i przekazać do magazynu	*		*	*		*
Organy robocze - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
części niemalowane organów roboczych pokryć np. Fluidolem MLP, woskiem ochronnym W-IIIB	*		*	*		*
- czynności wykonywane w miejscu magazynowania
po ustawieniu maszyny w miejscu magazynowania organ roboczy oprzeć na podkładach	*	*	*	*	*	*
Wyposażenie zestawów studzienno-wiertniczych i filtrów do wody - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
kolumnę filtracyjną pokryć olejem jadalnym	*	*	X	*	*	X
gumowe zbiorniki na wodę osuszyć, pokryć talkiem technicznym, włożyć w worki foliowe i okleić taśmą samoprzylepną	*	*	X	*	*	X
beczki z karboferożelem - miejsca połączeń okleić taśmą samoprzylepną	*	*	X	*	*	X
Sprężarki i osprzęt - czynności wykonywane w czasie obsługiwania technicznego
1. Sprężarki
zalać olejem z dodatkiem inhibitora korozji, tak aby poziom oleju był wyższy o 10 mm od znaku na pręcie pomiarowym, przekręcić trzy razy wałem korbowym sprężarki, zlać nadmiar oleju	*		*	*		*
niemalowane elementy pokryć np. Multakorem-WD, roztworem W-68	*		*	*		*
2. Narzędzia pneumatyczne
niemalowane elementy pokryć np. Multakorem-WD, roztworem W-68	*		*	*		*
przewody gumowe z zewnątrz i wewnątrz osuszyć np. ogrzanym powietrzem	*	*	*	*	*	*
pokryć powierzchnie zewnętrzne przewodów gumowych talkiem technicznym	*		*	*		*
przewody zwinąć w zwoje, owinąć papierem mikrowoskowym lub asfaltowym i okleić taśmą samoprzylepną	*			*
*skrzynię wyłożyć folią polietylenową o gr. 0,2 mm, włożyć narzędzia, wkłady z żelem krzemionkowym, wskaźniki wilgotności względnej i zaspawać folię		*	*		*	*

LEGENDA:

B - metoda bezsmarowa;

S - metoda smarowa (metoda nie zalecana do stosowania, środki smarowe stosujemy tylko do wyczerpywania zapasów magazynowych lub gdy brak zamienników z grupy środków bezsmarowych);

PWU - metoda pokrowców wielokrotnego użytku, wskazane zabiegi konserwacyjne wykonuje się bez względu na rodzaj zastosowanego pokrowca (podwieszany, na stelażu itp.);

PJU - metoda pokrowców jednorazowego użytku, stosowana tylko z osuszaniem statycznym;

OMD - metoda osuszania dynamicznego magazynów;

OWD - metoda dynamicznego osuszania wnętrza sprzętu;

OWS - metoda statycznego osuszania wnętrza sprzętu;

+ - czynność wskazaną należy wykonać;

X - metoda ta do tego typu sprzętu nie jest stosowana;

• - wskazane zabiegi wykonuje się tylko przy stosowaniu osuszania statycznego;

9. 
   ZASADY GOSPODAROWANIA MPS I MATERIAŁAMI EKSPLOATACYJNYMI PODCZAS PRZECHOWYWANIA

1. ZASADY OGÓLNE

Instrukcja ustala gospodarkę materiałami pędnymi, smarami i płynami eksploatacyjnymi znajdującymi się w układach i zbiornikach przechowywanego UiSW.

W sprawach nie ujętych niniejszą instrukcją należy stosować się do:

- przepisów służby materiałów pędnych i smarów w czasie pokoju MPS 134/89;

- norm zużycia i ubytków naturalnych MPS;

- instrukcji eksploatacji poszczególnych typów (grup) sprzętu;

- instrukcji stosowania i kontroli jakości MPS w wojsku;

- doraźnych decyzji oddziałów eksploatacji służb logistycznych poszczególnych OW, w sprawie dopuszczenia do stosowania zamienników (np. pochodzących z importu w miejsce dotychczas sprowadzanych z WNP).

Do materiałów pędnych i smarów oraz materiałów eksploatacyjnych zalicza się:

- benzyny i oleje napędowe;

- oleje smarowe silnikowe i przekładniowe, oleje hydrauliczne;

- smary plastyczne;

- ciecze chłodzące (niskozamarzające), hamulcowe, zmywające i inne.

Zasady gospodarowania MPS i płynami eksploatacyjnymi dotyczą UiSW przechowywanego w okresie 5-letnim.

Dla MPS i materiałów eksploatacyjnych w sprzęcie przechowywanym ustala się następujące okresy użytkowania w układach:

• oleje silnikowe, przekładniowe, hydrauliczne, smary plastyczne, oleje transformatorowe, do sprężarek i inne środki smarne - 5 lat;

• oleje napędowe - 5 lat;

• benzyny - 2 lata;

• płyn Borygo E i inne płyny chłodzące - 3 lata, w przypadku stosowania płynu Borygo zmodyfikowanego o zmniejszonym oddziaływaniu korozyjnym - do 5 lat;

• płyny hamulcowe - 5 lat;

• inne produkty - 5 lat lub wg wskaźnika jakości np. w odniesieniu do płynu w oporopowrotnikach i stabilizatorach armat.

W przypadku przechowywania sprzętu w klimatyzowanych garażach lub PWU z osuszoną atmosferą, okresy te mogą być wydłużone o 1 rok.

1. ZASADY POSTĘPOWANIA Z MPS I MATERIAŁAMI EKSPLOATACYJNYMI PODCZAS OBSŁUGIWANIA PRZED MAGAZYNOWANIEM

Przy przygotowywaniu sprzętu do przechowywania długookresowego na okres 5 lat, wymianie na świeże podlegają produkty:

• benzyny, których czas przebywania w układzie, zbiornikach lub kanistrach (beczkach) był dłuższy niż 1/2 roku;

• oleje napędowe, których czas przebywania w układzie lub zbiornikach był dłuższy niż 1 rok;

• oleje silnikowe, przekładniowe i hydrauliczne, których czas przebywania w układzie lub zbiornikach był dłuższy niż 1 rok lub przepracowały więcej niż 20% przewidzianego limitu przebiegu, względnie 40% limitu o ile poddane zostały układowej regeneracji;

• smary plastyczne, których czas przebywania w układzie był dłuższy niż 2 lata - przez uzupełnienie świeżym, dłuższy niż 5 lat - przez wymianę;

• płyny chłodzące niskozamarzające, których czas przebywania w układzie był dłuższy niż 1/2 roku;

• płyny hamulcowe, których czas przebywania w układzie był dłuższy niż 1 rok lub przepracowały 20% limitu przebiegu;

• płyn w oporopowrotnikach i stabilizatorach armat zgodnie z instrukcją sprzętu;

• ciecze zmywające i inne ciecze specjalne na ciecze niskozamarzające.

Produkty świeże powinny posiadać atest jakości i być wyprodukowane w okresie nie dłuższym niż 1/2 roku od daty użycia. W przypadku niemożności ustalenia daty produkcji podstawą do ustalenia świeżości produktu jest atest kontroli jakości i data dostawy.

Przed zlaniem z układu produktów zużytych należy sprawdzić miejsca ewentualnych przecieków (przesączeń), stan przewodów i złącz. Zauważone niesprawności usunąć, uszkodzone lub zastarzałe (np. spękane gumy) elementy wymienić na nowe.

Przy zlewaniu zużytych olejów i płynów chłodzących należy rozgrzać je do temperatury ok. 60*C przez uruchomienie określonych zespołów.

Po zlaniu zużytych produktów, układy przemyć (przepłukać) produktami świeżymi (przez uruchomienie na okres 3-5 minut danego zespołu), stosując ten sam produkt przepłukujący w nie więcej niż w 10 egzemplarzach sprzętu. W przypadku stwierdzenia silnego zanieczyszczenia przepłuczyn, należy zmniejszyć liczbę sprzętu przepłukiwanego tymi samymi produktami. Do przepłukania układu chłodzenia dopuszcza się użycie odpowiednio zmiękczonej wody, każdorazowo świeżej.

W układach, w których nie wymienia się produktu, należy uzupełnić jego ilość do wielkości normatywnej, określonej dla danego UiSW.

Przez uzupełnienie smaru plastycznego świeżym, w zespołach nie demontowanych, rozumie się takie przesmarowanie aby w szczelinach na uszczelnieniach (np. na siemeringach) pojawiły się ślady smaru świeżego.

Przez wymianę smaru plastycznego w zespołach nie demontowanych rozumie się uzupełnienie (wtłoczenie) takiej ilości smaru, aby w szczelinach na uszczelnieniach przestał wydobywać się smar zużyty, a pojawił się wyłącznie świeży.

W układach, w których nie wymienia się produktów, przed uzupełnieniem świeżym produktem, należy usunąć z osadników układów i zbiorników szlam i wodę.

Bez względu na okres pracy produktu lub czas jego przebywania w układzie, produkty sezonowe należy w trakcie obsługiwania wymienić na świeże, stosując:

• paliwa przystosowane do pracy w zimie;

• oleje wielosezonowe;

• płyny niskozamarzające.

Podczas wykonywania zabiegów konserwacyjnych należy po uruchomieniu sprzętu na miejscu magazynowania i upływie około 1 godz. sprawdzić w zbiornikach i układach poziom paliwa, olejów, płynu chłodzącego i doprowadzić go do stanu o ok. 10% niższego niż maksymalny przewidziany instrukcją eksploatacji dla danego typu sprzętu.

Bezpośrednio przed zakończeniem stawiania sprzętu na magazynowanie (np. przed nałożeniem pokrowca) sprawdzić wszystkie miejsca potencjalnego przecieku MPS i płynów eksploatacyjnych i wszystkie zauważone usterki usunąć.

Podczas wykonywania zabiegów konserwacyjnych zabrania się dodatkowej hermetyzacji korków zalewowych i odpowietrzających napełnionych zbiorników i układów.

W dokumentacji przechowywanego sprzętu należy odnotować: rodzaj zastosowanego w poszczególnych zespołach produktu i datę jego wymiany.

Do mycia i czyszczenia elementów sprzętu dopuszcza się stosowanie paliw, tylko w przypadku gdy technologia wykonywania zabiegów konserwacyjnych nie zabrania tego, a niedostępne są inne produkty lub sposoby.

1. ZASADY POSTĘPOWANIA Z MPS I MATERIAŁAMI EKSPLOATACYJNYMI W CZASIE MAGAZYNOWANIA

Do najważniejszych czynności wykonywanych w czasie magazynowania należy:

• w trakcie przeglądów sprawdzenie szczelności wszystkich połączeń i usunięcie przyczyny zauważonych wycieków.

• po usunięciu wycieku uzupełnienie płynów do normatywnej ilości;

• co 2 lata wymiana benzyny znajdującej się w zbiorniku głównym i w kanistrach (wraz z kanistrami bez przelewania);

• co 3 lata wymiana płynu chłodzącego Borygo E z przepłukaniem układu.

Z zastrzeżonymi produktami postępować zgodnie z obowiązującymi zarządzeniami i wytycznymi.

W przypadku jednorazowego przerwania 5-letniego okresu magazynowania przed upływem 3 lat lub użytkowania sprzętu na drodze nie dłuższej niż 50 km dla pojazdów gąsienicowych, 300 km dla kołowych transporterów opancerzonych i 500 km dla samochodów, przy ponownym ich stawianiu na przechowywanie nie wymieniać MPS i materiałów eksploatacyjnych, a tylko uzupełnić świeżymi do wymaganego poziomu i dalej przechowywać zgodnie z niniejszymi zasadami.

1. ZASADY POSTĘPOWANIA Z MPS I MATERIAŁAMI EKSPLOATACYJNYMI PODCZAS OBSŁUGIWANIA PO MAGAZYNOWANIU

Przy zdejmowaniu sprzętu z magazynowania w celu przekazania go do użytkowania, wszystkie produkty MPS i materiały eksploatacyjne należy uważać jako eksploatacyjne, zgodnie z normatywami przepisów eksploatacji dla danego typu sprzętu. Wymieniać produkty tylko w przypadku jednoznacznego nakazu przez te przepisy, np. na okres lata niektóre przepisy szczegółowe nakazują stosowanie wody zamiast niskozamarzającego płynu chłodzącego.

Przy zdejmowaniu z magazynowania po upływie 5 lat w celu przygotowania sprzętu na okres następnych 5 lat przechowywania obowiązkowo wymienić na świeże wszystkie produkty MPS i materiały eksploatacyjne wg ww. wytycznych, po uprzednim przeprowadzeniu próby drogowej na odcinku 30-50 km dla pojazdów gąsienicowych i 100-150 km dla pojazdów kołowych.

10. 
    ZASADY GOSPODAROWANIA AKUMULATORAMI PODCZAS PRZECHOWYWANIA

1. ZASADY OGÓLNE

W sprzęcie znajdującym się w przechowywaniu krótkookresowym akumulatory powinny być zamontowane, niezależnie od pory roku i miejsca jego magazynowania. Akumulatory należy wyłączyć (wyłącznikiem masy - jeżeli jest lub zdejmując klemy z końcówek akumulatora) z obwodu elektrycznego urządzenia.

Akumulatory w sprzęcie będącym w przechowywaniu długookresowym należy magazynować w specjalnie do tego celu przystosowanych pomieszczeniach.

Akumulatory najwcześniej zaformowane powinny być kierowane do sprzętu będącego w eksploatacji, a na ich miejsce wprowadzane nowo uformowane.

Akumulatory suchoładowane i w stanie roboczym (napełnione elektrolitem) jak również akumulatory kwasowe i zasadowe nie mogą być magazynowane w jednym pomieszczeniu.

Pomieszczenie przeznaczone do przechowywania akumulatorów powinno być czyste i suche. Temperatura w pomieszczeniach powinna wynosić od +5 do +30^oC. Podczas przechowywania akumulatory powinny być zabezpieczone przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych, oparów, kwasów, zasad i opadów atmosferycznych.

2. PRZECHOWYWANIE AKUMULATORÓW KWASOWYCH

W przypadku korzystania z urządzeń do mikroładowania akumulatorów kwasowych, bez względu na rodzaj przechowywania, akumulatory przechowywuje się zamontowane na sprzęcie, podłączone do układu mikroładowania (nie mają zastosowania pkt. 71 i 72).

Zakres prac i okresy obsługiwania akumulatorów w stanie roboczym (napełnionych elektrolitem) są następujące:

• sprawdzenie poziomu elektrolitu, raz w miesiącu;

• sprawdzenie gęstości elektrolitu, raz w miesiącu;

• ładowanie akumulatorów, raz na trzy miesiące;

• ładowanie kontrolno-odświeżające, raz na rok.

Akumulatory kwasowe podłączone do układu mikroładowania nie podlegają ładowaniu raz na trzy miesiące (pkt. 79c). Czynności określone w punkcie 79 a i b wykonuje się raz na 6 miesięcy.

1. PRZECHOWYWANIE AKUMULATORÓW ZASADOWYCH

Akumulatory zasadowe do urządzeń wojskowych mogą być przechowywane:

- w stanie nienaładowania lub rozładowania (częściowego lub całkowitego);

- w stanie naładowania (gotowości do natychmiastowego użycia).

Do akumulatorów przechowywanych w stanie nienaładowania (bez elektrolitu) lub rozładowania (częściowego lub całkowitego) zalicza się te, których użycie przewiduje się dopiero po upływie co najmniej 3 miesięcy.

Akumulatory przechowywane z przeznaczeniem do natychmiastowego użycia, powinny być naładowane do pełnej pojemności.

W przypadku magazynowania dłuższego niż 3 miesiące, ogniwa akumulatorów zaleca się przechowywać w stanie wyładowanym. Zaciski akumulatorów powinny być oczyszczone z nalotów soli, wytarte do sucha i lekko natłuszczone wazeliną techniczną. Korki powinny być oczyszczone i szczelnie zamknięte.

Okres przechowywania w stanie naładowania (w gotowości do natychmiastowego użycia) nie powinien być dłuższy niż:

• do 5 lat dla akumulatorów zasadowych kadmowo-niklowych;

• do 4 lat dla akumulatorów zasadowych kadmowo-niklowych szczelnie zamkniętych;

• do 2 lat dla akumulatorów zasadowych srebrowo-cynkowych.

Okres przechowywania akumulatorów zasadowych nowych w stanie suchym (nieuruchomionych - bez elektrolitu) nie powinien być dłuższy niż:

• do 3 lat dla akumulatorów zasadowych kadmowo-niklowych;

• do 2 lat dla akumulatorów zasadowych srebrowo-cynkowych.

Zakres prac i okresy obsługiwania technicznego akumulatorów przechowywanych w gotowości do natychmiastowego użycia są następujące:

• przegląd stanu zewnętrznego, czyszczenie i konserwacja - jeden raz w miesiącu;

• kontrola stanu elektrolitu w akumulatorach:

- kadmowo-niklowych otwartych - co 3 miesiące;

- srebrowo-cynkowych - co miesiąc.

• wymiana elektrolitu w akumulatorach kadmowo-niklowych otwartych jeden raz w roku lub przy obniżeniu pojemności więcej niż o 20%;

• ładowanie (doładowywanie) akumulatorów należy wykonywać systematycznie w następujących odstępach czasu:

- zasadowych kadmowo-niklowych co dwa miesiące /60 dni/;

- zasadowych srebrowo-cynkowych co trzy miesiące /90 dni/;

• pomiar pojemności - rozładowania kontrolne (poprzedzone ładowaniem do pełnej pojemności) wykonuje się co pół roku.

• regeneracja akumulatorów kadmowo-niklowych otwartych, przy spadku pojemności poniżej 60% pojemności znamionowej.

11. 
    WPŁYW WARUNKÓW EKSPLOATACJI NA PROCESY KOROZYJNE I STARZENIOWE

Korozja jest zjawiskiem fizycznym, powszechnie spotykanym w technice, które w dużej mierze zależy od warunków eksploatacji sprzętu technicznego oraz indywidualnych cech materiału, z którego jest on wykonany.

Rodzaj korozji i mechanizm jej postępowania zależy w znacznym stopniu od rodzaju otaczającego środowiska. Najogólniej rozróżnia się dwa zasadnicze rodzaje korozji: chemiczną i elektrochemiczną.

Korozja chemiczna obejmuje te przypadki korozji, którym nie towarzyszy powstawanie prądu elektrycznego (korozja w nieelektrolitach i suchych gazach).

Korozja elektrochemiczna występuje pod wpływem działania elektrolitów lub wilgotnych gazów na metale i ich stopy. Wskutek tego następuje reakcja elektrochemiczna i powstaje prąd elektryczny, który przepływając przez uszkodzoną powierzchnię przyspiesza przebieg tej reakcji.

Ze względu na charakter uszkodzenia przedmiotu metalowego przez korozję rozróżniamy:

a) korozję powierzchniową (punktową, wżerową, itp.);

b) korozję podpowierzchniową;

c) korozję międzykrystaliczną, postępującą w głąb materiału po granicach kryształu;

d) korozję śródkrystaliczną, postępującą w głąb materiału poprzez same kryształy.

Rozpatrując zjawisko korozji zespołów i podzespołów zbudowanych z wielu różnych materiałów (nie tylko metalowych), należy uwzględniać procesy starzeniowe powłok ochronnych oraz elementów wykonanych z tworzyw niemetalowych (np. gumy, tworzyw sztucznych).

1. WPŁYW ZEWNĘTRZNYCH WARUNKÓW EKSPLOATACJI NA PROCESY KOROZYJNE ELEMENTÓW METALOWYCH.

Uzbrojenie i sprzęt wojskowy powinno być eksploatowane według ściśle określonych zasad. Znaczna jego część (ok. 70%) jest użytkowana małointensywnie, a więc i zużycie spowodowane warunkami eksploatacji jest stosunkowo nieduże. Sprzęt „grupy w przechowywaniu” jest w znacznym stopniu narażony na szkodliwe działanie warunków atmosferycznych. Rozpatrując przebieg procesów korozyjnych i starzeniowych podczas przechowywania, należy uwzględnić czynniki zwiększające ich intensywność, do których należy zaliczyć:

- wilgotność powietrza;

- zanieczyszczenia atmosfery - gazowe i stałe;

- temperaturę.

Czynniki te są nazywane czynnikami atmosferycznymi, a korozja nimi wywołana - korozją atmosferyczną. Korozja atmosferyczna to rodzaj korozji elektrochemicznej. Jej odmienny przebieg w różnych rejonach geograficznych jest spowodowany: wpływem wilgotności względnej, temperatury i jej wahaniami oraz charakterem i zawartością zanieczyszczeń w powietrzu. Na obszarach przemysłowych i miejskich korozja występuje intensywniej wskutek zwiększonej ilości zanieczyszczeń powietrza agresywnymi parami i gazami oraz pyłami.

1. Wpływ wilgotności względnej powietrza

Wilgotność względna powietrza ma szczególnie duże znaczenie dla przebiegu procesów korozyjnych. Określa bowiem charakter i szybkość postępowania procesów, zależących w głównej mierze od grubości warstewek wilgoci znajdujących się na powierzchni metalu.

Wilgotność względna powietrza jest to procentowy stosunek masy wody w jednostce objętości powietrza do masy wody zawartej w tej samej objętości i  temperaturze w stanie nasycenia.

Rys.1.1. Zależność prężności pary wodnej od temperatury.

Z rysunku 1.1. wynika, że obniżenie temperatury powietrza zawierającego parę wodną, powoduje wzrost jego wilgotności względnej aż do osiągnięcia stanu nasycenia (strzałka).

Temperaturę powietrza, w której osiąga ono stan nasycenia parą wodną, nazywa się punktem rosy.

Jeżeli na powierzchni metalu wykropli się z otaczającej atmosfery woda w ilości wystarczającej by mogła stanowić elektrolit, spowoduje to wystąpienie miejscowego procesu elektrochemicznego. Szybkość przebiegu tego procesu zależy głównie od grubości warstewki wody wykroplonej (osadzonej) na powierzchni metalu, jakości tej powierzchni i  znajdujących się na niej zanieczyszczeń. Zależność szybkości postępowania korozji atmosferycznej od grubości warstewki wody przedstawiono na rysunku 1.2.

Obszar I jest charakterystyczny dla korozji atmosferycznej-suchej. Pokrywająca metal warstewka wody jest zbyt mała, by pełnić rolę elektrolitu. Obszar II odpowiada korozji atmosferycznej, przy której warstewka wykroplonej (osadzonej) wody spełnia rolę elektrolitu, a nie utrudnia jeszcze dostępu tlenu do powierzchni metalu.

Rys. 1.2. Zależność szybkości postępowania korozji atmosferycznej od grubości warstwy wykroplonej wody - K na powierzchni metalu

W obszarze III zmniejszenie szybkości korozji jest spowodowane utrudnionym dostępem tlenu do powierzchni metalu przez widoczną warstwę wody. Jest to tzw. korozja atmosferyczna - mokra.

2. Wpływ temperatury powietrza

Temperatura powietrza wpływa na szybkość przebiegu korozji atmosferycznej, przede wszystkim pośrednio, zmieniając wartość wilgotności względnej. Obniżenie temperatury poniżej punktu rosy powoduje wykroplenie wody z powietrza, co daje początek procesowi korozji.

W warunkach przechowywania UiSW proces ten przebiega następująco: wskutek nocnego wypromieniowania ciepła temperatura sprzętu obniża się poniżej punktu rosy i na jego powierzchni skrapla się wilgoć z powietrza. Do pokrywającej metal warstewki wody przenikają zanieczyszczenia zawarte w powietrzu, intensyfikując przebieg procesu korozji. Dla sprzętu przechowywanego na wolnym powietrzu najbardziej niebezpiecznym okresem jest ranna pora dnia, kiedy w miarę wzrostu temperatury następuje powolne odparowywanie wilgoci osadzonej na jego powierzchni. Wskutek odparowywania wody z warstewki wytworzonego elektrolitu zwiększa się jego stężenie powodując intensyfikację procesów korozyjnych.

Zachodzące podczas wysychania wilgoci pokrywającej sprzęt, procesy przenikania elektrolitów przez powłoki ochronne są dla powierzchni metalowych szczególnie niebezpieczne ze względu na wnikanie do nieodpornego na korozję podłoża znacznych ilości czynników agresywnych korozyjnie.

3. Wpływ zanieczyszczeń atmosfery

Efekty oddziaływania atmosfery o podwyższonej wilgotności względnej są tym wyraźniejsze, gdy w powietrzu znajdują się zanieczyszczenia przemysłowe. Dotyczy to w szczególności tlenków siarki i tlenków węgla. Na rysunku 1.3. przedstawiono przyrost masy produktów korozji w zależności od wilgotności względnej powietrza, dla powietrza czystego oraz zawierającego tlenki siarki.

Rys. 1.3. Korodowanie próbki stali w zależności od wzrostu wilgotności względnej powietrza dla różnych zanieczyszczeń: 1) powietrze czyste; 2) 0,01% SO2; 3) krzemionka+SO2; 4) siarczan amonu+SO2; 5) sadza+SO2

Występujące w powietrzu (atmosferze) zanieczyszczenia gazowe i stałe wpływają w znaczący sposób na rozwój procesów korozji. W kontakcie z wilgocią tworzą one stężone ośrodki mikroogniw, umożliwiające rozwój utleniania metali (rdzewienie).

Obecność na powierzchni metalu zanieczyszczeń stałych, takich jak: kurz, piasek, sadza itp., również przyspiesza proces korozji, gdyż umożliwia kondensację wody we wgłębieniach lub szczelinach. Zanieczyszczenia stałe ułatwiają powstawanie grubych warstewek wilgoci już przy niższych wartościach wilgotności względnej. Trudniej przebiega wówczas proces osuszania.

Znacznie bardziej aktywne i niebezpieczne są sole, które intensywnie wchłaniają wilgoć z powietrza. Stają się w ten sposób zbiornikami elektrolitu dobrze przewodzącego prąd elektryczny i tym samym przyspieszają proces korozji.

2. WPŁYW MATERIAŁÓW PĘDNYCH I SMARÓW NA PROCESY KOROZYJNE

Korozyjne oddziaływanie materiałów pędnych i smarów spowodowane jest obecnością w nich wody i agresywnych związków chemicznych. Woda przedostaje się do paliw, olejów i smarów podczas ich produkcji, magazynowania oraz użytkowania. Natomiast agresywne związki chemiczne powstają z reguły w czasie dłuższego składowania produktów. Jest to wynik zachodzących procesów starzeniowych w samych materiałach pędnych i smarach, jak również reakcji pomiędzy produktem a zbiornikiem, w którym on się znajduje.

Skutkiem oddziaływania korozyjnego paliw jest szybsze zużycie części konstrukcyjnych sprzętu, powstawanie produktów korozji zanieczyszczających układy zasilania oraz wynikłe z tych przyczyn zakłócenia w ich funkcjonowaniu.

Obecność w olejach silnikowych substancji zanieczyszczających nie tylko zwiększa zużycie korozyjne części mechanizmów w czasie eksploatacji, ale wielokrotnie zwiększa możliwość wystąpienia zagrożenia korozyjnego w okresie dłuższych przerw w użytkowaniu sprzętu.

3. STARZENIE MATERIAŁÓW NIEMETALOWYCH

Procesy starzeniowe materiałów niemetalowych takich jak: tworzywa sztuczne, guma, materiały ceramiczne użytych do wykonania elementów uzbrojenia i sprzętu wojskowego zachodzą w wyniku agresywnego oddziaływania środowiska i powodują stopniowe ich niszczenie. Tworzywa sztuczne są na ogół materiałami bardziej odpornymi na wpływ środowiska, w jakim się znajdują niż np. metale. Starzenie tworzyw sztucznych jest wynikiem korozji chemicznej, związanej z oddziaływaniem na daną powierzchnię tlenu z powietrza (lub innych gazów). Przyczyną tego rodzaju korozji mogą być także wewnętrzne przemiany chemiczne zachodzące w tworzywie sztucznym.

Procesy starzeniowe tworzyw sztucznych powodują:

• zmianę właściwości mechanicznych (zmniejszenie wytrzymałości na rozrywanie, zmniejszenie elastyczności itp.);

• kruszenie się tworzywa;

• zmianę barwy i utratę połysku (matowienie);

• odkształcenie się tworzywa.

Procesowi starzenia tworzyw sztucznych nie można zapobiec, można go tylko opóźnić. Zauważalne zmiany w częściach wykonanych z tworzyw sztucznych, powodują konieczność wymiana ich na nowe.

Podobne procesy starzenia zachodzą w gumie. Traci ona elastyczność, staje się krucha, poddana obciążeniom trwale się odkształcać. Czynnikami wpływającymi na proces starzenia gumy są: podwyższona temperatura, występowanie ozonu, promieniowanie słoneczne, wilgoć, oddziaływanie kwasów i zasad, benzyn, olejów i smarów oraz naprężeń mechanicznych.

Starzenie powłok lakierniczych przebiega podobnie jak starzenie tworzyw sztucznych. Czynnikami zwiększającymi szybkość procesu starzenia są: wilgoć, niska temperatura, promieniowanie ultrafioletowe oraz pary cieczy agresywnych.

Czas starzenia tych powłok zależy od właściwości wyrobów i warunków ich eksploatacji. Procesom starzenia nie można zapobiec. Można jedynie ograniczyć ich intensywność, nie dopuszczając do stworzenia sprzyjających warunków do ich rozwoju.

2

---