10264 Scan0025 (28)

wiem: a) jasnego i wyraźnego ich sformułowania; b) podziału szerokich (ramowych) problemów na wąskie (bardziej szczegółowe), gdyż w zbyt złożonych zagadnieniach studenci mogą się „zagubić”; c) dostosowywania problemów do opanowanych wiadomości i umiejętności uczących się, a także do ich intelektualnych możliwości i doświadczeń; d) rozbudzenia u studentów zainteresowania problemem oraz chęci znalezienia rozwiązania, a także aktywnego uczestnictwa w pokonywaniu trudności.

Tak więc prawidłowo zastosowane w procesie kształcenia sposoby rozwiązywania problemów nadają pracy studentów charakter badawczy, gdyż samodzielne rozwiązywanie trudności dydaktycznych stawia ich w sytuacji badacza, który odkrywa nowe fakty, nowe prawa, znajduje nowe zastosowania tych praw w praktycznej działalności, poszukuje struktury efektywnych działań dtp. W zależności od przedmiotu nauczania (bloku przedmiotowego) można mówić o trzech specyficznych metodach (sposobach) rozwiązywania problemów dydaktycznych: odkrywczej, wynalazczej i optymalnej decyzji¹.

M e t o d a o d k r y w e z a ma największe zastosowanie w nauczaniu przedmiotów teoretycznych, a więc społeczno-politycznych, ogólnokształcących oraz niektórych specjalistycznych. Stosując ją stawia się studentów w roli badaczy, którzy powinni „.odkryć” i sformułować prawa rządzące określoną dziedziną obiektywnej rzeczywistości. Nauczyciele akademiccy powinni więc organizować odpowiednie sytuacje problemowe, w których studenci odczuwaliby taką samą potrzebę wyjaśnienia istoty zjawiska, jaką kiedyś odczuwał badacz. Właściwości metody odkrywczej to: a) określenie istoty problemu; b) wysuwanie, uzasadnianie i wybór hipotez zmierzających do rozwiązania problemu; c) weryfikacja hipotez w drodze-rozwiązywania wynikających z nich zagadnień; d) ostateczne sprawdzenie i ocena uzyskanych rezultatów ^u.

Metoda wynalazcza znajduje najszersze zastosowanie w procesie nauczania przedmiotów technicznych i technologicznych oraz w trakcie praktycznej nauki zawodu.' Zakłada ona występowanie studenta w roli wynalazcy, który powinien skonstruować nowe urządzenie, ulepszyć proces produkcji przez zmianę rodzaju czy kolejności operacji technologicznych, opracować nowe narzędzie itp. W przypadku jej zastosowania proces rozwiązywania problemów dydaktycznych może przebiegać według następujących faz: a) sformułowanie zasadniczej idei poszukiwanego wynalazku; b) poszukiwanie i opracowanie głównej koncepcji wykonania urządzenia; c) opracowanie dokumentacji technicznej; d) wykonanie prototypu; e) sprawdzenie praktyczne na prototypie ¹⁵.

Metoda optymalnej decyzji polega na stawianiu studenta w sytuacji kierownika (dowódcy) lub innego pracownika, który zajmując odpowiedzialne sta-. nowisko dąży do osiągnięcia optymalnych wyników działania. Może być ona stosowana zarówno w kształceniu teoretycznym, jak i praktycznym w trakcie nauczania przedmiotów ekonomicznych, pedagogicznych, nautycznych, taktycznych itp. Przebieg procesu rozwiązywania problemów dydaktycznych za pomocą tej metody można scharakteryzować następująco: a) zetknięcie się studenta z problemem: b) analiza problemu;

y Por. Cz. Kupisiewicz: O efektywności nauczania problemowego, Warszawa 1960, s. 27.

¹⁵ Por. T. Nowacki: Wychowanie..., s. 87 - 88.

45

1

Por. T. Nowacki: Podstawy dydaktyki.... s. 348.