10777 skanuj0001

172 Marshall P. Sahlins

Nasze rozważania trzeba jednak śpiesznie uzupełnić, dołączając ważne stwierdzenie, że sfery obrotu żywnością i innymi dobrami muszą być odniesione do kontekstu społecznego i ściśle z nim powiązane. Z punktu widzenia moralności naganność wymiany pożywienia na jakieś dobra materialne jest zróżnicowana w zależności od- określonych sfer życia plemiennego. W pewnych daleko od środka położonych punktach naszego schematu wzajemności oba te obiegi wymiany zachodzą na siebie oraz przestają być wyróżniane. (Wówczas wymiana żywności za jakieś inne dobra stanowi „transfer jednorodnych dóbr” [conveyance], w terminologii Bohannana i Daltona.) Pożywienia nie wymienia się na pieniądze czy na inne dobra wśród współplemieńców; ale taka transakcja jest możliwa w stosunkach z obcymi i to nie tylko w sytuacjach przymusowych, ale też z .uwagi na ich wartość użytkową lub chęć ich posiadania. Członkowie plemienia Salisz zwyczajowo- dają jedzenie, owo „święte'pożywienie”, krewnym, z innych wiosek i otrzymują w zamian różne dobra materialne⁶⁹. Podobnie członkowie ludu Porno kupują — a w każdym razie dają — paciorki za ziarno, ryby i inne niezbędne do życia artykuły pochodzące od obcych⁷⁰. Oddzielenie cyklów wymiany i bogacą twa ma charakter kontekstowy. Wewnątrz społeczności istnieją odrębne obiegi dóbr. Są one izdlowane przez istniejące stosunki społeczne wszędzie tam, gdzie żądanie zwrotu dóbr niezbędnych do życia byłoby w sprzeczności z dominującymjjtosunkami pokrewieństwa. Natomiast w stosunkach między różnymi społeczeństwami czy plemionami odrębność transakcji, których przedmiotem jest żywność; może zostać zniszczona z uwagi na powiększający się dystans społeczny, dzielący strony tych transakcji⁷¹.

... ^M Por. W. Suttles„ Affinal Ties.    '    -

⁷⁰ Zob.: A. L. Kro^ber. Hu/ulhook oj tlie rhe Indiany of Culijorniu, s. 260; E. M. Loeb. Porno Fulkways, s. 192-193.

⁷¹    Notabene krążenie żywności zwykle nic jest oddzielone od wymiany usług angażujących siły robocze. Przeciwnie, posiłek spożywany przez pracujących u gospodarza jest w społeczeństwach pierwotnych zgodnym ze zwyczajem odwzajemnieniem pracy włożonej w pielęgnację ogrodu, budowę domu czy inne domowe zajęcia: Nic chodzi tu o „zarobki" w zwykłym rozumieniu tego słowa. Jest to raczej rozszerzenie zasad gospodarki rodzinnej nu dalszych krewnych i przyjaciół. Nie nałoży też interpretować tych faktów jako pewnego kroku w kierunku gospodarki kapitalistycznej. Są one raczej ilustracją innej zasady. Zasada ta mówi, iż ci. którzy biorą udział w jakimś przedsięwzięciu, mają prawo do jego owoców.

Z lingieiskiego przełożył Krzysztof U orłach

f SUBSTANCJALNA WIZJA f/j PROCESÓW WYMIANY.

;OD INDYWIDUALNYCH -ZACHOWAŃ f I    DO MAKROZJAWISK

(W .    , *

George C. Homans

PODSTAWOWE PROCESY SPOŁECZNE

4<77 s

- Każda nauka —. a dotyczy to także nauk społecznych — ma dwa związane ze sobą zadania: odkrycie i wyjaśnienie. Odkrycie jest procesem spostrzegania, jasnego wyrażania i sprawdzania-danych zależności między własnościami natury'¹— zależności, które"wcześniej były nie znane lub pojmowane jedynie .intuicyjnie. Dla przykładu,-stwierdzenie, że codziennie występują dwa wysokie przypływy oćeanuf-z któr-ycłrjeden- następuje po przejściu Księżyca przez merydian, było odkryciem, chociaż zostało dokonane na długo przed pojawieniem się nauki w sensie.współczesnym. Odkrycie to wiązało przypływy z czasem -oraz 'z ruchem Księżyca. Wyjaśnienie jest procesem ukazywania, że poszczególne odkryte zależności wynikają logicznie z bardziej ogólnych zależności występujących w specyficznych warunkach. Tak np. wyjaśnienie występowania dwóch przypływów — wyjaśnienie znalezione długo po odkryciu — polega na ukazaniu, że zjawiska te wynikają z prawa grawitacji działającego w następujących warunkach: Ziemia jest w większości pokryta -wodą, Ziemia się obraca wokół swej osi, a Księżyc się porusza po orbicie wokół Ziemi. Wyjaśnienie może prowadzić do nowych odkryć wtedy, gdy. ogólne zależności powiązane z nowymi danymi .sugerują, hipotezy dotąd jeszcze nie sprawdzone.

Rozdział ten dotyczy bardziej wyjaśnienia niż odkrycia₁ ponieważ zależności, jakimi się zajmujemy, są nam w dużym stopniu -znane i me