11145 P1190085 (2)

100 Z A l> A O KI O KUB Sil PR Z E D F A Ń ST W OW EG O

Wais podłużne są więc, w świetle przeprowadzonych dotychczas hailań, ro/nc nr względu ru    konsmikcjl, umiejscowienie i czas* powstania. Mimo

wktIu Ui badań kwnor związane z interpretacją ich funkcji są dalekie od •cdnoznacznych rozstrzygnięć. istotną przeszkodą w te) materii jest nikła Uczba pozyskanych / nnh materiałów archeologicznych, zwłaszcza takich, które mogłyby ułatwić ich datowanie Wiele danych wskazuje jednak, że wały te były wynikiem nłe jednej, lecz wielu akcji konstrukcyjnych. Choć występują na mbteZach osadniczych, me do końca jednak wiadomo, kiedy i przeciw jakiemu zagrożeniu je »znoszono Wszystko to sprawia, że obiekty te. stanowiące w wielu miejscach Pohlu charakterystyczny element krajobrazu, pozostaną w kręgu zainteresowań kolejnych generacji mediewistów i archeologów.

Wielość czy jedność obrządku pogrzebowego?

I ak jak dla okresu wczesraSstowłaństóego nieznane pozostają korzenie ciałopal-nego ohrządku pogrzebowego płaskiego, tak dla czasów plemiennych przedmiotem kontrowersji są okoliczności pojawienia się pochówków kurhanowych Kurhany wczesnośredniowieczne mają. co prawda, prototypy w okresie późno-trymskim. ale czas dzielący te zjawiska - sięgający dwustu, trzystu lat — w skazu ie w tym przypadku na brak związków przyczynowo-skutkowych. Do regmnow gdzie obserwować można największą rozmaitość typów pochówków kurhanowych, w tym ich konstrukcji unikatowych w skali ziem polskich, należą tereny wschodniego Mazowsza, zwłaszcza obszar dorzeczy Liwca. Bugu 1 Krzny. Choć obiekty te badane były już od drugiej połowy XIX w., jednak stan wiedzy na teb temat jest nadal niewystarczający Kopce występują tam już od przełomu VI I VII w Jako zagadkowe określane są przyczyny Ich braku dla okresu VUJ~1X w Potem znów się pojawiają I trwają aż po wiek XIII. Ta ostatnia data — zastanawiające późna w odniesieniu do obrządku kurhanowego — dodatkowo wyróżnia omawiany region spośród innych. Zidentyfikowane dotąd kopce występują pojedynczo lub w grupach, w liczbie od kilku do kilkudziesięciu. Ogółem na tym obszarze jest ich, jak wykazały badania Joanny Kalagi (2001), ponad osiemdziesiąt. Qy|y to obiekty średniej wielkości, okrągłe w planie. owalne lub prostokątne, o wymiarach od 3.50 do U m ( wysokości 1JD-UW m (por. rozdz 13). Wszystkie wyróżnia rozmaitość obrządku pogrzebowego Zidentyfikowano zarówno groby podkurhanowe (są one nieliczne), ze spak mymi k< m. nu zmarłego w nasypie, jak i nakurhanowe. które są ilościowi > dominujące Rzadkością w skali ziem polskich są też kurhany mające bruki zewnętrzne I podnoza niektórych z ruch odkryto kamienne nasypy lub kon-■arukcjr wykonane I drewna, znane są też przykłady obiektów z wewnętrznym pculziałem na dwie komory lub z brukiem wewnętrznym Choć: kurhany na • ■nawianym terenie trwają i; po wiek XIII. nie atwieidzono w nich 'dotychczas poduMków azkfcłetowych.

gyc. 4.9. Globy typu Ali Kilbellch na Pomoizu I w Meklemburgii (wg W. Łosińskiego)

Ryc. 4. 10. Rauty poziome konsliukcjl znajdowanych w obrąbie grobów typu Ali KAbdkh (na podstawie W. Łosińskiego, oprać M. Traededd)