11526 skanuj0069

142 Resocjalizacja przestępców seksualnych

prawnym. W przypadku takich rodzin, wyłaniają się dodatkowe, nierzadko specyficzne tylko dla tej grupy przypadków problemy, o których trzeba pamiętać.

Bardzo często w przypadku przestępców seksualnych przebywających w więzieniach czy innych zakładach resocjalizacyjnych terapia rodziny siłą faktu odbywać się musi bez udziału głównego sprawcy dysfunkcjo-nalności tej rodziny. Jednak powinna być prowadzona choćby po to, aby w momencie powrotu sprawcy agresji seksualnej rodzina ta mogła w sposób zintegrowany i skuteczny oddziaływać na niego i pomóc mu w przezwyciężaniu patologicznych postaci jego zachowania. Należy bowiem wykorzystać fakt, że rodzina składa się z osób, które są w naturalny sposób najściślej związane emocjonalnie ze sprawcą, a w wyniku jego przestępczej aktywności zostały bezpośrednio lub pośrednio skrzywdzone, i tym samym są żywo zainteresowane, aby zmienić złe i krzywdzące całą rodzinę zachowanie jednego z jej członków.

W przypadku rodzin sprawców przestępstw seksualnych mamy do czynienia najczęściej z dwoma modelami układów owych patologicznych praktyk, a mianowicie kiedy sprawcą jest ojciec rodziny oraz kiedy seksualnych ekscesów dokonują dzieci. W obu tych przypadkach dewiacyjne skłonności uzewnętrzniać się mogą zarówno w stosunku do członków własnej rodziny, jak i osób spoza. Może mieć miejsce oczywiście także i taka sytuacja, w której przestępstwa seksualne dokonywane są przez tego samego osobnika zarówno we własnej rodzinie, jak i poza jej obrębem. Podobnych rozróżnień może być o wiele więcej, mają one duże znaczenie dla właściwego planu oddziaływań terapeutycznych.

Terapia rodziny, będąc ze swej istoty działaniem bardzo trudnym i skomplikowanym, w przypadku przestępców seksualnych jest dodatkowo poważnie utrudniona, jako że dotyczy nie tylko konieczności zmiany spaczonego sposobu realizacji jednego z najpotężniejszych popędów, o czym była mowa na początku rozdziału, lecz także przezwyciężenia mocno nadszarpniętych związków emocjonalnych między najbliższymi osobami, które to związki stanowią nieodzowny element właściwego funkcjonowania psychospołecznego każdej jednostki ludzkiej.

Terapia rodzin przestępców seksualnych jest też, niestety, kosztowna, co wynika nie tylko z tego, że skutecznie prowadzić ją mogą najlepsi terapeuci, lecz także i z tego, że jest to proces długotrwały i z konieczności wspomagany przez pracownika socjalnego. Ponadto w przypadku terapii rodzin takich przestępców ewidentnie uwidacznia się wspominana już konieczność zastosowania hybrydowego modelu terapii przestępców seksualnych, tzn. integralnego łączenia terapii indywidualnej i grupowej.

Nie można sobie wyobrazić, aby grupową sesję terapii rodzinnej, zarówno z udziałem głównego sprawcy, jak i bez jego uczestnictwa w spotkaniu, nie poprzedzały żmudne i wnikliwe oddziaływania terapeutyczne na samego sprawcę, jak i na pozostałych członków jego rodziny, i to zarówno tych, którzy bezpośrednio ucierpieli z powodu przestępczego zachowania ojca lub brata, jak i tych, których spaczona pod względem moralnym aktywność sprawcy w zasadzie nie dotyczyła. Biorąc pod uwagę fakt, że rodzina stanowi ściśle zespolony system powiązań wszystkich jej członków, każdy uczestnik życia rodzinnego może mieć udział w zaistniałym, negatywnym kształcie funkcjonowania tej rodziny i może boleśnie przeżywać moralnie naganne zachowanie jej członka we własnej rodzinie.

Również w przypadku terapii rodzin są programy ogólne, nastawione na nieodzowne poprawienie funkcjonowania rodziny, w której znalazł się przestępca seksualny, na zwiększenie stopnia jej spójności i tym samy siły pozytywnego oddziaływania na wszystkich jej członków, a przede wszystkim zaś na sprawcę przestępstw seksualnych. Ten ogólny rodzaj terapii może być stosowany zasadniczo w odniesieniu do wszystkich patologicznych układów rodzinnych, dających w efekcie różne rodzaje wynaturzonych, prawem i porządkiem moralnym zakazanych czynów. Może on być stosowany w przypadkach, gdy sprawcami aktów agresji seksualnej są dzieci, jak i wtedy, gdy są nimi dorośli członkowie rodziny.

Obok tych ogólnych strategii oddziaływań terapeutycznych istnieją programy specjalistyczne, nastawione na psychokorekcję określonego typu przestępstw seksualnych. Najwięcej takich programów stosuje się w terapii rodzin z problemem kazirodztwa.

4.3.1. Uniwersalne programy terapii rodziny

Do ogólnych programów terapii rodziny stosowanych w resocjalizacji przestępców seksualnych zaliczyć można większość skutecznych programów terapii rodziny, które pozwalają wzmocnić spójność związków interpersonalnych w tej podstawowej komórce społecznej i które zmniejszają w niej ilość napięć i konfliktów. Te niespecyficzne programy terapii