11627 IMGG27

Dorn Pod Latarnią przy ul. Jagiellońskiej 5 (róg ul. Jagiellońskiej i Szewskiej) — stanowiący własność matki Tadeusza Peipera — w którym mieszkał pisarz w latach międzywojennych i gdzie mieściła się redakcja „Zwrotnicy" (II piętro, pierwsze okno od ul. Szewskiej). Wygląd obecny.

nie. Jest uniezależniona od materiału zmysłowego i albo oznacza prawdę * wewnętrzną artysty, a wtedy powstaje np. zasada, że portret nic powinien być ' podobny do modela i że malarz nosi w sobie krajobrazy które chce utrwalić I na płótnie — albo też oznacza naszą ogólną wiedzę o rzeczywisto id zewnętrznej, a wtedy spotykamy się z zasadą o pizeźroczyitośd dał lub o „umieszczeniu widza w środku obrazu^u.

Ten podwójny sposób operowania pojędcm prawdy znać także w postulatach dynamistycznych.

W manifeście zbiorowym postulat dynamizmu pochodzi z pojęcia prawdy jako zgodności między obrazem a światem wrażeń. Chodzi o reprodukcję wrażenia dynamiczności: „Wszystko porusza się, wszystko biegnie, wszystko prze-kształcą się pospiesznie. Żaden proJU nie znajduje się przed nami nieruthomy, lecz ukazuje się i znika bez przerwy. Zważywszy, te obraz przedmiotu zatrzymuje ńę na siatkówce, przedmioty będące w ruchu pomnażają się i targają/; się wzajemnie doznają zniekształcenia. W ten sposób koń który biegnie ma nie cztery nogi, lecz dwadzieścia, a ruchy ich są trójkątneDwa lata po ukazaniu się owego manifestu zbiorowego opublikował Carra drugi manifest, w którym postulat dynamizmu zjawia się w nowej postaci. Nie chodzi już o realistyczną zgodność obrazu z wrażeniem, nic chodzi o reprodukowanie ruchu przedmiotów świata zewnętrznego, lecz o dynamizm „jako rzeczywistość stworzoną pnez artystę w nim samym i budowanie obrazu na podstawie tej wewnętrznej wizji dynamicznej⁰. Jest to już stanowisko odmienne od poprzedniego. Zerwanie z realizmem i ruchu jest dokonane. Chodzi o dynamiczną konstrukcję obrazu. I wszystkiej hasła malarskie, tym razem dokładnie wyróżnione, pochodzą z tej nowej 1 zasady. Nie chodzi już o powtarzanie form realnych w ruchu, lecz o pewien specjalny dobór form ewentualnie nawet abstrakcyjnych, nadających się do stworzenia całości dynamicznej. Stąd to spotykamy się z takimi hasłami, jak potępienie sześcianu i piramidy, które Carra nazywa formami statycznymi, i przeciwstawienie im stożka umieszczonego podstawą do góry jako formy eksplozyjnej; lub potępienie linii prostej, uważanej za martwą, i przeciwstawienie jej linii elipsoidalnej, rzekomo wyrażającej ruch; lub potępienie kąta prostego jako apatycznego i przeciwstawienie mu kątów ostrych jako form

161