11729 skanuj012

OD CZEGO ZALEŻY EFEKTYWNOŚĆ WSPARCIA EMOCJONALNEGO?

Aby nasze działanie wspierające przyniosło oczekiwane rezultaty niezbędne jest takie zaaranżowanie i zrealizowanie tego procesu, by efektem naszych działań był powrót osoby wspieranej (klienta) do stanu względnej równowagi emocjonalnej, warunkującej jej samodzielne działanie. Wyjaśnijmy to zagadnienie.

G. Caplan (1964) wprowadzając pojęcie jakości udzielanego wsparcia społecznego określił je stopniem, w jakim „podstawowe potrzeby społeczne jednostki (aprobaty, bezpieczeństwa, przynależności) są zaspokajane przez osoby znaczące”.

Dla naszych rozważań istotne jest zatem rozstrzygniecie od czego zależy skuteczność podejmowanych przez pomagacza działań wspierających?

W tym celu posłużymy się wynikami niektórych badań prowadzonych nad efektywnością wsparcia społecznego. Wskazują one na następujące istotne dla naszych rozważań fakty:

-    wpływ na efektywność wsparcia może mieć struktura relacji społecznych między osobą wspierającą a wspieraną oraz zachodzące w toku wsparcia procesy atrybucji, jak i ocena jakości tego wsparcia w aspekcie poczucia sprawiedliwości społecznej (Zaborowski, 1994)⁴².

-    efektywność wsparcia społecznego zależy od potrzeb jednostki wspieranej (np. na wsparcie informacyjne, emocjonalne, czy rzeczowe) i związane z tym poczucie deprywacji (niemożności ich zaspokojenia), pojawiającego się w trudnej dla niej sytuacji (Barret, 1980),

42

Zaborowski Z., (1994), op. cit.

-    efektywność wsparcia zależy od struktury osobowości jednostki wspieranej i tak osoby:

•    zewnątrzsterowalne, mimo uzyskania wsparcia, nie radziły sobie lepiej w stresie, niż

•    wewnątrzsterowalne, które otrzymały mniej wsparcia, a potrafiły jednak lepiej je wykorzystać w trudnych dla siebie warunkach, natomiast

•    zewnątrzsterowalne otrzymując takie samo wsparcie od innych, miały subiektywne poczucie, że są one silniej wspierane, niż

•    wewnątrzsterowalne, przejawiające w takiej samej sytuacji wyższą samodzielność w działaniu (Sandler i Laccy, 1981),

-    efektywność wsparcia społecznego jest funkcją takich cech osobowości pomagacza, jak jego życzliwość, empatia, asertywność (Z. Zaborowski, 1994),

-    efektywność wsparcia udzielanego osobom potrzebującym przez instytucją pomocową uzależniona jest od klimatu wewnętrznych stosunków interpersonalnych oraz jakości norm organizacyjnych w tej instytucji (Moos, 1975),

Ponadto stwierdzono, że

osoby, które przeżywały niekorzystne dla siebie wydarzenia życiowe i miały wówczas małe wsparcie społeczne silniej odczuwały własne somatyczne dolegliwości chorobowe (Sarason i in. 1982), osoby otrzymujące od innych więcej wsparcia społecznego przejawiały większy optymizm życiowy, a osoby mające niższe wsparcie społeczne ze strony innych częściej przejawiały depresję i uczucie wrogości (Sarason, 1983),

pomagacze o tzw. osobowości podnoszącej (tj. o pozytywnej samoocenie i konstruktywnej reakcji wtórnej z innymi), zachowując się akceptująco wobec nich, dostarczają im więcej wsparcia (stwarzając klimat wzajemnego zaufania i otwartej komunikacji), niż pomagacze o osobowości wymiennej (odznaczające się skłonnością do wzajemnej wymiany usług i świadczeń z innymi), a natomiast pomagacze o osobowości obniżającej (które stwarzają innym poczucie zagrożenia i lęku, blokują ich potrzeby, a szczególnie potrzebę bezpieczeństwa i afiliacji.) wpływają destruktywne na innych (Lejman, 1983).