11823 IMG 95 (2)

były przyłączone do wyraźnie zaznaczonych, ograniczonych jurysdykcji, zachowując niekwestionowaną ważność w ramach swoich jurysdykcji.

Kościół nie uciekł przed takim obrotem sprawy. Uzyskał wysoki stopień wewnętrznej autonomii i jego strukturę instytucjonalną charakteryzował uend w stronę funkcjonalnej racjonalności. Ważność jego norm została ograniczona do specyficznie „religijnej sfery”, podczas gdy ogólnoświatowe zapędy ,X)fiqaInego^rrmodelu były z zasady neutralizowane przez zwykłą retorykę. Pomimo Dużego podobieństwa w rozwoju, który doprowadził do wyspecjalizowania się ekonomicznych, politycznych i religijnych instytucji, proces ten przyniósł pewne konkretne konsekwencje dla religii.

Instytucjonalna segmentacja struktury społecznej modyfikuje znacząco stosunek jednostki do porządku społecznego jako całości. Jej „społeczna” egzystencja zaczyna składać sięzcałej serii przedstawień, w znacznej mierze anonimowych, wyspecjalizowanych ról społecznych. W przedstawieniach takich osoba oraz jednostkowy, biograficzny kontekst znaczeniowy stają się nierelewantne. W tym samym czasie „znaczenie” dokonań w jednym obszarze instytucjonalnym, determinowane przez autonomiczne normy tego obszaru, zostaje oddzielone od „znaczenia” dokonań w innych obszarach.„Znaczenie” takich dokonań jest^ „racjonalnejale jedynie w odniesieniu do funkcjonalnych wymogów danego obszaru instytucjonalnego. Jest ono jednak oddzielone od ogólnego kontekstu znaczeniowego indywidualnej biografii. Nieistniejąca (albo słaba) integracja znaczenia instytucjonalnych przedstawień z systemem „subiektywnego” znaczenia nie zakłóca efektywnego działania instytucji ekonomicznych i politycznych. Jako aktor na scenie społecznej, jednostka nie wyzwala się spod kontroli norm instytucjonalnych. Ponieważ „znaczenie” tych nonn jedynie pośrednio wpływa na jej osobową tożsamość i ponieważ posiada ona jedynie „neutralny” status w subiektywnym systemie znaczeniowym, jednostka w dużym stopniu ucieka przed tworzącym świadomość wpływem norm instytucjonalnych. Jako osoba jednostka staje się zastępowalna proporcjonalnie do wzrastającej anonimowości wyspecjalizowanych ról, które są determinowane przez funkcjonalnie racjonalne instytucje. Dokładniej rzecz formułując, subiektywny kontekst biograficzny przedstawień staje się całkowicie nieważny z punktu widzenia obszarów instytucjonalnych. te ostatnie muszą jedynie zajmować się skuteczną kontrolą

przedstawień. Funkcjonalna racjonalność posegregowanych norm instytucjonalnych prowadzi do trywializowania z punktu widzenia osoby, "która jest z kolei coraz mniej skłonna do stawiania im subiektywnego oporu, który mógłby być potencjalnie zainspirowany przez konflikt między normami instytucjonalnymi a zakładanym religijnym systemem znaczeń. Segregacja .racjonalnych” norm instytucjonalnych w świadomości jednostki jest soćjo-_ psychologicznym korelatem instytucjonalnej segmentacji struktury społecznej.

Jednakże segregacja instytucjonalnie wyspecjalizowanych norm religijnych, która rodzi się w tych samych^ globalnych procesach zmiany spcr-«Cr łećznej, wpływa znacząco na funkcję wyobrażeń religijnych. Model „oficjalny” domagał się początkowo jurysdykcji całkowitej, zgodnie z faktem, iż model ma reprezentować znaczną spój ność^ sensu w życiu jednostki. Nie ma wątpliwości, iż można zneutralizować globalne oddziaływanie „oficjalnego” modelu religii, tak jak wykazaliśmy to w formalnej analizie różnych sposobów internalizacji modelu „oficjalnego”. Przekształcenie specyficznie religijnych wyobrażeń w system czczej retoryki podkopuje tę społeczną formę religii!'Przybliżona spójność pomiędzy „oficjalnym” modelem religii oraz powszechnymi subiektywnymi systemami znaczeń ^ostatecznych” zanika. Będziemy musieli powrócić do omówienia dalszych implikacji instytucjonalnej specjalizacji religii dla jednostki we współczesnym społeczeństwie.

Stąd należy sformułować najpierw kilka uwag na temat rgólnych konsekwencji instytucjonalnej segmentacj i.

Kombinacja ciągłej kontroli działania oraz rosnącego oderwania się od osoby, która charakteryzuje podstawowe instytucje publiczne we współczesnych społeczeństwach przemysłowych, jest podstawą pozornego paradoksu omawianego obecnie pod nagłówkami „indywidualizmu” i „konformizmu”. Moralny i ideologiczny zapał generowany przez tę dyskusję uniemożliwia raczej wgląd we wspólne strukturalne źródło obydwu zjawisk. W porównaniu z tradycyjnymi porządkami społecznymi podstawowe instytucje public ne nie mają już znaczącego wkładu w tworzenie indywidualnej świadomości i osobowości, pomimo znacznej kontroli działania, posiadanej przez ich funkcjonalnie racjonalne „mechanizmy”. Osobowa tożsamość staje się za- _ sadniczo zjawiskiem prywatnym. Jest to, być może, najbardziej rewolucyjna cecha współczesnego społeczeństwa. Instytucjonalna segmentacja pozosta-

133