12111 IMG294

n

Hi

■lii

N|I

^lchsi»3

^5,1"33

■ “ “'■a ^,onan'» ■ SO^

I ^d%3

PraystsS*

MspoijJ smy „behawl z opisani labycia prezeJ ) centów za i|

I Co najmii ry; ten-proca up, między tu i długom ly wykazał,!

wa prezerwaW

r

p skutera ygmat win| behawioralil] lience zprW campusu un ia cierpi ał apusuadn®! (W do 0^ se hipotf^ yzji dom M aladiJ^ rwania P j

DYSONANS, HIPOKRYZJA I OBRAZ WŁASNEJ

układ 2x 2, w ramach którego zmienialiśmy zaangażowanie i pamiętliwość. W warunkach zaangażowania każda studentka była pytana o to, czy zechciałaby podpisać ulotkę zachęcającą ludzi do oszczędzania wody w budynku dla sportowców. Studentkom powiedziano, że ulotki będą eksponowane na plakatach; każdej pokazano przykładowy plakat - duży, kolorowy, bardzo rzucający się w oczy. Ulotka głosiła: „Bierz prysznic krócej. Zakręcaj wodę, kiedy się namydlasz. Jeśli ja mogę to robić, ty możesz też!” Po tym, jak studentka podpisała ulotkę, dziękowaliśmy jej za poświęcenie nam czasu, a następnie przechodziła Ona do wspólnej łazienki ż prysznicami, gdzie nasza współpracowniczka, studentka (nie wiedząca o naszych założonych warunkach), czekała, nie rzucając się w oczy (z ukrytym wodoszczelnym stoperem), hy Zmierzyć czas korzystania d wody prżez badaną studentkę^

W warunkach przypominania dodatkowo prosiliśmy studentki o udzielenie odpowiedzi na pytania „sondażu” dotyczącego oszczędzania wody, który składał się z pytań zaprojektowanych w taki sposóh, aby uświadomić badanym ich pro-oszczędnościową postawę oraz fakt, że ich typowe zachowanie pod prysznicem czasem było nacechowane marnotrawstwem.

I Wyniki były zgodne z wynikami eksperymentu z prezerwatywami! stwierdziliśmy skutki dysonansu jedynie w tej grupie, w której słowa badanych nie zawsze były zgodne z ich czynami. To znaczy, w wariancie, w którym skłaniano studentki do orędowania ża krótszymi prysznicami i uświadamiano im ich własne zachowanie w przeszłości, brały one bardzo krótkie prysznice. By być konkretnym ^ w wariancie dużego dysonansu długość przeciętnego prysznica (który, ze względu na chlor w basenie, obejmował spłukiwanie szamponu i kremu) wynosiła od początku do końca tylko trzy i pół minuty (to bardzo krótko!) i była znacznie mniejsza niż w grupie kontrolnej.

^ Czy możemy być pewni, że w tych eksperymentach pojawił się dysonans? Chociaż dane są zgodne z ujęciem teorii dysonansu w kategoriach obrazu własnej osoby, istnieje inna wiarygodna interpretacja. Jest możliwe, że efekt manipulacji hipokryzją mógł być wywołany przez skutki pouczenia. Kombinacja orędownictwa o treści zgodnej z postawą i uwypuklenia zachowań ż przeszłości mogła sprawić, dodatkowo, że pozytywne postawy badanych względem używania prezerwatyw lub oszczędzania wody stały się łatwo dostępne, sprzyjając tym samym większej zgodności między postawami i zachowaniami tych badanych (np. Fazio 1986). Do ustalenia tego potrzebny był dowód na to, że efekt hipokryzji jest związany z fizjologicznym pobudzeniem, wskazującym tym samym raczej na pojawienie się dysonansu, niż na zwykły wpływ uwydatnienia postawy.

Eksperyment przeprowadzony przez Frieda i Aronsona (1995) dostarcza właśnie takiego dowodu. W obrębie paradygmatu hipokryzji ten eksperyment wykorzystał manipulację „błędnym przypisaniem